"Dziewczynka z listy Schindlera" skończyła 80 lat

Stella Mueller-Madej, jedna z osób uratowanych podczas wojny przez niemieckiego przemysłowca Oskara Schindlera, skończyła 80 lat. W piątek prezydent Krakowa Jacek Majchrowski wręczył jubilatce odznakę "Honoris gratia" za szczególne zasługi dla miasta.

Stella Mueller-Madej przez niemal całe życie związana była z Krakowem. Wspomnienia z czasów okupacji zawarła w wydanej za własne fundusze w 1991 r. książce "Oczami dziecka". W kolejnym, poszerzonym wydaniu zostały one opatrzone tytułem "Dziewczynka z listy Schindlera". Książka została przetłumaczona na wiele języków m.in. na niemiecki, holenderski, francuski, angielski, a ostatnio japoński.

W 1939 r., gdy wybuchła wojna, Stella Mueller miała dziewięć lat. – Z tamtych tragicznych chwil i wydarzeń potrafiła przekazać również to, co było dobre, pokazać ludzi, którzy w oceanie zła potrafili pomóc, wyjść naprzeciw – mówił podczas piątkowej uroczystości urodzinowej prezes Stradomskiego Centrum Dialogu prof. Aleksander B. Skotnicki, lekarz hematolog, który od lat dokumentuje losy "schindlerowców" – osób uratowanych przez Oskara Schindlera. Do dziś żyje ich kilkudziesięciu.

Sama Stella Mueller-Madej przyznaje, że przez lata była przekonana, że nie potrafi pisać, a fakt spisywania wspomnień ukryła nawet przed swoimi rodzicami. – Jako młoda dziewczyna, kiedy wróciłam z obozu, nie potrafiłam znaleźć wspólnego języka z ludźmi, którzy spędzili życie na wolności. Byłam prawie dzikusem – mówiła w piątek dziennikarzom.

Jak dodała, mimo upływu lat wciąż towarzyszą jej odczucia i wspomnienia z czasów okupacji, które są "częścią niej". – W pewnym momencie zrezygnowałam z walki ze sobą, bo stwierdziłam, że tym ludziom, których widziałam mordowanych, dzieciom, nie należy się zapomnienie – powiedziała Mueller-Madej. – Pomimo że mam 80 lat, ja nie potrafię pojąć dzikiej pasji człowieka, który nakłania tłumy ludzi do mordowania innych tłumów. Nie potrafię tego pojąć – dodała.

Według Stelli Mueller-Madej Oskar Schindler był postacią "zupełnie nadzwyczajną". – On poświęcił się dla ponad 1,2 tys. ludzi, poświęcił w całym tego słowa znaczeniu – mówiła. – Gdyby namiastka takich ludzi, ćwierć procenta takich ludzi istniało na świecie, nie byłoby takich okropności, jakie się zdarzają – podkreśliła.

Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski mówił podczas uroczystości, że swoimi książkami Stella Mueller-Madej dała świadectwo losów krakowskich Żydów. – Chciałem pani serdecznie podziękować za to, że pokazała pani światu losy krakowskich Żydów z tego najgorszego dla nich okresu, że przybliżyła pani to piekło, ale i Kraków – powiedział prezydent.

Obecny na uroczystości konsul generalny USA w Krakowie Allen Greenberg mówił, że także w Ameryce książki Stelli Mueller-Madej są znane. – Dziękuję w imieniu amerykańskich czytelników za pani świadectwo. Brakuje słów i trudno mówić o czasach okrucieństwa, okrucieństwa nawet wobec dzieci. Pozostaje nam mieć nadzieję, że to się nigdy nie powtórzy – powiedział Greenberg.

W uroczystości uczestniczyli m.in. przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie Tadeusz Jakubowicz, pianista i kompozytor, klezmer Leopold Kozłowski oraz przyjaciółka jubilatki Bronisława (Niusia) Karakulska-Horowitz, także uratowana przez Schindlera.

Stella Mueller urodziła się w Krakowie 5 lutego 1930 r. Podczas okupacji w marcu 1941 r. wraz z rodziną trafiła do krakowskiego getta, a stamtąd – w 1942 r. do obozu w Płaszowie. W październiku 1944 r. została wywieziona do obozu Auschwitz. Dzięki staraniom wuja – Zygmunta Gruenberga – została wpisana wraz z rodziną na "listę Schindlera" i wraz z innymi więźniami z listy wysłana do fabryki Bruennlitz, gdzie pracowała jako tokarz. Tam doczekała wyzwolenia przez wojska radzieckie 8 maja 1945 r. Po wojnie wyszła dwukrotnie za mąż. Z drugim mężem Aleksandrem Madejem przez lata prowadziła pensjonat w Bukowinie Tatrzańskiej. Obecnie mieszka w Krakowie, jest schorowana.

Jej okupacyjne wspomnienia "Oczami dziecka" ukazały się w 1991 r. Drugie wydanie, poszerzone o wspomnienia z lat powojennych, opublikowane przez Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie pt. "Dziewczynka z listy Schindlera" stało się we wrześniu 2001 r. Krakowską Książką Miesiąca.

W 1993 r. Stella Mueller-Madej spotkała się w Krakowie ze Stevenem Spielbergiem podczas realizacji filmu "Lista Schindlera". Reżyser zaprosił ją do Jerozolimy, aby wzięła udział w kręceniu ostatniej sceny filmu przy grobie Schindlera. Niemiecki przemysłowiec Oskar Schindler od początku 1940 r. prowadził na krakowskim Zabłociu fabrykę Naczyń Emaliowanych, w której zatrudniał Żydów z getta, a później także z obozu w Płaszowie. Jesienią 1944 r. fabrykę ewakuowano do Bruennlitz na Morawach, gdzie robotnicy doczekali wyzwolenia. Dzięki pomocy Schindlera ocalało ponad 1 tys. osób. Za ratowanie Żydów został on nagrodzony tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Uroczystość 80-lecia urodzin Stelli Mueller-Madej zorganizowali dyrektor Stradomskiego Centrum Dialogu Ewa Pacułt i prezes prof. Aleksander B. Skotnicki.