Gdańsk: w Bazylice Mariackiej wystawa poświęcona "Ince"

Fotografie z dzieciństwa i działalności w AK, dokumenty i relacje świadków jej życia składają się m.in. na przygotowaną przez gdański IPN wystawę poświęconą Danucie Siedzikównie "Ince". Ekspozycja zostanie otwarta w niedzielę w gdańskiej Bazylice Mariackiej.

Wystawa pt. "Niezłomna, wyklęta, przywrócona pamięci. Danuta Siedzikówna +Inka+ 1928-1946", zostanie otwarta po odprawionej w niedzielne południe mszy świętej. Ekspozycję przygotowano w 70. rocznicę zamordowania młodej sanitariuszki 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej ("Inka" została zabita 28 sierpnia 1946 r.).

Jak poinformował asystent prasowy gdańskiego oddziału IPN Marcin Węgliński, autorami wystawy, na którą składa się 17 plansz, są pracownicy gdańskiego Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej - Artur Chomicz i Krzysztof Drażba.

Dzięki umieszczonemu na planszach bogatemu zestawowi fotografii oraz towarzyszącym im informacjom, odbiorcy wystawy poznają rodzinę "Inki", dowiedzą się, jak późniejsza sanitariuszka spędziła dzieciństwo oraz pierwsze lata wojny i jak doszło do tego, że w 1943 roku, jako 15-latka, wstąpiła w szeregi AK, z którą - już po formalnym zakończeniu wojny - dotarła na Pomorze Gdańskie.

Ekspozycja opowiada też o akcjach, w których "Inka" brała udział jako sanitariuszka (widzowie poznają m.in. mapę z zaznaczonymi miejscami działań szwadronu, do którego należała), a także o kulisach jej aresztowania, oskarżenia i osądzenia. Zwiedzający poznają m.in. funkcjonariuszy, którzy prowadzili śledztwo w jej sprawie. Dowiedzą się także, jak wyglądała egzekucja skazanej na śmierć sanitariuszki.

Bogata w relacje świadków oraz wyimki z prasy i dokumentów wystawa, przypomina też powojenne próby profanowania postaci "Inki", a także podejmowane po 1989 roku działania, które miały przywrócić pamięć o niej. Ostatnia plansza jest relacją z prac na terenie gdańskiego cmentarza, w trakcie których odnaleziono miejsce pochówku sanitariuszki.

Wystawa będzie czynna w Bazylice do 18 września. Świątynia będzie pierwszym miejscem, w którym ekspozycja zostanie zaprezentowana.

Danuta Siedzikówna urodziła się 3 września 1928 r. we wsi Guszczewina, w powiecie bielskim (Podlaskie). Była sanitariuszką 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej. W 1943 r. w wieku 15 lat złożyła przysięgę AK i odbyła szkolenie sanitarne. W czerwcu 1945 r. została aresztowana przez za współpracę z antykomunistycznym podziemiem. Z konwoju uwolnił ją patrol AK Stanisława Wołoncieja "Konusa", podkomendnego mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki". "Inka" znów działała jako sanitariuszka oraz łączniczka, uczestnicząc w akcjach przeciw NKWD i UB.

W lipcu 1946 r. została wysłana do Gdańska po zaopatrzenie medyczne. W nocy z 19 na 20 lipca została aresztowana przez funkcjonariuszy UB w jednym z mieszkań konspiracyjnych w Gdańsku Wrzeszczu.

"Inkę" osadzono w więzieniu w Gdańsku. Po śledztwie, podczas którego próbowano wydobyć od niej informacje o działalności oddziału "Łupaszki", została skazana na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy. Obrońca z urzędu zwrócił się do prezydenta Bolesława Bieruta o skorzystanie z przysługującego mu prawa łaski. Pod listem nie było podpisu Siedzikówny. Bierut odpowiedział odmownie.

Do krewnych "Inki" dotarł gryps, w którym sanitariuszka napisała: "Jest mi smutno, że muszę umierać. Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba". Wyrok wykonano 28 sierpnia 1946 r. w gdańskim więzieniu.

W 2014 r. zespół IPN pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka, podczas prac na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku, odnalazł i ekshumował szczątki młodej kobiety z przestrzeloną czaszką. 1 marca 2015 r., w Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych IPN ogłosił, że badania genetyczne potwierdziły, iż są to szczątki Danuty Siedzikówny "Inki". Miejsce odnalezienia szczątków "Inki" w Gdańsku upamiętniono tablicą, w mieście stanął też jej pomnik.

28 sierpnia, w 70. rocznicę jej śmierci, na gdańskim Cmentarzu Garnizonowym odbył się uroczysty, państwowy pogrzeb "Inki". Wraz z nią pochowano też innego żołnierza 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej - Feliksa Selmanowicz "Zagończyk", który został rozstrzelany wraz z "Inką" w gdańskim areszcie, a jego ciało spoczęło tuż obok ciała sanitariuszki.