Dlaczego Polacy rezygnują ze ślubów? Ulgi, świadczenia i niejasności w przepisach

Status osoby samotnie wychowującej dziecko daje dostęp do licznych ulg podatkowych i dodatków socjalnych. Problem w tym, że polskie prawo niejednoznacznie definiuje, kto faktycznie spełnia tę przesłankę. Jak rozumieją to urzędy, sądy i Ministerstwo Finansów – i dlaczego coraz więcej osób unika zawierania małżeństw?

Samotne wychowywanie dziecka – co daje taki status?

Bycie samotnym rodzicem to nie tylko wyzwanie wychowawcze, ale i szansa na konkretne wsparcie finansowe:

• Podwójna kwota wolna od podatku – 60 tys. zł zamiast 30 tys. zł,

• Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka,

  DEON.PL POLECA

  Współczesny świat próbuje nas przekonać, że nasze domy powinny być pełne gadżetów, a lodówki jedzenia; że mamy ciągle zdobywać nowe umiejętności [...]; że każda chwila powinna być zajęta jakąś aktywnością, a właściwie to powinniśmy robić już nie dwie czy trzy, ale wiele rzeczy naraz.

• Możliwość refundacji kosztów opieki nad dzieckiem dla bezrobotnych,

• Potencjalnie wyższe świadczenia socjalne i dodatki mieszkaniowe.

  DEON.PL POLECA
  
  
  

Nic więc dziwnego, że wiele osób rezygnuje ze ślubu lub ukrywa status związku – tylko po to, by nie stracić prawa do tych form wsparcia.

Kim jest osoba samotnie wychowująca dziecko według przepisów?

Zgodnie z art. 3 pkt 17a ustawy o świadczeniach rodzinnych, osoba samotnie wychowująca dziecko to rodzic, opiekun prawny lub osoba faktycznie sprawująca opiekę nad dzieckiem, która nie pozostaje w związku małżeńskim i samotnie wychowuje co najmniej jedno dziecko.

Różne interpretacje – nawet w sądach

W praktyce nawet sądy mają rozbieżne zdania, kto spełnia warunek „samotnego wychowywania”. Oto dwa przykłady:

1. Wyrok NSA z 2020 r. (I OSK 3084/19):
   Za osobę samotnie wychowującą dziecko można uznać także osobę w związku małżeńskim, jeśli dziecko nie pochodzi z tego małżeństwa i jest wychowywane wyłącznie przez jednego z małżonków.
2. Wyrok WSA w Lublinie z 2023 r. (II SA/Lu 147/23):
   Aby uznać samotne wychowywanie dziecka, rodzic musi być osobą stanu wolnego (panna/kawaler, rozwódka/rozwodnik, wdowa/wdowiec) lub pozostawać w orzeczonej separacji. Wspólne życie z drugą osobą – nawet bez ślubu – wyklucza status samotnego rodzica.

Ministerstwo Finansów: stan cywilny to za mało

W rządowych materiałach czytamy wprost: sam stan cywilny nie przesądza o prawie do ulgi. Ważne jest także:

• kto realnie ponosi odpowiedzialność za dziecko,

• czy drugi rodzic uczestniczy w wychowaniu,

• jak wygląda zameldowanie i miejsce pobytu,

• czy dziecko objęte jest opieką naprzemienną.

Życie w konkubinacie, wspólne wychowywanie dziecka lub korzystanie ze wspólnego budżetu mogą wykluczyć ulgi przysługujące osobie samotnie wychowującej dziecko.

Dlaczego Polacy rezygnują ze ślubów?

Niejasności prawne i obawa przed utratą ulg sprawiają, że wiele par z dzieckiem świadomie unika małżeństwa. W opinii społecznej i prawniczej rośnie przekonanie, że „bycie samotnym rodzicem się opłaca”. A że definicje prawne bywają sprzeczne, wielu Polaków decyduje się nie ryzykować – zwłaszcza że weryfikacja faktycznego stanu wychowywania jest trudna i rzadko kontrolowana.