Sykstus

Jest to łacińska forma imienia Ksystus (Xystus), które wywodzi się z języka greckiego, a utworzone zostało od słowa ksystos 'wygładzony, elegancki'. Łacina przyjęła je jako Sustus. Na gruncie łacińskim nastąpiło pomieszanie formy Sustus z łacińskim imieniem Sextus, co dało formę Sixtus.

U nas imię to poza środowiskami zakonnymi występuje bardzo rzadko.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Xystus, Sixtus, ang. Sixtus, Sextus, fr. Sixte, Xyste, niem. Sixtus, Sixt, Xystus, wł. Sisto.

Hagiografowie wymieniają pięciu świętych tego imienia. O jednym mówiliśmy pod hasłem Eowald i Sykstus. Tu o czterech pozostałych.

Sykstus I, papież. Wedle św. Ireneusza i Euzebiusza z Cezarei, był następcą Aleksandra I, a tym samym szóstym po św. Piotrze sternikiem Kościoła rzymskiego. Wedle późniejszych obliczeń jego pontyfikat przypadać by miał na lata 116-125. Czczono go później jako męczennika, a wspomnienie obchodzono w dniu 6 kwietnia (w nowym Martyrologium Rzymskim - 3 kwietnia). W 1132 relikwie papieża przeniesiono do Alatrii.

Sykstus i Synicjusz, biskupi Reims. Flodoard widział w Sykstusie ucznia św. Piotra apostoła, umęczonego w czasach Nerona, co jest oczywistą legendą. Natomiast dość wiarygodne przekazy nazywają Sykstusa pierwszym biskupem Reims, a Synicjusza jego następcą. Ich pontyfikaty przypadałyby na drugą połowę trzeciego stulecia. Wspomnienie obchodzi się 1 września. Dodać jeszcze trzeba, że nie do przyjęcia jest opinia Hinkmara, który czczonego w Reims Sykstusa chciał utożsamiać z drugim papieżem tego imienia.

