Każdego roku 6 maja w Watykanie uroczyście obchodzi się Święto Gwardii Szwajcarskiej

6 maja 1527 roku Gwardia Szwajcarska stoczyła jedyną w całej historii swojej formacji krwawą bitwę. Tego dnia Rzym został najechany i rozgrabiony przez 10 tys. armię najemników cesarza Karola V. Dzięki bohaterskiej postawie Szwajcarów ówczesny papież Klemens VII zdołał ujść z życiem i schronić się w zamku Świętego Anioła. 147 spośród 189 papieskich gwardzistów poległo wówczas podczas nierównej walki, stoczonej na stopniach bazyliki Św. Piotra.

Na pamiątkę tego wydarzenia 6 maja jest obchodzony jako święto Gwardii Szwajcarskiej. Papież przyjmuje wówczas gwardzistów na prywatnej audiencji, a przyjęci do Gwardii rekruci składają uroczystą przysięgę podczas parady na Dziedzińcu św. Damazego.

Najstarsza formacja wojskowa świata

22 stycznia 1506 r. do Rzymu przybyło 150 najemników ze Szwajcarii, którzy mieli służyć jako osobista ochrona dla ówczesnego papieża Juliusza II i jego następców. Wojskowi byli uważani za dzielnych i wysoce zdyscyplinowanych. Już po 20 latach przyszło im udowodnić swoją wartość w realnej bitwie z bezwzględnym i okrutnym przeciwnikiem.

Szczególne znaczenie dla gwardzistów ma kościół Kolegium Niemieckiego – Campo Santo Teutonico. W bocznej kaplicy świątyni złożone są prochy poległych gwardzistów.

W służbie papieżom i Kościołowi

Członkowie Gwardii szwajcarskiej odpowiadają za osobistą ochronę Ojca Świętego i kontrolują wejścia do Watykanu. Dom św. Marty, w którym mieszka papież Franciszek, strzeżony jest częściowo przez gwardzistów, a częściowo przez Żandarmerię Watykańską.

Do gwardii kandydować mogą wyłącznie niezamężni katolicy szwajcarscy w wieku 19-30 lat, którzy w swoim kraju (dokładniej chodzi o dwa katolickie kantony w Szwajcarii) muszą najpierw odbyć służbę wojskową. Muszą także mierzyć minimum 174 cm wzrostu.

Choć popularna legenda głosi, że stroje gwardzistów zaprojektował Michał Anioł, to nie jest ona prawdziwa. Stroje na przestrzeni wieków były modyfikowane i wielokrotnie zmieniane. Ich aktualna forma powstała w 1914 r. i nawiązuje do oryginalnych strojów z XVI w.

Gwardziści używają nie tylko pokazowych halabard i mieczy, ale gdy pełnią funkcje ochroniarskie mają na wyposażeniu broń palną, a nawet karabiny maszynowe. Gwardia stanowi osobistą ochronę papieża i strzeże granic Państwa Watykańskiego.

Gwardia Szwajcarska współcześnie

Watykańskie formacje wojskowe i policyjne odegrały ogromną rolę podczas II wojny światowej. Działo się tak, ponieważ w rozsianych po Rzymie, a obstawianych przez gwardzistów, nieruchomościach kościelnych chroniły się tysiące uchodźców, w tym Żydzi.

Gwardia liczy obecnie 135 członków. W Watykanie służą przez co najmniej 25 miesięcy.

Jan Paweł II miał kiedyś zażartować, że ponieważ gwardziści stanowią ok. 10 proc. populacji Watykanu, to jest to "najbardziej zmilitaryzowany kraj świata”.

Do 1970 r. w Państwie Kościelnym istniały cztery różne papieskie formacje dbające o bezpieczeństwo papieża. Obecnie pozostały dwie – Gwardia Szwajcarska i Żandarmeria Watykańska.