Od heroizmu do apostazji. Życie pisze najciekawsze scenariusze

Co wydarzyło się w życiu Iñigo Loyoli w Manresie? Czy ojciec Ferreira rzeczywiście wyrzekł się Chrystusa w czasie prześladowania chrześcijan w Japonii? Dlaczego Indianie Guarani, choć początkowo nastawieni pokojowo do Europejczyków, chwycili za broń w tak zwanej wojnie siedmiu redukcji?

Trzy głośne filmy o jezuitach: „Misja” (1986), „Ignacy Loyola” (2016) i „Milczenie” (2016) przedstawiają własny punkt widzenia na te wydarzenia. A jak było naprawdę?

„Misja” - ojciec Gabriel, jezuita, udaje się w głąb południowo-amerykańskiej dżungli, by zbudować misje dla Indian Guarani. Pomaga mu w tym nawrócony łowca niewolników, Rodrigo Mendoza. Gdy Hiszpania oddaje swoją kolonię Portugalii, jezuici i Indianie muszą opuścić misję.

Po dotarciu do Ameryki Południowej jezuici zakładają tzw. redukcje, czyli osady dla rdzennych mieszkańców tamtych terenów, głównie Indian Guarani. Redukcje mają chronić ich przed handlarzami niewolników, ale są też miejscem, gdzie Indianie uczą się praktycznych umiejętności. Dzięki temu są w stanie utrzymać się i opłacić podatki nałożone przez rząd. Takie warunki sprzyjają również przyjmowaniu przez nich katolicyzmu. Ponieważ redukcje są dobrze zarządzane i dają szansę na bezpieczne życie, szybko stają się przedmiotem podziwu, ale i zazdrości.

Kiedy pod koniec XVIII wieku Hiszpania i Portugalia decydują się na wymianę terytoriów w Ameryce, wiele tysięcy Indian z osad misyjnych zostaje zmuszonych do opuszczenia swoich domów i przeniesienia się na ziemie hiszpańskie. Jezuici są oburzeni niesprawiedliwym potraktowaniem tubylców, ale niewiele mogą zrobić. Indianie chwytają za broń. Trwająca kilka lat wojna kończy się ich klęską i zajęciem osad przez kolonizatorów.

„Ignacy Loyola” - to opowieść o niezwykłej przemianie żołnierza, zabiegającego o bogactwo, władzę i sławę - w założyciela nowego zakonu w Kościele katolickim - Towarzystwa Jezusowego.

Wiele wydarzeń z życia Iñigo wywarło ogromny wpływ na jego duchowość i późniejsze prowadzenie Towarzystwa. Jedno z ważniejszych miało miejsce w Manresie. To tutaj, w drodze do Ziemi Świętej, Ignacy podejmuje liczne umartwienia, pości, biczuje się, spędza wiele godzin na modlitwie. Doprowadza go to do wielkiego kryzysu duchowego i psychologicznego.

Kiedy łagodzi wobec siebie wymagania, wraca powoli do zdrowia i odzyskuje spokój. Później w Konstytucjach Towarzystwa nie będzie zachęcał swoich współbraci do ciężkiej pokuty i umartwień, choć był to ważny element w funkcjonującym wówczas modelu świętości.

"Ignacy Loyola". Żołnierz, grzesznik, święty. Film o założycielu Towarzystwa Jezusowego.

Ignacy zapisuje też wszystko, co dzieje się w jego duszy i co widzi u ludzi, którzy przychodzą do niego na rozmowę. Z tych notatek powstaną najważniejsze części Ćwiczeń duchowych. Ignacy będzie poprawiał zapiski przez kolejne 20 lat, ale wiele z późniejszych ćwiczeń ma już gotowych, gdy opuszcza Manresę.

„Milczenie” – Japonia, XVII wiek. Trwają okrutne prześladowania chrześcijan. Dwaj młodzi jezuiccy księża decydują się na podróż do Kraju Kwitnącej Wiśni, by odnaleźć dawnego mentora - o. Ferreirę oraz głosić Słowo Boże.

Franciszek Ksawery wraz z kilkoma towarzyszami dociera do Japonii w połowie XVI wieku. Dzięki przychylności dajmio (księcia feudalnego) zakłada misję, a liczba katolików rośnie z roku na rok. Sprzyjające warunki jednak szybko się kończą. Japończycy nie ufają europejskim kupcom, którzy konkurują ze sobą o wpływy. Także na misjonarzy patrzą podejrzliwym okiem. Może to oni mają przygotować inwazję na Japonię?

Niespodziewany cios pada 5 lutego 1597 roku w Nagasaki. Na postawionych w mieście krzyżach zostaje umęczonych 26 chrześcijan. Ale to dopiero początek. Siedemnaście lat później wszyscy misjonarze zostają ostatecznie wypędzeni, a japońscy chrześcijanie otrzymują nakaz powrotu do buddyzmu. Chrześcijaństwo oficjalnie wraca do Japonii dopiero w połowie XIX wieku.

Zatrzymajmy się jeszcze przy ojcu Ferreirze. Ten portugalski jezuita przybył do Japonii w czasie prześladowań. Kiedy został schwytany i poddany okrutnym torturom, załamał się i dokonał apostazji. Sprawa była na tyle głośna, że dotarła aż do Europy. Podobno pod koniec życia o. Ferreira powrócił do wiary katolickiej i zmarł w wyniku tortur, ale ukryto ten fakt, aby nie został okrzyknięty kolejnym męczennikiem.

*    *    *    *    *

Najciekawsze scenariusze pisze samo życie. „Krótka historia jezuitów” Johna W. O'Malley’a SJ to pełna burzliwych, ale i chwalebnych wydarzeń opowieść o początkach, rozwoju i czasach obecnych Towarzystwa Jezusowego. Świetnie się ją czyta!

Wpisz kod IGNATIUSDA i skorzystaj z rabatu do 40 proc. na książki dotyczące duchowości ignacjańskiej. Specjalna oferta z okazji Jubileuszowego Roku Ignacjańskiego.