Expose 2011 - stan realizacji zapowiedzi

Reforma emerytalna zakładająca podwyższenie wieku emerytalnego do 67 lat dla kobiet i mężczyzn i 300 zł podwyżki dla służb mundurowych - to niektóre ze zrealizowanych zapowiedzi premiera Donalda Tuska z expose sprzed roku. Likwidacja Funduszu Kościelnego utknęła w negocjacjach ze stroną kościelną.

Premier Donald Tusk wygłosił godzinne expose w Sejmie 18 listopada 2011 roku; skoncentrował się w nim na walce z kryzysem, na wyzwaniach budżetowych i finansowych; słowa-klucze, które padały w jego wystąpieniu, to m.in.: "kryzys", "ciężar", "trudny" i wysiłek".

Z zapowiedzi Tuska największe kontrowersje społeczne wzbudziła reforma emerytalna. Przeciwko wprowadzeniu zmian - oprócz sejmowej opozycji - bardzo ostro protestowały związki zawodowe, m.in. Solidarność, i organizacje społeczne. Podczas gdy pod koniec maja w Sejmie odbywało się głosowanie nad rządową reformą emerytalną, poprzedzone bardzo burzliwą debatą, przed gmachem parlamentu demonstrowała "S". W proteście przeciw przyjęciu ustawy związkowcy zablokowali wszystkie wyjścia z terenu Sejmu. Wcześniej Sejm odrzucił wniosek Solidarności, podpisany przez ok. 1,5 mln osób, o zorganizowanie ogólnopolskiego referendum, w którym Polacy zdecydowaliby, czy chcą, by wiek emerytalny został podniesiony.

Ustawa emerytalna przewiduje podwyższenie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn do 67 lat. Zakłada, że kobiety będą przechodzić na emeryturę w wieku 67 lat - w 2040 r. Dotyczy to kobiet urodzonych po 30 września 1973 r. Mężczyźni po 67. roku życia będą przechodzić na emeryturę już w 2020 r.; regulacja ta obejmuje mężczyzn urodzonych po 30 września 1953 r.

Zdaniem premiera reforma emerytalna jako zmiana strukturalna była niezbędna dla zapewnienia Polsce wzrostu gospodarczego. Zgodnie z wyliczeniami rządu, skumulowane oszczędności dla funduszu emerytalnego do roku 2060 wyniosą ponad 600 mld zł.

Rząd zmienił też zasady przechodzenia na emeryturę dla służb mundurowych. Obejmą one funkcjonariuszy, którzy dopiero rozpoczną pracę. M.in. z tego powodu związki zawodowe zaskarżyły ustawę o emeryturach powszechnych do Trybunału Konstytucyjnego.

Rada Ministrów zgodnie z zapowiedzią premiera przygotowała też zmianę zasady waloryzacji rent i emerytur z procentowej na kwotową (ustawa weszła w życie 1 marca 2012 r.). Ta zmiana również trafiła do Trybunału Konstytucyjnego.

Kontrowersje wywołały też zrealizowane zapowiedzi z expose Tuska dotyczące podatków: rząd podniósł składkę rentową pracodawców (o 2 punkty proc.) - ustawa weszła w życie 2 lutego 2012 r., wprowadził podatek od wydobycia miedzi i srebra (ustawa weszła w życie 18 kwietnia 2012 r.), zlikwidował lukę w przepisach, dzięki której można było zakładać lokaty wolne od tzw. podatku Belki (ustawa weszła w życie 31 marca 2012 r.).

Z krytyką różnych środowisk zawodowych spotkał się rządowy projekt uchylenia dostępu do zawodów regulowanych. Pod koniec września rząd przyjął projekt zmian w ustawach regulujących wykonywanie niektórych zawodów, m.in. adwokatów, notariuszy, komorników, detektywów, trenerów i taksówkarzy. Pierwsza transza obejmuje całościową lub częściową deregulację 50 zawodów.

Przedstawiciele niektórych grup zawodowych (m.in. taksówkarze) protestowali przeciwko proponowanym zmianom, co doprowadziło do korekt projektu.

91 zawodów z branż: finansowej, budowlanej i transportowej - obejmuje druga transza deregulacyjna, którą resort sprawiedliwości skierował do uzgodnień międzyresortowych. Największa deregulacja będzie dotyczyć zawodu urbanisty.

Zgodnie z zapowiedziami szefa rządu sprzed roku, służby mundurowe otrzymały podwyżki w wysokości 300 zł na osobę (ustawa weszła w życie 1 lipca 2012 r.).

Część innych projektów - realizacji zapowiedzi z expose - zostało przyjętych przez rząd i obecnie na różnym etapie toczą się nad nimi prace w parlamencie. Chodzi m.in. o zmiany w becikowym, podwyższenie o 50 proc. ulgi prorodzinnej, likwidacja ulgi na internet i zmiany w stosowaniu odpisu 50 proc. kosztów uzyskania przychodów przez twórców (taki odpis będzie możliwy przy przychodach w wysokości 85 tys. zł rocznie).

Sejm znowelizował ustawę o świadczeniach rodzinnych - od 2013 r. tzw. becikowe przysługiwać będzie jedynie rodzinom o miesięcznych dochodach nieprzekraczających 1922 zł na osobę. Posłowie przewagą jednego głosu zdecydowali, że będzie ono wynosić 1200 zł, a nie 1000 zł. Senat przyjął jednak poprawkę do noweli przywracającą pierwotną kwotę becikowego - 1000 zł. Nowela wróci teraz do Sejmu.

Rząd ograniczył ulgę prorodzinną na pierwsze dziecko. To ograniczenie - według rządu - ma dotyczyć bogatych rodzin, które uzyskują dochody ponad 9,3 tys. zł miesięcznie, czyli 112 tys. zł rocznie. Dla rodzin z dwójką dzieci nic się nie zmieni; w przypadku trzeciego dziecka ulga wzrośnie o 50 proc., a na czwarte i kolejne wzrośnie o 100 proc.

Kontrowersyjna obietnica likwidacji Funduszu Kościelnego utknęła w negocjacjach ze stroną kościelną. "Duchowni powinni uczestniczyć w powszechnym systemie ubezpieczeń społecznych. Gdyby się okazało, że wymagać to będzie zmian w konkordacie, jesteśmy na to gotowi - zapowiadał Tusk. Reforma ma polegać na zastąpieniu funduszu odpisem podatkowym w wysokości 0,3 proc. 

Niezrealizowana jest ustawa dotycząca opodatkowania wydobycia gazu łupkowego - powodem są spory wewnątrz resortów. Ministerstwo Środowiska przygotowało projekt ustawy, ale na razie spiera się o jej kształt z trzema innymi resortami: finansów, spraw zagranicznych i skarbu.

Zadania z expose premiera, które nie zostały do tej pory zrealizowane, a nad którymi - według CIR - obecnie trwają prace w Radzie Ministrów, to m.in. zmiany dotyczące rachunkowości i opodatkowania dla rolników. W ministrowie rolnictwa i finansów nie ma zgody, jaką składkę zdrowotną mają płacić rolnicy i od kiedy, a także kiedy może wejść w życie rachunkowość w gospodarstwach rolnych. Tusk zapowiadał, że ten proces rozpocznie się już od 2013 roku.

Jeśli chodzi o zmiany dotyczące emerytur górniczych (przywileje mają przysługiwać tylko osobom pracującym bezpośrednio przy wydobyciu), trwają nad nimi prace koncepcyjne w rządzie. W uzgodnieniach międzyresortowych znajduje się projekt, który zakłada ułatwienia w pozwoleniach na budowę.