Kard. Schönborn wysłannikiem papieża na Białorusi

Arcybiskup Wiednia kard. Christoph Schönborn udaje się jutro na Białoruś jako specjalny wysłannik papieża Franciszka na uroczystości 25. rocznicy utworzenia archidiecezji mińsko-mohylewskiej.

Odbędą się one w dniach 1-2 lipca w narodowym sanktuarium maryjnym w Budsławiu, 150 km na północ od Mińska. Program pobytu legata papieskiego przewiduje jego udział w nabożeństwach, spotkania z przedstawicielami Kościoła katolickiego i innych wyznań, z politykami oraz odwiedziny ośrodków charytatywnych i Małego Trościeńca pod Mińskiem, gdzie w latach II wojny światowej znajdował się niemiecki obóz zagłady.

W Budsławiu 1 lipca kard. Schönborn wraz z metropolitą mińsko-mohylewskim abp. Tadeuszem Kondrusiewiczem przewodniczyć będą nocnej liturgii i procesji ze światłami. Centralne uroczystości w sanktuarium odbędą się w sobotę 2 lipca. Liturgii będzie przewodniczyć i wygłosi kazanie kard. Schönborn.

Zgodnie ze zwyczajem papież, mianując swego specjalnego wysłannika, wystosował również po łacinie okolicznościowe przesłanie, które zostanie doczytane w czasie głównych uroczystości. Przypomina w nim pokrótce dzieje Kościoła katolickiego na tych ziemiach w latach reżymu komunistycznego, wymienia zasługi na rzecz odrodzenia życia religijnego kard. Kazimierza Świątka oraz pozdrawia tamtejsze duchowieństwo i wiernych, przekazując im życzenia obfitych łask Bożych.

Członkami oficjalnej delegacji Stolicy Apostolskiej, towarzyszącymi legatowi, są miejscowi księża: Aleksander (Aliaksandr) Baryła - proboszcz parafii Wywyższenia Krzyża Świętego w Wilejce i Wiktor (Wiktar) Hajdukiewicz SDB - delegat inspektorialny delegatury salezjańskiej na Białorusi.

"Po latach prześladowań i braku katolickich struktur hierarchicznych w byłym Związku Radzieckim Jan Paweł II rozpoznał przed 25 laty «znaki czasu» i położył podwaliny pod "odnowę i rozwój" Kościoła katolickiego na Białorusi" - napisał abp Kondrusiewicz w liście pasterskim z okazji jubileuszu. Podkreślił, że obecnie, po 25 latach "archidiecezja mińsko-mohylewska rozpoczyna nowy rozdział w swojej historii i w sposób szczególny pragnie skupić uwagę na przekazywaniu wiary, na młodzieży i rodzinach". Istnieje też potrzeba budowy nowych kościołów - dodał hierarcha.

Katolicy stanowią obecnie ok. 15 proc. 10-milionowego społeczeństwa Białorusi. Wielu z nich to członkowie mniejszości polskiej. Kościół katolicki jest drugim co do wielkości wyznaniem w kraju, a mniejszość katolicka na Białorusi jest największa spośród wszystkich krajów, w których przeważa rosyjskie prawosławie. Metropolia mińsko-mohylewska obejmuje, oprócz archidiecezji o tej samej nazwie, diecezje: grodzieńską, pińską i witebską. Na terenie archidiecezji żyje ok. 625 tys. katolików, w diecezji grodzieńskiej - 575 tysięcy, pińskiej - 42 tys. i witebskiej - 173 tysiące.

W ramach swojej wizyty na Białorusi kard. Schönborn spotka się m.in. ze zwierzchnikiem miejscowego Kościoła prawosławnego, podlegającego Patriarchatowi Moskiewskiemu - metropolitą Pawłem. Kościół ten jest największą wspólnotą religijną w tym kraju.

Wysłannik papieski przywiezie też dla tamtejszej niewielkiej wspólnoty greckokatolickiej w darze od ich współwyznawców w Austrii relikwie św. Jozafata Kuncewicza. Jest to cząstka przechowywanego w Wiedniu ornatu tego biskupa-męczennika, zamordowanego właśnie na ziemi białoruskiej. Relikwie te przekazali kardynałowi wikariusz dla grekokatolików w Austrii ks. Jurij Kolasa i greckokatolicki proboszcz w Wiedniu Taras Chagala. Zapewnili oni, że w ten sposób pragną podkreślić łączność Kościoła w Austrii z grekokatolikami na Białorusi.

