Dlaczego mężczyźni wolą milczą, a kobiety nie chcą się z tym pogodzić?

Fragment książki:

"Najlepszy przyjaciel najprawdopodobniej będzie miał dobrą żonę, ponieważ dobre małżeństwo polega na talencie do przyjaźni".

Fryderyk Nietzsche

Mężczyźni również mają mnóstwo ubogacających, ale także trud­nych doświadczeń w rozmowach z kobietami.

Podam niemalże klasyczny przykład z psychologii komunikacji: Mąż pyta żonę: „Co to jest to zielone, co pływa w zupie?". Najoczywistszą odpowiedzią byłaby: „To jest pietruszka" (albo szczypiorek, albo cokolwiek by to mogło być). Udzielając takiej odpowiedzi, żona po­zostałaby na płaszczyźnie rzeczowej. Jednak bardzo niewielu kobie­tom się to udaje. Najczęściej przechodzą one do odbijania piłeczki w kierunku ucha relacyjnego, odpowiadając pytaniem na pytanie: „Dlaczego pytasz? Nie smakuje ci to zielone?", przez co zmuszają męża do wyjaśnień („Pytam, bo...").

Jeszcze mniej bezpiecznie jest, gdy „ona" myśli, że może sobie da­rować to pytanie, ponieważ uważa, że dobrze odczytała „intencję re­lacji" i np. odpowiada z rozdrażnieniem: „Wcale nie musisz jeść tej zupy, jeśli ci nie smakuje". Albo: „No to gotuj sam, skoro nigdy nie można ci dogodzić!". W tym przypadku ona popełnia błąd przeniesienia raczej kobie­cych wzorców komunikacji na partnera i zarzuca mu formę komuni­kacji niebezpośredniej, która jest jak najbardziej typowa dla kobiet, ale nie dla mężczyzn. W tym momencie rozmowa staje się dla męż­czyzny naprawdę uciążliwa, ponieważ musi on bronić się przed za­rzutami. Jeśli np. na pytanie: „Dlaczego pytasz?" odpowie: „Po pro­stu mnie to interesuje", a ona natychmiast zacznie drążyć dalej: „Ale dlaczego cię to zainteresowało? Przyznaj się, że ci nie smakuje!", to on, wzdychając, powie: „Ależ nie, smakuje mi!" i będzie miał cichą nadzieję, że tej wypowiedzi nie będzie już analizowała krytycznie.

Innymi słowy, najczęściej daremne jest usiłowanie wyciągnięcia z mężczyzn wyznania „ukrytej informacji nt. relacji", ponieważ na ogół jej tam nie ma. Jeśli kobieta w to nie wierzy, to świadczy to o braku kobiecej intuicji. Jeśli kobieta zapyta mężczyznę podczas za­kupów: „Jak myślisz, pasuje mi ta sukienka?", a on odpowie prosto: „Tak, bardzo ładnie ci w tym!", to nie powinna się zastanawiać, jaki interes albo myśl może się kryć za tymi słowami („Czy on chce mieć wreszcie święty spokój? Czy on przypadkiem nie chce mnie ziryto­wać? Czy on może chce jak najszybciej wrócić do domu?").

Bezlitośnie skarykaturował tę kobiecą skłonność do doszukiwa­nia się drugiego dna w prostych męskich zdaniach Loriot^[1] w skeczu Co robisz? [Was machst du?). Pracująca w kuchni żona nie potrafi po­przestać na prostej odpowiedzi spokojnie siedzącego w fotelu męża („Nic!") i zadając mu kolejne natarczywe pytania, w końcu doprowa­dza go do białej gorączki. To samo zresztą można przećwiczyć z py­taniem: „O czym myślisz?". Męska odpowiedź: „O niczym!" kobiecie wprawdzie nie mieści się w głowie, ale ona powinna w to uwierzyć, ponieważ mężczyźni rzeczywiście potrafią „nie myśleć o niczym", czytaj: bez problemu potrafią odciąć świadomy strumień myśli (co zresztą jest niesłychanie pomocne przy zasypianiu!).

