Książka wydarzenie: "Filozofia dla życia"

Ja się uczyłem dużo od Karola Wojtyły, ale nie sądzę, żeby on się czegoś nauczył ode mnie. Jest za duża dysproporcja między tą siłą myśli i wizji, jaką on posiadał, a moim filozofowaniem - uważa wybitny polski filozof prof. Andrzej Półtawski.

We wtorek w siedzibie Konferencji Episkopatu Polski odbyło się spotkanie promocyjne książki-rozmowy, jaką z wieloletnim przyjacielem ks. Karola Wojtyły odbyli Krzysztof Ziemiec i prof. Marek Maciejczak.

Prowadzący spotkanie o. Stanisław Tasiemski z Katolickiej Agencji Informacyjnej zaznaczył, że okazją do zaprezentowania niezwykłego świadectwa prof. Andrzeja Półtawskiego, wybitnego polskiego filozofa, przez dziesiątki lat zaprzyjaźnionego z ks. Karolem Wojtyłą jest, być może nieodległa już, kanonizacja bł. Jana Pawła II. Dodatkowym motywem, dla którego warto sięgnąć do książki "Filozofia dla życia" jest niedawna 90. rocznica urodzin Profesora, jednego z niewielu już żyjących z "pokolenia Kolumbów", żołnierza AK i powstańca warszawskiego.

Zapytany o filozoficzny kontekst rozmowy z prof. Andrzejem Półtawskim, prof. Marek Maciejczak powiedział, że filozofia jest tak ważna dla życia, jak niezbędna w nim jest refleksja, stawianie sobie istotnych pytań, a filozofia jest przecież sztuką stawiania pytań i próbą odpowiedzi na nie. - Prof. Półtawski uczył każdego z nas, swoich uczniów, byśmy znaleźli własną drogę do tych odpowiedzi, to jest wzorzec dla każdego filozofa, jak należy filozofować - dodał.

Krzysztof Ziemiec przyznał, że prof. Półtawski był dla niego interesującym rozmówcą z kilku powodów. Przede wszystkim - podkreślił - tak jak cała Polska zna Wandę Półtawską, tak mało osób zna jej męża. - Starałem się dowiedzieć, jak to jest być mężem znanej żony; jak się udaje przeżyć ze sobą tyle lat w pięknym stylu, jak przez tyle lat zachować przyzwoitość, zgodność z głoszonymi tezami i z tym, w co się wierzy, bo dziś nie jest to łatwe - wyjaśnił dziennikarz. Jak dodał, istotna oczywiście była też bliska znajomość prof. Półtawskiego z bp. Karolem Wojtyłą. - Było dla mnie ważne, jak te rozmowy wspomina po latach, a być może pan profesor miał jakiś wpływ na naukę Jana Pawła II? - zastanawiał się Ziemiec.

O to samo pytali też podczas spotkania czytelnicy. - To jakieś nieporozumienie. Ja się uczyłem dużo od Karola Wojtyły, ale nie sądzę, żeby on się czegoś nauczył ode mnie. Jako uczeń Romana Ingardena, najwybitniejszego przedstawiciela fenomenologii w Polsce, mogłem pokazać pewne aspekty tej filozofii. Ale jest za duża dysproporcja między tą siłą myśli i wizji, jaką posiadał Karol Wojtyła, a moim filozofowaniem - przyznał Andrzej Półtawski. Wanda Półtawska dodała: "To nie tyle było wzajemne uczenie się, ile odkrywanie razem tego samego - sensu istnienia człowieka".

Autor przedmowy do książki, wybitny poeta Ernest Bryll przyznał, że zaskoczyła go skromność i lakoniczny styl odpowiedzi ze strony Andrzeja Półtawskiego. - Zniosłem to z trudem, ale i z pokorą - powiedział, dodając, że spodziewał się np. bardziej obszernych wspomnień rozmówcy ze spotkań z poetami "pokolenia Kolumbów", jak Andrzej Trzebiński czy Tadeusz Borowski. - A spotykałem się z człowiekiem, który w swoich odpowiedziach jest aż do bólu trzymający się tego, co było - stwierdził Bryll.