Sykstus II, papież. Za Stefana I, jego poprzednika, spierano się namiętnie co do ważności chrztu udzielanego przez heretyków. Między papieżem a biskupami Afryki i Azji Mniejszej doszło na tym tle do poważnego napięcia. Głos zabierał również wielki Cyprian z Kartaginy, którego autorytet uznawany był przez wielu. W r. 257 na stolicę Piotrową wybrano Sykstusa II i wybór ten od razu przyczynił się do złagodzenia napięcia. Same zresztą okoliczności odsuwały na drugi plan wewnętrzne spory. Cesarz Walerian rządził zrazu z pewną tolerancją, ale wkrótce zmienił taktykę i zaostrzył prześladowanie. Jego pierwszymi ofiarami mieli się stać członkowie hierarchii oraz osobistości najbardziej wpływowe. Drugi zaś edykt prześladowczy zarządzał wprost, że wszyscy sprawujący w gminach chrześcijańskich jakieś urzędy mają być bez postępowania sądowego skazywani na śmierć. W dniu 6 sierpnia 258 r. funkcjonariusze cesarskiej policji naszli miejsce zwykłych chrześcijańskich spotkań i nabożeństw, Katakumby Kaliksta. Papież w otoczeniu czterech diakonów sprawował tam właśnie Najśw. Ofiarę. Sykstusa aresztowano bez zwłoki i jeszcze tego samego dnia ścięto. Tego samego dnia śmierć męczeńską ponieśli także diakoni Felicissimus i Agapit. Toteż chrześcijanie pierwszych wieków umieszczali ich w swoich wspomnieniach razem (kalendarz z 354 r.). Później jednak związano wspomnienie papieża z legendą o św. Wawrzyńcu, która historię Sykstusa wzbogaciła wieloma szczegółami i wyraźnie wpłynęła na dalszy rozwój czci oraz ikonografii. Sykstus i dwaj diakoni znaleźli się w trzech najstarszych sakramentarzach. Wspomina się też papieża Sykstusa w pierwszej modlitwie eucharystycznej. Jego szczątki spoczywały na Cmentarzu Kaliksta. Później (VI w.) przeniesiono je do kościoła, który oznaczono jego imieniem. Jeszcze później dedykowano mu świątynię na Kwirynale. Biorąc to wszystko pod uwagę, ze zdziwieniem w Dzienniku... OO. Jezuitów u Św. Barbary w Krakowie, opracowanym przez J. Wielewickiego, znajdujemy obszerny spis relikwii, przywiezionych w 1608 r. przez Mikołaja Łęczyckiego, a pochodzących z Katakumb Kaliksta; wśród tych relikwii, spisanych przez kronikarza, były też S. Sixti Martyris (et) S. Cristinae Virginis et Martyris corpora integra (!). Przypadły one krakowskiemu domowi profesów. W Dzienniku znajduje się zresztą opis uroczystej -translacji- tych relikwii z kościoła Mariackiego do kościoła Św. Barbary; miała ona miejsce 2 grudnia 1612 r. Zachodzi więc pytanie, jakie to były relikwie. Na rzymskim Cmentarzu Kaliksta ze znanych Sykstusów spoczywał wyłącznie papież Sykstus II. Łęczycki, jak skrupulatnie odnotowali jego biografowie, zbierał relikwie za pozwoleniem papieskim, ale trudno uwierzyć w to, aby w rzeczonym miejscu odnalazł szczątki czczonego papieża i aby pozwolono mu je zabrać z Rzymu. Należy więc raczej zakładać, że zawierzył naiwnie augustianinowi Alojzemu de los Rios, a ten naiwnie zawierzył ułamkom inskrypcji oraz swej słabej orientacji w nekropoliach Wiecznego Miasta. Wracając do autentycznego męczennika, zaznaczmy jeszcze, że z uwagi na Święto Przemienienia Pańskiego jego wspomnienie przesunięto na 7 sierpnia. Dodajmy ponadto, że Rufin opierając się na podobieństwie imienia przypisał św. papieżowi Sentencje pitagorejczyka Kwintusa Sekstusa. Twierdzenie to jako absurdalne odrzucił już św. Hieronim.

Sykstus III, papież. Z pochodzenia był Rzymianinem. Gdy za Zozyma działał jako kapłan, sprzyjał Pelagiuszowi, ale rychło zorientował się, w czym rzecz, i stał się zdecydowanym przeciwnikiem pelagianizmu. Świadczy o tym w dwóch listach św. Augustyn. Na stolicy św. Piotra zasiadł w lipcu 432 r. W sporze o nestorianizm kontynuował sposób postępowania Celestyna I. We współpracy z Teodozjuszem II działał na rzecz pojednania dwu stronnictw na soborze efeskim, Cyryla Aleksandryjskiego i Jana Antiocheńskiego. Pojednanie stało się faktem w 433 r. i wyraziło się w formule zjednoczeniowej. Gdy o Ilirię chodzi, obstawał przy prawach wikariatu apostolskiego w Tesalonice. W samym Rzymie wykazał aktywność w zakresie budownictwa sakralnego. Wystarczy wymienieć Santa Maria Maggiore, która zastąpiła bazylikę Liberiusza, baptysterium na Lateranie oraz bazylikę Św. Wawrzyńca. Cesarz Walentynian III złożył mu wizytę, przywożąc cenne podarunki. Mylnie natomiast uważano Sykstusa za autora pism De divitiis, De malis doctoribus oraz listu, w którym oczyszczał się z zarzutów. Należy w końcu zaznaczyć, że za pontyfikatu Sykstusa poważną rolę odgrywał diakon, który jako Leon I zostanie jego następcą. Papież zmarł prawdopodobnie 19 sierpnia 440 r. Do martyrologium wpisał go dopiero Ado, i to w sposób dowolny pod dniem 28 marca (obecnie 19 sierpnia).