KEP. Kolejny raport o skali wykorzystywania seksualnego dzieci

292 księży i zakonników zostało oskarżonych o przestępstwa seksualne wobec dzieci i osób poniżej 18. roku życia. Dane te zostały zebrane w okresie od 1 lipca 2018 r. do 31 grudnia 2020 r. - takie informacje zgromadzone przez Biuro Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży oraz opracowane przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, zaprezentowane zostały podczas dzisiejszej konferencji prasowej.

Jak wynika z zaprezentowanego dziś raportu od połowy 2018 r. do końca 2020 r. dokonano 300 zgłoszeń wykorzystania seksualnego w diecezjach oraz 68 w zakonach. Zgłoszenia dotyczą czynów z lat 1958-2020. 51 proc. zgłoszeń jest nadal w trakcie badania, zaś 39 proc. zarzutów uznano za potwierdzone lub uwiarygodnione na etapie wstępnym lub przez Kongregację Nauki Wiary.Blisko połowa osób, które były obejmuje zestawienie, miało poniżej 15 roku życia (47 proc.) oraz również niemal połowa to młodzież pomiędzy 15 a 18 rokiem życia (47,3 proc.. W obydwu grupach wiekowych udział chłopców i dziewcząt był taki sam (po 50 proc.). 21 zgłoszeń (5,7 proc.) nie zawiera informacji na temat wieku: osiem dotyczących wykorzystywania dziewcząt, 13 - chłopców.

Spośród osób, które miały być skrzywdzone wykorzystaniem seksualnym, 104 (28 proc.) zgłoszeń dotyczyło wykorzystania ministrantów, 71 (19 proc.) - uczniów lub uczennic oraz osób przygotowywanych do sakramentów, 61 (17 proc.) - uczestników duszpasterstwa, wspólnoty lub ruchu, 25 (7 proc.) - członków scholii lub chóru, 24 (7 proc.) - osoby z rodziny lub kręgu znajomych duchownego lub zakonnika, 17 (5 proc.) - lektorów, 10 (3 proc.) uczestników pielgrzymki, 9 (2 proc.) uczestników obozów wakacyjnych, 3 (1 proc.) - bielanek.

W przypadku 173 zgłoszeń (47 proc.), osoba miała inny lub nieznany jurysdykcji status w relacji do instytucji kościelnej, a 47 (13 proc.) zgłoszeń nie zawierało informacji na temat statusu osoby pokrzywdzonej. (Wymienione kategorie nie są rozłączne, co oznacza, że jeden pokrzywdzony mógł należeć do kilku kategorii osób).

299 zgłoszeń (81 proc.) dotyczyło czynów popełnionych w okresie od 1958 do 2017 r., a 65 zgłoszeń (18 proc.) w ostatnich trzech latach (2018-2020). W czterech przypadkach nie określono czasu, w którym miało dojść do wykorzystywania seksualnego. Z zestawienia wynika, że 39 proc. spraw o wykorzystywanie seksualne nieletnich trwało nie dłużej niż rok, 37 proc. roku do dwóch lat, 14 proc. od trzech do pięciu lat, 5 proc. od sześciu do dziewięciu lat, a 4 proc. powyżej 10 lat.

Zarzuty wobec 20 proc. spośród 292 duchownych dotyczą popełnienia więcej niż jednego przestępstwa seksualnego.

Połowa zgłoszeń pochodziła od osoby pokrzywdzonej, która uczyniła to osobiście (48 proc.) lub poprzez pełnomocnika (2 proc.). W 11 proc. przypadków źródłem zawiadomienia był duchowny lub osoba zakonna z danej diecezji, w 4 proc. z innej diecezji. W 4 proc. przypadków zawiadomienie złożył delegat z innej diecezji lub zgromadzenia. Łącznie osoby duchowne są źródłem 19 proc. zgłoszeń. 8 proc. stanowią zawiadomienia złożone przez członków rodziny osoby pokrzywdzonej, a 5 proc. przez inną osobę świecką. Po 3 proc. zgłoszeń stanowią zawiadomienia ze strony organu państwowego, znajomych lub przyjaciół osoby pokrzywdzonej oraz media. W 9 proc. przypadków zawiadomienie pochodziło z innego źródła.

