73. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim

Pod hasłem "Łączy nas pamięć" pod Pomnikiem Bohaterów Getta na warszawskim Muranowie odbywają się obchody 73. rocznicy wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim.

Hołd bohaterskim powstańcom złożyli przedstawiciele organizacji żydowskich, instytucji państwowych i miejskich oraz mieszkańcy stolicy. - 'Nie' dla dzielenia wspólnoty! 'Nie' dla łamania podstawowych praw ludzkich! - apelował obecny na uroczystości prezydent RP Andrzej Duda.

"Jesteśmy tu razem w geście solidarności. Pamięć musi trwać. To dzień hołdu bohaterom, którzy chcieli walczyć o wolność. To także dzień uczczenia godności" - powiedział prezydent Andrzej Duda.

Mówiąc o Powstaniu w Getcie Warszawskim prezydent podkreślił, że to nie było tylko mordowanie i ludobójstwo, "to było odbieranie godności, upodlenie ludzi, zamknięcie ich za murami, głodzenie, oznakowanie, wszystko to, co najgorsze człowiek może uczynić drugiemu człowiekowi".

"Chylimy dzisiaj czoła przed bohaterami, przed ich wielką pamięcią, przed tymi wszystkimi, którzy zostali pomordowani. Ale także jesteśmy tutaj, by powiedzieć 'nie' - dla dzielenia wspólnoty, dla dzielenia ludzi jakimkolwiek murem, zamykania ich, nie za to, co zrobili, ale za to, kim są, skąd pochodzą, z jakich są domów, w co wierzą. 'Nie' dla upodlenia, dla jakiegokolwiek upokarzania drugiego człowieka, dla łamania podstawowych praw ludzkich, jak prawo do godności, prawo do życia. 'Nie' dla wszelkiej niesprawiedliwości" - podkreślił.

Prezydent przypomniał ponad tysiącletnią tradycję koegzystencji narodów polskiego i żydowskiego, podkreślając, że jest to "historia przyjaciół i wzajemnego szacunku, życzliwości i żywej pamięci o wszystkich tych, którzy walczyli o naszą wolność i nie bali się także za nią ginąć".

Po zakończeniu przemówień delegacje rządowe i pozarządowe złożyły wieńce a na zakończenie uroczystości naczelny Rabin Polski, Michael Schudrich odmówił Kadisz, żydowską modlitwę za zmarłych. Następnie uczestnicy przeszli przed pomnik Żegoty, Szmula Zygielbojma, Bunkier Anielewicza, na Umschlagplatz i do Enklawy Getta. O godzinie 17.00 w Muzeum Polin Stowarzyszenie Żydów Kombatantów uhonoruje medalami osoby zasłużone w dialogu polsko-żydowskim.

Przed południem przy ul. Świętokrzyskiej 50 odsłonięto tablicę poświęconą Raoulowi Wallenbergowi z okazji nadania ulicy jego imienia. Gościem honorowym ceremonii była przedstawicielka rodziny Wallenbergów Cecilia Åhlberg (wnuczka siostry Raoula).

Otwarto także wystawę na Placu Grzybowskim, zatytułowaną "Nie mógłbym postąpić inaczej", którą będzie można zobaczyć do 16 maja w polskiej i angielskiej wersji językowej. Ponadto przez cały dzień trawa akcja "Żonkile". Już po raz czwarty w rocznicę Powstania w Getcie Warszawskim Muzeum POLIN organizuje tę akcję społeczno-edukacyjną. 19 kwietnia na ulicach Warszawy i innych miast w Polsce i za granicą wolontariusze rozdają papierowe żonkile - symbol pamięci o bohaterach powstania z 1943 roku.

Symbolizują one pamięć, szacunek i nadzieję. Związane są z postacią Marka Edelmana, ostatniego przywódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej, który w każdą rocznicę Powstania w Getcie Warszawskim dostawał te kwiaty od anonimowej osoby. Sam również co roku 19 kwietnia składał pod Pomnikiem Bohaterów Getta bukiet żółtych kwiatów - często były to właśnie żonkile.

W związku z rocznicą wybuchu powstania, POLIN przygotowało film "Nie było żadnej nadziei. Powstanie w Getcie Warszawskim 1943". Tego dnia muzeum będzie czynne do godz. 20.00 a wstęp na wystawę stałą i wystawy czasowe będzie bezpłatny.

Organizatorem obchodów jest Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce a Muzeum POLIN jest partnerem tego wydarzenia.

***

Pierwsze mury wokół "dzielnicy żydowskiej" w Warszawie zaczęto wznosić w kwietniu 1940 r. Maksymalną liczbę ludności getto osiągnęło w marcu 1941, kiedy to, w coraz bardziej pogarszających się warunkach, przebywało ok. 460 tys. Żydów. Pierwszą wielką akcję likwidacyjną getta rozpoczęto 22 lipca 1942. W ciągu dwóch miesięcy do obozu zagłady w Treblince wywieziono i zamordowano ok. 300 tys. Żydów, w styczniu następnego roku - kolejne 6 tys.

Rankiem 19 kwietnia 1943 r. oddziały niemieckie przystąpiły do ostatecznej likwidacji getta, co wywołało opór i powstanie. Akcja eksterminacji ludności żydowskiej zakończyła się 16 maja 1943 r.