Także na ulubione pytanie kobiet: „Kochasz mnie (jeszcze)?" trud­no jest mężczyźnie odpowiedzieć, ponieważ pytany słusznie prze­czuwa, że pytająca przypuszczalnie nie zadowoli się jednosylabowym „tak". Ale nie potrafi znaleźć w tym pytaniu informacji „po co?", ponieważ treść informacji - co tutaj znaczy słowo „miłość"? - wydaje mu się wystarczająco niejasna i ponieważ przeczuwa, że na to pytanie też niełatwo będzie odpowiedzieć na płaszczyźnie czysto rzeczowej. Dlatego wielu mężczyzn reaguje na to pytanie raczej uni­kiem („Znowu zaczynasz!", „Co ma znaczyć to pytanie?", „Przecież wiesz!", „Przecież niedawno ci mówiłem!") nie dlatego, że nie kocha­ją partnerki, lecz dlatego, że się obawiają, że to pytanie mogłoby być wstępem do rozmowy na temat relacji, której to rozmowie mogą nie sprostać albo chcą uniknąć trudu z nią związanego.

Mężczyźni często mówią, że kobiety w rozmowie są „bardziej emo­cjonalne i nierzeczowe" niż oni. Jeśli zaczniemy zgłębiać, co dokład­nie mają przez to na myśli, to okaże się, że mężczyźni nie lubią, gdy kobiety schodzą z płaszczyzny czysto rzeczowej, tzn. jeśli uwzględ­niają płaszczyznę relacji. Z jakiego względu tego nie lubią, widać jak na dłoni po tym, co zostało tu powiedziane: komunikacja staje się przez to nie tylko wielopłaszczyznowa i o wiele bardziej skompliko­wana, lecz - dla mężczyzn - także o wiele bardziej męcząca i stwa­rzająca okazję do konfliktu.

Z pewnością nie jest to jedyny powód. Uważam, że między ludźmi jak najbardziej istnieje dużo okazji i treści do komunikacji, w któ­rych koncentracja na przedmiocie i odsunięcie na bok płaszczyzny emocjonalnej są nie tylko wskazane, lecz także rozsądne.

Upraszcza to współżycie, jeśli skoncentrujemy się na przekazanej informacji albo na zadanym pytaniu, a nie od razu zaczniemy snuć przypuszczenia, co przez to mogło być powiedziane między wiersza­mi. Współżycie ułatwia także, jeśli spodziewamy się od bliskiej oso­by, że w formie jak najbardziej jasnej i wolnej od nieporozumień wy­razi to, czego pragnie albo czego jej brak.

Na przykład gdy podczas jazdy samochodem kobieta zechce pil­nie odwiedzić toaletę, nie powinna pytać męża: „Czy nie uważasz, że powinniśmy zrobić przerwę?" - a potem się denerwować, jeśli on odpowie krótko i węzłowato: „Nie, nie potrzebuję przerwy!". Jeśli natomiast na to odpowie: „Aleja muszę do toalety!", to on zapyta - i będzie miał rację - „To dlaczego od razu tego nie powiedziałaś?!".

Mężczyźni mają prawo do tego, by kobiety dostosowały się tro­chę do ich stylu komunikacji - tam, gdzie jest to wskazane. To zna­czy kobiety powinny zauważyć korzyści płynące z jasnego oddziela­nia płaszczyzny rzeczowej i płaszczyzny relacji - nie żeby wykluczyć płaszczyznę relacji, ale żeby jej permanentnie nie wplatać w płasz­czyznę rzeczową.

Skłonność wielu kobiet do zbyt chętnego i zbyt szybkiego miesza­nia tych dwóch rzeczy - przynajmniej w rozmowie z mężami - pro­wadzi do tego, że mężczyźni unikają takich rozmów, jak mogą, po­nieważ czują, że nie są w stanie sprostać tej mieszaninie i nie widzą w tym korzystnego oddziaływania na komunikację. Podczas gdy ko­bietom z łatwością przychodzi, że tak powiem, zwinne przeskaki­wanie pomiędzy płaszczyznami rzeczową i relacji, dla mężczyzn ta „skoczność" jest wyjątkowo trudna. Ba, dla większości z nich jest to coś zupełnie obcego, ponieważ oni w miarę możliwości odcinają płaszczyznę relacji.

Kobieta mówi do partnera:

- Uważam, że powinniśmy na nowo urządzić ogród, ten mi się już nie podoba.

- Co chcesz zmienić? (płaszczyzna rzeczowa!)