Zgłoszenia trafiały do diecezji i zgromadzeń zakonnych z różnym natężeniem w czasie, jednak w badanym okresie nie było miesiąca, w którym do jurysdykcji kościelnej w Polsce nie wpłynęłoby żadne zgłoszenie. Proporcjonalnie więcej zgłoszeń wpłynęło w maju i czerwcu 2019, co mogło częściowo być pokłosiem emisji filmu Tomasza i Marka Sekielskich „Tylko nie mów nikomu”.

Z danych przez Biuro Delegata KEP wynika, że 46 proc. obwinionych o popełnienie przestępstw seksualnych wobec dzieci zostało czasowo odsuniętych od pełnienia posługi, 36 proc. od jakichkolwiek kontaktów duszpasterskich z dziećmi i młodzieżą, a 37 proc. otrzymało nakaz przebywania w określonym miejscu. W pozostałych przypadkach zastosowano takie procedury jak: czasowe odsunięcie od niektórych wymiarów posługi, zakaz przebywania w określonym miejscu, powierzenie ograniczonych zadań duszpasterskich lub kara kanoniczna. 16 proc. obwinionych duchownych przebywa na emeryturze, zaś co dziesiąty nie został odsunięty od posługi.

Spośród zgłoszonych jurysdykcjom kościelnym spraw dotyczących osób pokrzywdzonych poniżej 15 roku życia, 148 (86 proc.) zostało zgłoszonych państwowym organom ścigania. W 113 przypadkach zgłoszeń tych dokonały diecezje i zakony, a w 35 przypadkach państwowe organy ścigania zostały powiadomione przez inny podmiot. Spośród spraw dotyczących osób poniżej 15 roku życia, które nie zostały zgłoszone państwowym organom ścigania, 13 (8 proc.) dotyczyło duchownych lub zakonników, którzy w momencie oskarżenia już nie żyli, 8 (5 proc.) spraw zgłoszonych jurysdykcjom kościelnym nie przekazano do prokuratury ze względu na uznanie ich za bezpodstawne lub fałszywe. 4 (2 proc.) zgłoszeń w momencie zbierania danych było na etapie weryfikacji wstępnej.

W przypadku zgłoszeń dotyczących osób pokrzywdzonych powyżej 15 roku życia, 35 przypadków (20 proc.) zostało również zgłoszonych państwowym organom ścigania. W 139 (80 proc.) przypadkach nie dokonano zgłoszenia do organów ścigania.

Pierwsze dane dotyczące przypadków wykorzystywania seksualnego osób małoletnich przez niektórych duchownych oraz zakonników w Polsce zostały zebrane za okres 1990-2013 r. przez dr. Adama Żaka SJ, koordynatora KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży w 2014 r.

Następnie w 2018 r. Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski zebrał z wszystkich diecezji oraz zakonów męskich dane dotyczące zgłoszeń za okres od 1 stycznia 2014 do 30 czerwca 2018 r. Raport opublikowany w marcu 2019 r. ujawnił 382 zgłoszonych przypadków z lat 1950-2018, z czego 198 dotyczyło osób poniżej 15 roku życia, a 184 – osób pomiędzy 15 a 18 rokiem życia. Na prośbę Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży abp. Wojciecha Polaka pallotyński Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego im. Witolda Zdaniewicza (ISKK) przeprowadził pogłębioną analizę tych danych. Zaprezentowano ją podczas konferencji 13 stycznia 2021 r. podczas sesji „Budowa w Kościele w Polsce systemu przeciwdziałania wykorzystywaniu seksualnemu małoletnich”.

Podczas zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski w październiku 2020 r. biskupi - zgodnie z rekomendacją delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży abp. Wojciecha Polaka - podjęli decyzję o kontynuacji badań dotyczących przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich za okres od połowy 2018 do końca 2020 r. Wstępne wyniki zostały zaprezentowane biskupom 12 czerwca br. podczas 389. Zebrania Plenarnego KEP. Zbieranie i opracowanie danych zostało sfinansowane przez Fundację Świętego Józefa Konferencji Episkopatu Polski.