Serbia: Cyryl zakończył wizytę w Belgradzie

Odsłonięcie pomnika rosyjskiego cara Mikołaja II w niedzielę 16 listopada w Belgradzie było ostatnim punktem trzydniowej wizyty patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Cyryla w Serbii. W uroczystości wziął też udział patriarcha serbski Ireneusz, a także m.in. oficjalna delegacja Rosji z ministrem kultury tego kraju Władimirem Miedińskim na czele.

Była to druga podróż zwierzchnika Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) do tego kraju, ale pierwsza oficjalna jego wizyta jako głowy Kościoła w Serbii w ramach odwiedzin lokalnych Kościołów prawosławnych po wyborze na najwyższy urząd kościelny. Był to także pierwszy zagraniczny wyjazd Cyryla od czasu wybuchu konfliktu rosyjsko-ukraińskiego.

Odsłonięta i poświęcona rzeźba ostatniego cara Rosji, będąca darem tego kraju dla Serbii, wznosi się w samym centrum stolicy, w miejscu, w którym na początku XX wieku znajdowała się ambasada Cesarstwa Rosyjskiego. Obecnie mieszczą się tam "Dom Rosyjski" i obok parlament serbski. "Mikołaj II złożył w ofierze swoją koronę, swe królestwo i swoje życie, aby uratować Serbię" - powiedział po poświęceniu zwierzchnik RKP. Zauważył, że jest to pierwszy pomnik tego monarchy poza Rosją.

Obserwatorzy zwracają uwagę na niezwykle serdeczną oprawę tej wizyty i wysoką rangę, jaką nadały jej władze państwowe Serbii. Program pobytu Cyryla przewidywał m.in. jego spotkania nie tylko z patriarchą Ireneuszem ale również z prezydentem tego kraju Tomislavem Nikoliciem. "Nasze stanowisko w sprawie sytuacji Serbów w Kosowie i Metohii nie zmieniło się. Uważamy, że kraina ta jest duchowym ośrodkiem narodu serbskiego, a Serbowie powinni tam żyć swobodnie i nikt nie ma prawa niszczyć ich świątyń" - powiedział po rozmowie z głową państwa patriarcha moskiewski i całej Rusi.

Oba kraje łączy tradycyjna przyjaźń, sięgająca co najmniej XIX wieku, gdy wojska rosyjskie brały udział w wyzwalaniu Bałkanów spod panowania tureckiego. Później w latach I wojny światowej Rosja poparła Serbów, broniących się przed wojskami Austro-Węgier. Serbia jest jednym z niewielu państw europejskich, które nie poparły sankcji nałożonych przez Unię Europejską na Rosję za wspieranie separatystów na Ukrainie.

O duchowej jedności obu narodów mówił patriarcha na Uniwersytecie Belgradzkim, gdzie 14 listopada otrzymał doktorat honoris causa z teologii. Według Cyryla Europa podąża obecnie niebezpieczną drogą dechrystianizacji, a odejście od jej tożsamości chrześcijańskiej wyraża się w tym, że pod względem prawnym uznaje się małżeństwa osób tej samej płci, zezwala się im adoptować dzieci, a aborcję uważa się za demokratyczne prawo kobiet do rozporządzania swym ciałem i zarodkiem. "Doświadczenie historii dyktuje na prostą zasadę: nie może być dobrobytu w oderwaniu od ideałów moralnych" - podkreślił zwierzchnik RKP.

Innym punktem programu były odwiedziny Cmentarza Rosyjskiego. Na jego terenie również wznosi się pomnik Mikołaja II i dwóch milionów żołnierzy rosyjskich poległych w latach I wojny światowej, odsłonięty jeszcze w 1935 r. dzięki staraniom "białego" pułkownika Michaiła Skorodumowa. "Jest to największy w Europie cmentarz wojskowych rosyjskich" - powiedział Cyryl.

W niedzielę obaj zwierzchnicy kościelni wraz z niemal wszystkimi biskupami serbskimi i członkami delegacji rosyjskiej odprawili liturgię w stołecznym soborze katedralnym św. Sawy. Gość z Rosji podarował na pamiątkę swym gospodarzom relikwie jednego z najbardziej czczonych świętych rosyjskich - Aleksandra Newskiego, wyrażając przy tym nadzieję, że ich obecność w Serbii "jeszcze bardziej zjednoczy nasze narody i umocni nasze więzi duchowe". On sam natomiast otrzymał najwyższe odznaczenie SKP - Order św. Sawy.

Cyrylowi towarzyszyła ośmioosobowa delegacja, w której skład wchodzili m.in. przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego metropolita Hilarion i kierownik administracji Patriarchatu bp Sergiusz.

Zgodnie ze zwyczajami i kanonami każdy nowo wybrany zwierzchnik lokalnego Kościoła prawosławnego winien odwiedzić wszystkie pozostałe Kościoły autokefaliczne, zachowując przy tym kolejność ich starszeństwa, począwszy od Patriarchatu Konstantynopola. Tak też początkowo postępował patriarcha Cyryl, który po objęciu najwyższego urzędu w RKP 1 lutego 2009 r. jako pierwszego odwiedził patriarchę Bartłomieja w Stambule, później kolejno patriarchów Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy, ale później odszedł od tej praktyki i w latach 2012-13 złożył wizyty w Bułgarii, na Cyprze, w Polsce i w Grecji, a więc w Kościołach, stojących na dalszych miejscach w hierarchii świata prawosławnego.

Zwierzchnik RKP przebywał już w Serbii w dniach 9-10 października ub.r., ale było to związane z obchodami 1700. rocznicy Edyktu Mediolańskiego w Niszu i Belgradzie. Wręczył wówczas patriarsze Ireneuszowi kopie dokumentów z archiwów SKP z lat 1920-40, które w niewyjaśnionych do dzisiaj okolicznościach wywieziono w 1945 r. do ówczesnego ZSRR, a obecnie są przechowywane w Archiwum Państwowym Federacji Rosyjskiej.