- Jeszcze nie wiem, też mógłbyś się nad tym trochę zastanowić!(przejście z płaszczyzny rzeczowej do płaszczyzny relacji, połą­czone z niebezpośrednią krytyką)

- Dlaczego mam się zastanawiać, mnie się podoba tak, jak jest! (płaszczyzna rzeczowa, płaszczyzna relacji została zignorowa­na!)

- Jasne, że ci się podoba, bo tak jest najwygodniej. Gdyby to za­leżało od ciebie, to do tej pory mielibyśmy te same meble ku­chenne, które kupiliśmy zaraz po ślubie! (kolejny zarzut na płaszczyźnie relacji)

- Możesz mi powiedzieć, dlaczego mam zmieniać coś, co mi się podoba i co jeszcze jest dobre? (płaszczyzna rzeczowa, płaszczy­zna relacji nadal jest ignorowana, tak jak nowy zarzut)

- Mógłbyś to zrobić na przykład dla mnie! Inne kobiety co parę lat robią sobie nowe ogrody, a mężowie je przy tym wspierają! (nowy zarzut na płaszczyźnie relacji w połączeniu z rezygnacją z argumentów na płaszczyźnie rzeczowej).

Jeszcze długo można by tak kontynuować ten dialog, z rosnącym rozdrażnieniem i agresją po obu stronach. „Ona" permanentnie miesza przedmiot - pragnienie zmian w ogrodzie - i relację: wła­sne niezadowolenie z rzekomego braku inicjatywy i zainteresowa­nia ze strony partnera, które być może jest dla niej oznaką braku szacunku.

„On" natomiast koncentruje się na przedmiocie (czy ogród trzeba urządzić na nowo - tak czy nie?) i niezmiennie ignoruje jej wplatane i coraz wyraźniejsze zarzuty. To mijanie się w rozmowie zdarza się wielu parom, ale kto właściwie jest za to odpowiedzialny? Moim zda­niem zarówno kobieta, jak i mężczyzna. Zasadniczo można powie­dzieć, że problemy w relacjach nie są powodowane ani przez jedną, ani przez drugą osobę, lecz przez sposób, w jaki one do siebie pod­chodzą.

Proszę pozwolić mi zilustrować to na przytoczonym przykładzie. Odpowiedzi żony wyraźnie pokazują, że raz dwa potrafi ona temat rzeczowy potraktować jako wstęp do wytknięcia problemu w relacji, co nie jest zbyt konstruktywne, jak widać po rozmowie. Odpowie­dzi męża sygnalizują, że nie jest on skłonny (albo nie jest w stanie) zająć się tymi dwoma zupełnie różnymi złożonymi tematami jedno­cześnie, a już zupełnie nie, jeśli niezwłocznie zostanie zepchnięty do roli oskarżonego.

Należy zadać takie pytanie: Dlaczego kobieta miesza te dwa tema­ty? Jakiej korzyści oczekuje od ich przeplatania? Przypuszczam, że w ogóle się nad tym nie zastanawia - po prostu tak robi. Pragnienie przedyskutowania do końca tematów dotyczących relacji pomiędzy płciami przez „pas transmisyjny" tematów rzeczowych rokuje nie­wielkie nadzieje na powodzenie! Mężczyźni czują się podenerwowa­ni tak dużym brakiem rzeczowości, kobiety nie czują się traktowa­ne poważnie w swojej - według własnego przekonania krystalicznie czystej i przejrzystej - informacji na temat relacji.

Co byłoby rozwiązaniem? Jeśli mężczyzna zadałby sobie pyta­nie: „Jaki problem w naszej relacji kryje się za tym rzeczowym py­taniem?", to mógłby o to od razu bezpośrednio zapytać partnerkę: „Mam wrażenie, jakbyś oczekiwała ode mnie więcej kreatywności w kwestii domu i ogrodu. Czy czujesz się w tym za bardzo zostawio­na samej sobie?". Na to kobieta mogłaby - rzeczowo! - odpowie­dzieć: „Tak, dokładnie o to chodzi!" albo: „Nie, nie mam takiego po­czucia". W tym przypadku byłaby zmuszona do konkretnego sformułowania problemu, co byłoby ze wszech miar korzystne dla dal­szego przebiegu rozmowy: „Wiesz, chodzi mi o to, że...".