Rozważanie przed modlitwą "Anioł Pański", 12 września 1999

1. W wielu krajach wrzesień jest miesiącem, w którym po wakacjach rozpoczyna się rok szkolny. Uczniom, nauczycielom i wszystkim pracownikom szkolnictwa życzę z całego serca udanego powrotu do pracy. Z kolei u progu nowego roku akademickiego chciałbym raz jeszcze zwrócić waszą uwagę na encyklikę Fides et ratio, którą dane mi było podpisać rok temu, 14 września. Dokument ten mówi o relacjach między wiarą a rozumem, podejmuje więc temat o decydującym znaczeniu dla kultury i dla życia jako takiego. Wiara i rozum są to bowiem dwie odrębne, ale wzajemnie uzupełniające się drogi wiodące do Boga.

2. Droga rozumu prowadzi — by tak rzec — od świata do Boga Stwórcy: bada rzeczywistość świata, aby znaleźć jego ostateczny fundament. Uświadamiając sobie przygodność wszystkiego co ziemskie, rozum wznosi się ku tajemnicy Tego, który jest początkiem i fundamentem wszystkich rzeczy. Droga poznania przez wiarę wiedzie natomiast od Boga ku światu: Bóg zechciał objawić się w historii, posługując się językiem i przekazując nam orędzie, które wychodzą daleko poza język i orędzie stworzenia. Przez to objawienie, dokonane za pośrednictwem słów i działań ściśle ze sobą powiązanych, Bóg wychodzi ludziom na spotkanie i przemawia do nich, «aby ich zaprosić do wspólnoty z sobą i przyjąć ich do niej» (Dei verbum, 2). To spotkanie znajduje swój szczyt w Chrystusie, który jest «pełnią całego objawienia» (tamże).

Bogu, który się objawia, należy okazać «posłuszeństwo wiary» (tamże, 5). Ma to być akt całkowicie dobrowolny, to znaczy nie podlegający żadnym przymusom zewnętrznym, ale także nie podyktowany przez ślepy fideizm, który karmi się emocjami i łatwo poddaje się zmiennym uczuciom. Ważnym czynnikiem chroniącym przed fideizmem jest rozum, powołany do rozeznawania znaków, którymi Bóg potwierdził swoje Objawienie, aby człowiek przyjmując je, mógł w pełni do niego przylgnąć.

3. Najświętsza Maryja Panna, której Święte Imię dzisiaj czcimy, niech wspomaga osoby pracujące w szkolnictwie oraz prowadzące badania naukowe, aby nie poddawały się w obliczu trudności, ale zdołały osiągnąć cel swoich wysiłków, odkrywając głęboką zbieżność i uzupełnianie się rozumu i wiary. Obydwie te drogi wiodą do Boga, który jest celem i pełnią ludzkiego istnienia.