Tyburcjusz

Jest to imię pochodzenia łacińskiego (Tiburtius) o niepewnej etymologii. Przypuszcza się, że utworzone zostało od nazwy miejscowej Tiburis.

Imię Tyburcjusz przyswojone zostało w Polsce w dwóch formach: Tyburcy i Tyburcjusz, analogicznie jak: Ignacy, Ignacjusz; Makary, Makariusz; Arkady, Arkadiusz. Było to imię rzadkie.

Odpowiedniki obcoję.: łac. Tiburtius, fr. Tiburce, wł. Tiburzio.

W martyrologiach odnajdujemy trzech męczenników oznaczanych tym imieniem. Kilka słów powiemy o dwóch. Trzeci, wspomniany pod dniem 9 września, jest powtórzeniem tego, który już wymieniony był 11 sierpnia albo też może zrodził się z przekształcenia nazwy miejscowej z Latium: Tibur, por. Com. mart. rom. 387 n.

Tyburcjusz, męczennik rzymski, wspominany 14 kwietnia. Posiadamy dość liczne i wczesne świadectwa jego kultu, a więc sakramentarze oraz kalendarz z Neapolu. Był pochowany w katakumbach Pretekstata, o czym świadczą relacje pielgrzymów (Itineraria) z VII stulecia. Grób odrestaurował papież Hadrian I, a Paschazy I przeniósł do bazyliki św. Cecylii. Martyrologium Hieronimiańskie wspomina Tyburcjusza 14 kwietnia. Legendarne są natomiast opowieści zamieszczone w Passio św. Cecylii, które czynią zeń jej powinowatego. Stąd także dodani męczennikowi towarzysze: Walerian i Maksym. Przypomnijmy jeszcze, że wyjaśnienie dziejów tego męczennika poprzedziła dość ożywiona dyskusja wybitnych znawców chrześcijańskiej starożytności.

Tyburcjusz, męczennik rzymski, wspominany 11 sierpnia. Wychwalał go papież Damazy, ale nie podał żadnych szczegółów, które by pozwoliły określić czas jego męczeństwa; Martyrologium Hieronimiańskie zaznaczyło, że pochowano go przy Via Labicana inter duas lauros. Świadectwa, jakich dostarczają sakramentarze Gelazjański i Gregoriański, dobrze współbrzmią z tymi, których dostarczyły itineraria z VII stulecia. Pielgrzymi odwiedzali grób świętego. Papież Hadrian I (772-795) odresataurował tam oratorium ku jego czci. Potem włączono go jednak jako jednego z bohaterów do powieściowej Passio Sebastiani. Wedle niej miał być synem prefekta Chromacjusza, który się nawrócił i przyjął chrzest. Prefekt Fabian aresztował go po donosie, sporządzonym przez zdrajcę Torkwata. W późniejszych czasach relikwie miały się dostać do Soissons. Natomiast Liber Pontificalis mówi o Grzegorzu IV (827-844), że to on przeniósł relikwie do bazyliki św. Piotra. Martyrologium Rzymskie zaczerpnęło swe wspomnienie z wymienionej pasji.