Filemon

To imię pochodzenia greckiego, utworzone od słowa pospolitego philé- 'miłuję, kocham' lub od phil-mosýn- 'przyjazność, życzliwość', czyli 'życzliwy, przyjazny'. Znaczenie imienia można więc rozumieć jako 'serdeczny, czuły, umiłowany'. Dobrze to imię znamy z Listów św. Pawła. Formą skróconą imienia jest Filon.

W Polsce znane od XV w. w postaci Filimon (Philimon).

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Philemon, Philemo, gr. Phil-m-n, wł. Filemone.

W zapisach hagiograficznych odnaleźć można siedmiu świętych tego imienia. Aż pięciu występuje tam grupowo, razem z innymi. Tu poprzestaniemy na zwięzłej prezentacji dwóch takich grupek, które zapewne w dziejach kultu wyprzedzają nieco innych Filemonów.

Filemon i Apia. Jako rzecz pewną to tylko o nich wiemy, że byli przyjaciółmi św. Pawła i że do Filemona apostoł wystosował krótki list, w którym wstawiał się za Onezymem. Niemal wszyscy zgodni są także co do tego, że Filemon był zamożnym mieszczaninem w Kolosach. Gdy przylgnął do chrześcijaństwa, gminie i apostołowi zaczął oddawać cenne usługi, a jego dom służył za miejsce spotkań chrześcijan, zapewne także ich celebrom. Natomiast Apia (Apphia) lub Apafia - jest to imię frygijskie - była żoną Filemona, a matką Archipa, wymienionego na początku wzmiankowanego listu. Do tych pewnych informacji pisma hagiograficzne dodają inne, które albo są nader wątpliwe, albo sprzeczne ze sobą. Tak więc synaksarium konstantynopolitańskie wspomina Filemona i Apię pod dniami 22 listopada i 19 lutego, zaznaczając, że męczeństwa doznali w Kolosach (we Frygii). Natomiast Konstytucje Apostolskie w Filemonie dopatrują się biskupa Kolosan, podczas gdy Pseudo-Epifaniusz mianuje go biskupem w Gazie. W tych spóźnionych nominacjach ujawnia się niewątpliwie szeroko rozpowszechniona tendencja do tego, aby w biskupach spotykanych na miejscowych listach, zwłaszcza w tych biskupach, którzy nosili bliskobrzmiące imiona, dopatrywać się jednego z 72 uczniów Zbawiciela lub któregoś z towarzyszy apostoła.