Niedawno świat obiegły zdjęcia astronautki, która wróciła z dłuższej niż planowano misji kosmicznej. Zamiast ośmiu dni spędziła w przestrzeni ponad dziewięć miesięcy. Emocje wzbudziły zauważalne zmiany w jej wyglądzie: siwe włosy, opuchnięta twarz, głębsze zmarszczki. To pokazuje, jak niewiele wiemy o wpływie kosmosu na ludzkie ciało. – Zmiany są ogromne i dotyczą całego organizmu – mówi w rozmowie z serwisem Medonet dr Anna Fogtman z Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).
Wyżsi w kosmosie, czasem nawet za bardzo
– Im ktoś jest wyższy na Ziemi, tym bardziej rośnie w przestrzeni kosmicznej – wyjaśnia dr Fogtman. Brak grawitacji powoduje rozsunięcie się kręgów kręgosłupa, co może prowadzić nawet do kilku centymetrów wzrostu. – Raz zdarzyło się, że astronauta miał problem ze zmieszczeniem się w fotelu, co mogło uniemożliwić mu powrót na Ziemię – dodaje ekspertka.
DEON.PL POLECA
Niewidzialne zagrożenie – promieniowanie kosmiczne
Dr Fogtman zajmuje się w ESA ochroną radiologiczną astronautów. Jak podkreśla, jednym z największych niebezpieczeństw w kosmosie jest promieniowanie jonizujące. O ile niska orbita okołoziemska jest chroniona przez ziemską magnetosferę, o tyle misje dalej w kosmos narażają astronautów na duże dawki szkodliwego promieniowania.
– W ESA pracujemy nad narzędziami do monitorowania pogody kosmicznej, aby przewidzieć potencjalne zagrożenia i zapewnić astronautom odpowiednią ochronę – zaznacza dr Fogtman.
Jak nieważkość wpływa na ciało i umysł?
Przebywanie w stanie nieważkości wywołuje wiele zmian w organizmie człowieka. Najbardziej widoczne są przesunięcia płynów ustrojowych, które sprawiają, że twarz astronautów jest przez cały czas misji opuchnięta – a obrzęki te mogą utrzymywać się także po powrocie na Ziemię.
Brak grawitacji powoduje również:
-
osłabienie mięśni,
-
utratę gęstości kości,
-
zmiany w funkcjonowaniu układu krążenia,
-
pogorszenie wzroku.
Aby minimalizować te efekty, astronauci muszą codziennie ćwiczyć według specjalnie opracowanych programów.
Kosmiczna apteczka: leki przeciwbólowe i antydepresanty
Na pokładzie statku kosmicznego dostępny jest ograniczony zestaw leków, które przeszły rygorystyczne testy na Ziemi. W kosmicznej apteczce znajdziemy środki przeciwbólowe, antybiotyki, sterydy, leki przeciwalergiczne, a nawet antydepresanty. Załoga korzysta też ze sprzętu medycznego, np. przenośnego ultrasonografu.
Kobiety w kosmosie – menstruacja i antykoncepcja
Dr Fogtman zwraca uwagę na specyficzne problemy zdrowotne kobiet w kosmosie, m.in. związane z menstruacją oraz stosowaniem antykoncepcji hormonalnej, która może zwiększać ryzyko zakrzepicy. To wymaga specjalnych konsultacji medycznych jeszcze przed misją.
Największe zagrożenia zdrowotne astronautów
Jak podkreśla ekspertka ESA, trzy główne zagrożenia zdrowotne podczas długotrwałych misji to:
-
choroby nowotworowe (związane z promieniowaniem),
-
problemy ze wzrokiem (w tym pogorszenie ostrości widzenia),
-
choroby serca i układu krążenia.
Problemy zdrowotne, zwłaszcza kardiologiczne i okulistyczne, mogą wręcz dyskwalifikować kandydatów na astronautów.
Psychiczne przygotowanie kluczem do sukcesu
Oprócz fizycznych aspektów, misje kosmiczne stanowią ogromne wyzwanie psychiczne. Astronauci są specjalnie dobierani pod względem odporności na stres oraz umiejętności radzenia sobie w trudnych warunkach. Regularne konsultacje z psychologami i lekarzami są standardową procedurą zarówno przed misją, jak i w jej trakcie.
Dr Anna Fogtman – ekspertka od zdrowia astronautów
Dr Anna Fogtman z Europejskiej Agencji Kosmicznej zajmuje się ochroną zdrowia astronautów i strategią radzenia sobie z zagrożeniami, jakie stawia przed człowiekiem przestrzeń kosmiczna. Jej praca umożliwia bezpieczne planowanie kolejnych, coraz bardziej ambitnych misji kosmicznych.
Skomentuj artykuł