Powściągliwość dotyczącą wspomnień osobistych prof. Półtawskiego przy jednocześnie jego większej otwartości na pytania filozoficzne humorystycznie wyjaśniła Wanda Półtawska. - Mój mąż jest stworzony do szkolenia elity najbardziej wyrafinowanych filozofów i trzeba go ściągać z tej wyższej sfery, dla której on żyje, na normalne ludzkie życie - powiedziała. - Kiedy rozmawiali sobie godzinami z księdzem filozofem Karolem Wojtyłą, to wkraczała pani Półtawska i mówiła: "Panowie, trzeba zjeść obiad", albo "Trzeba iść spać". Mój mąż odpowie na pytanie o definicję ludzkiej świadomości, ale o byle czym Półtawski nie rozmawia - dodała żartobliwie Wanda Półtawska.

"Mam wybiórczą pamięć, nie jestem pisarzem umiejącym opisywać zdarzenia, jestem tylko filozofem, który jest nastawiony na abstrakcję, na to nie ma rady" - usprawiedliwiał się z kolei sam Andrzej Półtawski.

Zgromadzone w książce "Filozofia dla życia" rozmowy znanego dziennikarza, Krzysztofa Ziemca i prof. Marka Maciejczaka dotyczą tak bardzo różnych kwestii, jak środowisko domowe, młodość, miłość, życie rodzinne, ale także filozofii, osoby mistrza - prof. Romana Ingardena, etyki i wreszcie osoby wyjątkowej - Karola Wojtyły. Zwłaszcza przybliżenie czytelnikowi myśli etycznej Ojca Świętego przez najlepszego jej znawcę ma dla wymagającego czytelnika znaczenie szczególne. Śmiało można polecić tę publikację każdemu, kto chciałby lepiej pojąć "Osobę i czyn" Karola Wojtyły, ale i głębiej poznać pasje intelektualne Ojca Świętego.

Rozmowy dotyczą także życia, miłości i jej rozwoju w małżeństwie zawartym 31 grudnia 1947 r. Może te uwagi, czytane łącznie z komentarzem szeroko znanej w świecie małżonki - Wandy - pomogą wielu ludziom w zrozumieniu, że wybitne osobowości, różniące się temperamentem, mogą wzrastać jeśli "dążą w tym samym kierunku", dostrzegają i doceniają znaczenie zaangażowania współmałżonka w życie społeczne, w obronę człowieka i jego godności od pierwszych chwil życia pod sercem matki, aż do ostatnich... Ale pomogą także w poszukiwaniach intelektualnych i uzasadnieniach norm, których nie można negocjować, pomagających człowiekowi bronić się przed zalewem różnego rodzaju "śmieci", które czynią go niewolnikiem.

Prof. Andrzej Półtawski nie kryje swojej fascynacji poezją, którą cytuje z pamięci. Spotykał się z ludźmi wybitnymi. Można się zgodzić z Ernestem Bryllem, że lakoniczność odpowiedzi, czasami przypominających "tweetowanie", pozostawia nas z poczuciem niedosytu. Chcielibyśmy dowiedzieć się więcej o Konstantym Ildefonsie Gałczyńskim, opiekującym się młodym jeńcem w obozie jenieckim Altengrabow k. Magdeburga po upadku Powstania Warszawskiego. Czy o rówieśnikach i szkolnych kolegach autora - Tadeuszu Gajcym, Tadeuszu Borowskim czy Andrzeju Trzebińskim.

Jednak najważniejsze pytania poruszane przez prof. Półtawskiego dotyczą sensu naszego życia, rozwoju duchowego i moralnego człowieka. Dzięki wnikliwości Krzysztofa Ziemca i prof. Marka Maciejczaka poznajemy tę myśl "człowieka mądrego, delikatnego i wrażliwego" - jak mówi o nim jego małżonka Wanda.

Andrzej Półtawski, "Filozofia dla życia". Rozmawiają Krzysztof Ziemiec i Marek Maciejczak, komentuje Wanda Półtawska. Edycja Świętego Pawła, 2013.