Ikona nie jest zwyczajnym obrazem o tematyce religijnej. Jest dziełem sztuki sakralnej zrodzonym w modlitwie i niosącym w sobie symbolikę wypracowaną przez setki pokoleń chrześcijańskich twórców.
Twórcy ikon mówią zawsze o "pisaniu" obrazu, a nie malowaniu. Ikona jest bowiem - jak pisze Jim Forest - "teologią wyrażoną liniami i kolorem". Zrodziła się w kręgu wschodniego, apofatycznie nastawionego chrześcijaństwa. Tę apofatyczność czyli twierdzenie, że nie możemy wiele powiedzieć o Bogu w naszym ludzkim języku, i co więcej cokolwiek o Nim powiemy będzie bardziej niepodobieństwem niż podobieństwem, jest zapisane w ikonografii bizantyjskiej.
Ikony są raczej surowe, oschłe, wstrzemięźliwe, statyczne. Twarze i sylwetki postaci ukazane w przedstawieniach nie ukazują ich emocji. Każda kreska i każdy kolor użyty na ikonie są podporządkowane tajemnicy, o której obraz ma opowiedzieć. Ikony winny być wrotami prowadzącymi do modlitwy. Zawsze anonimowy autor ikony jest jakby autorem mapy, poprzez którą chce pomóc nam podążać we właściwym kierunku. Pisze więc kolorami i kształtami licząc, że wywołają drgnienia naszej duszy, że pobudzą nas i otworzą na mistyczną, Bożą rzeczywistość, że pomogą nam dobrze i pewnie kroczyć naszą drogą do Królestwa Niebieskiego.
Patrząc na ikony teologowie komentowali (i postulowali) nie urodę malowidła, lecz piękno niewidzialne, jakie obrazy miały ucieleśniać językiem niezmiennym jak słowa Biblii, symboliką dźwięczącą teologiczną głębią i czystością, której strzegły kanony. Dla malarzy ikon drogowskazami były cudowne wizerunki odtwarzane wielokroć w ciągu wieków. Pomagające w pracy przewodniki i wzorniki - greckie hermeneje, słowiańskie podlinniki - oraz mistrzowie wprowadzający w tajniki warsztatu.
Wzorami dla prezentowanych na wystawie ikon namalowanych przez uczestników warsztatów ikonopisania oraz członków grupy "Lumen" były ikony pochodzące z różnych epok i centrów malarstwa; dzieła greckie, italo- kreteńskie, rosyjskie, a nawet rodzime karpackie. Zapatrzeni w nie ikonopiscy przekładali własnym pędzlem na swoje deski różnorodną stylistykę wzorców. Nadali jej przyćmione blaskiem złota i przysłonięte werniksem własne piętno. Dyskretne, bo powściągane kanonizowaną dyscypliną i nie sygnowane. Opatrzyli natomiast wszystkie ikony zgodnie ze zwyczajem podpisami greckimi lub cerkiewno-słowiańskimi, które niejako przypieczętowują prawdziwość wizerunków i chwałę przedstawionych, wtórując pieśni Psalmisty i wyrażając imię Boże "wewnątrz w złocistych obramowaniach i szatach różnorodnych" (Ps. 44,14).
Powstanie i uczestnicy wystawy:
Wystawa powstała ze zbiorów ikon Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Twórców Sztuki Sakralnej Ecclesia (działa od 1999 roku). Eksponaty - ikony zostały napisane-namalowane podczas działalności warsztatowej i dydaktycznej stowarzyszenia w ramach organizowanych warsztatów malowania ikon na przestrzeni 2011/2013.
W warsztatach uczestniczyli osoby z Polski, Niemiec, Słowacji. Część eksponatów była już wystawiana w Polsce: Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach, Wojewódzka Biblioteka Śląska w Katowicach, Centrum Kultury i Sportu - Pałac Vauxhall w Krzeszowicach. Uczestnicy warsztatów malowania ikon - ikonopisania kontynuują swoją działalność i rozwój artystyczny w ramach działalności pracowni malowania ikon im. Św. Łukasza oraz Grupy "Lumen" zrzeszonych przy Stowarzyszeniu ChSTSS Ecclesia. Wystawione eksponaty są autorstwa wielu malarzy, powołując się na wielowiekową tradycje kunsztu ikonopisania nie są one nigdy sygnowane przez artystów, gdyż ich znaczenie oprócz walorów artystyczno-estetycznych ma charakter religijny.
Ikony są wykonane wg reguł i prawideł sztuki bizantyjskiej zachowująć moduł i kanon bizantyjski. Wyraża się on w rygorystycznym przestrzeganiu form i treści przekazywanych na ikonach oraz już zapomnianej, ale ciągle na nowo odkrywanej technologii ikonopisania. Materiały i kunszt ikonopisania nawiązuje w swej postaci do przepisów znajdujących się w starych manuskryptach jak Hermeneii Dionizego z Furny, de Mayerna oraz innych źródłach.
Wystawa w Galerii Domu Norymberskiego ul. Skałeczna 8, Kraków, w dniach 9-20 grudnia 2013 r. p.t.: "Ikona - Gloria i Credo"
Organizatorzy:
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Twórców Sztuki Sakralnej Ecclesia oraz Galeria Domu Norymberskiego
Skomentuj artykuł