Przewodniczący Austriackiej Konferencji Biskupiej odwiedzi też prowadzone przez Caritas Centrum św. Łukasza, w którym mogą bezpłatnie mieszkać dzieci chore na raka, leczone w pobliskiej klinice onkologicznej, a także ich matki. Bez takiej pomocy wiele cierpiących na białaczkę dzieci z ubogich rodzin w głębi kraju byłoby pozbawionych możliwości leczenia, ponieważ ich rodziny nie byłyby w stanie opłacać kosztów podróży i zakwaterowania w czasie terapii w mieście. Od chwili otwarcia w 2004 roku przez wspierane finansowo przez austriacką Caritas Centrum przewinęło się już ponad 1300 dzieci.

Ważnym punktem dwudniowego pobytu kard. Schönborna na Białorusi będzie upamiętnienie ofiar zbrodni hitlerowskich w Małym Trościeńcu pod Mińskiem. W utworzonym tam przez hitlerowców w lipcu 1941 i działający do nadejścia Armii Czerwonej pod koniec czerwca 1944 obozie, według różnych ocen, zamordowano od 60 tysięcy do 200 tysięcy ludzi, głównie Żydów, jeńców radzieckich, partyzantów i cywilów, w tym wielu Białorusinów i Polaków. Wśród ofiar było też ok. 13 tysięcy Żydów austriackich. Na terenie byłego obozu stoi dziś obelisk i skromny pomnik. W przyszłości ma powstać monument-memoriał.

Dobre stosunki Kościołów w Austrii i na Białorusi

Dobre stosunki między miejscowymi Kościołami katolickimi w Austrii i na Białorusi utrzymują się od wielu lat. Od 1996 roku w diecezji Linz w Górnej Austrii działa specjalny fundusz, tzw. Osthilfe-Fonds, przez który przekazano dotychczas ponad dwa miliony euro na projekty duszpasterskie na Białorusi. Pomoc dotyczy głównie działalności oświatowej, duszpasterstwa dzieci i młodzieży oraz mediów katolickich. Od 20 lat fundusz wspiera np. finansowanie seminariów duchownych w Grodnie i Pińsku oraz finansuje pracę z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną, prowadzoną przez redemptorystów w Grodnie.

Długofalowym projektem organizacji z Linzu jest wydawnictwo Pro Christo, którego nakładem ukazuje się literatura religijna, pomoce katechetyczne dla dzieci, młodzieży i dorosłych oraz czasopisma; ponadto prowadzi ono własną księgarnię. Fundusz wspiera też Konferencję Biskupów Białorusi oraz wiele projektów medialnych w diecezjach i parafiach.

Caritas Górnej Austrii angażuje się od 1991 w pomoc potrzebującym na Białorusi. Z inicjatywy austriackiego czasopisma "Welt der Frau" (Świat kobiety) goszczono w tym kraju związkowym pierwszą grupę dzieci z Czarnobyla, pomagano w tworzeniu struktur Caritas Białorusi, która jest dziś największą organizacją pozarządową w sferze socjalnej w tym kraju.

Prowadzone przez Caritas kuchnie dla ubogich wydają rocznie ok. 10 tysięcy posiłków. W trzech parafiach Grodna ok. 130 dzieci w wieku szkolnym otrzymuje bezpłatne obiady w domach parafialnych, w miejscowej aptece ludzie ubodzy mogą kupić leki po przystępnych cenach, podczas gdy w Homlu 130 biednych rodzin otrzymuje raz w miesiącu paczki żywnościowe od misjonarek miłości bł. Matki Teresy. Siostry tego zgromadzenia jako jedyne w całym regionie wraz z Caritas prowadzą kuchnie dla ubogich i noclegownie dla bezdomnych. Specjalny program "pomocy zimowej" obejmuje rocznie półtora tysiąca rodzin, a od 2014 także uchodźców z Ukrainy. Caritas w Homlu organizuje ponadto stałą pomoc dla kobiet-więźniarek i ich dzieci, żyjących z nimi w więzieniu.

Wśród licznych projektów wspomaganych przez Kościół w Austrii jest też praca Caritas na rzecz ludzi samotnych, starych i niepełnosprawnych. Np. w Grodnie wystartował nowy program pomocy dla 50 osób starszych, a w Homlu otwarto wioskę dla 60 dzieci niepełnosprawnych.