Marcjan
Jest to imię pochodzenia łacińskiego; wywodzi się z cognomen Martianus (dla kobiet Martiana), utworzonego od imienia boga wojny Marsa. Martianus to 'należący do Marsa, poświęcony Marsowi' (zob. MARCIN).
W Polsce imię poświadczone w r. 1406 w formie Marcyjan. Czasem było mylone z Marcinem.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Marcianus, Martianus.
Świętych o tym imieniu Martyrologium Rzymskie wymienia wielu: 4 i 10 stycznia; 6 i 26 marca; 17 i 20 kwietnia; 22 maja; 5, 14 i 17 czerwca; 11 lipca; 9 sierpnia; 16 września; 4 i 25 października; 2 listopada. Niemal wszyscy są towarzyszami innych męczenników (zob. na przykład Lucjan i Marcjan). Tu wystarczy krótko przedstawić pięciu.
Marcjan, męczennik z Konstancy. Wiemy o nim niewiele. Istnieje tyle śladów jego męczeństwa i wczesnego kultu, że o jego historyczności wątpić nie sposób; ponieważ jednak nie zachował się opis męczeństwa, czyli Passio, i ponieważ pierwotne zapisy pomieszano z imionami innych męczenników (nazywanych afrykańskimi), trudno nawet ustalić czas jego śmierci. Przypuszczają niektórzy, że nastąpiła podczas najazdu Huneryka (484); jest jednak rzeczą bardziej prawdopodobną, że został umęczony w czasie jednego z ostatnich prześladowań cesarskich (Dioklecjana-). Pewne jest miejsce śmierci: Tomi, starożytny port rzymski i ważny punkt w systemie obronnym, na miejscu którego powstała później rumuńska Konstanca. Marcjan, którego moglibyśmy nazwać nieznanym żołnierzem poległym za wiarę, wymieniony jest w Martyrologium Hieronimiańskim, a następnie w innych martyrologiach łacińskich pod dniem 4 stycznia. Pozostałe kalendarze podają daty odmienne.
Marcjan, biskup Syrakuz. Wedle legendy był antiocheńskim uczniem św. Piotra. Na Sycylię przybył, aby ewangelizować wyspę. Wszystko to nie przystaje do tego, o czym skądinąd wiemy. Trudno także podtrzymywać hipotezę, że żył w III lub IV w. Należy natomiast założyć, że wątki legendy przejęte zostały z innych pism hagiograficznych. Mimo to kult Marcjana był dość intensywny. Na Cmentarzu Św. Jana w Syrakuzach pokazywano jego kryptę. Wspomnienie przypadało 14 czerwca.
Marcjan i Martyriusz, męczennicy konstantynopolitańscy. Byli współpracownikami patriarchy Pawła. Marcjan miał być lektorem, Martyriusz subdiakonem. Nazywano ich notariuszami. Cesarz Konstancjusz zesłał dwukrotnie patriarchę na wygnanie (339 i 351). Współpracowników aresztowano, w czym udział miał patriarcha Macedoniusz, który oskarżał ich o spiskowanie przeciw jego osobie. Skazani zostali na ścięcie. Egzekucji, jak się wydaje, dokonano 25 października 342 r. Św. Jan Złotousty rozpoczął budowę kościoła pod ich wezwaniem.
Marcjan, pustelnik syryjski. Pochodził z Cyru, z zamożnej rodziny mieszczańskiej. Wybrał życie eremickie, całe oddane kontemplacji, rozpamiętywaniu Pisma i gościnności. Miał dwóch uczniów: Agapita, który został biskupem Apamei, oraz Euzebiusza, który po nim objął pustelnię. Sam odmawiał biskupom, którzy przynaglali go do przyjęcia święceń kapłańskich. Zmarł w kwietniu 381 r. Jego ascezę opisał w swej Historii mnichów syryjskich Teodoret z Cyru. W synaksariach konstantynopolitańskich wspominano go 18 stycznia, w Martyrologium Rzymskim widnieje pod dniem 2 listopada.
Marcjan, kapłan konstantynopolitański. Pochodził z Rzymu i był bardzo zamożny. W Konstantynopolu został kapłanem, potem ekonomem w Hagia Sophia. Całą swą fortunę obrócił na budowę kościołów w stolicy i w jej okolicach. Kiedy zmarł, nie wiemy. Jedni przyjmują r. 388, inni dopiero r. 471. Pochowano go w kościele Św. Jana Chrzciciela. Figuruje w Martyrologium Rzymskim pod dniem 10 stycznia.