"Prawdę o Katyniu przypieczętował życiem"

- Janusz Kurtyka służył prawdzie a ta służba z wielu powodów nie była łatwa – mówił w piątek w Krakowie kard. Stanisław Dziwisz podczas uroczystości pogrzebowych prezesa IPN, który zginął 10 kwietnia w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem. Metropolita krakowski przewodniczył w kościele świętych Piotra i Pawła żałobnej Mszy św.

W kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie zgromadzili się bliscy Janusza Kurtyki, jego współpracownicy z Instytutu Pamięci Narodowej, oficjalne delegacje, liczne poczty sztandarowe, naukowcy, młodzież i rzesze krakowian. Wraz z kard. Stanisławem Dziwiszem Mszę św. celebrowali kard. Franciszek Macharski, krakowscy biskupi i wielu kapłanów.

W ceremonii uczestniczyli wicemarszałek Senatu Zbigniew Romaszewski, przewodniczący NSZZ „Solidarność” Janusz Śniadek oraz dyrektor sekretariatu prezesa IPN Dorota Koczwańska-Kalita i Franciszek Gryciuk, który od śmierci Kurtyki pełni obowiązki prezesa IPN.

Rozpoczynając uroczystości pogrzebowe kard. Stanisław Dziwisz podkreślał, że Janusz Kurtyka służył prawdzie, a ta służba „z wielu powodów nie była łatwa”. Według niego prezes IPN przypieczętował swoim życiem prawdę o Katyniu. Metropolita krakowski wspominał swoje spotkania z Januszem Kurtyką, podczas których przekonywał się o jego „ogromnej trosce o Instytut Pamięci Narodowej”, o to, by „wiernie i odpowiedzialnie wypełniał powierzone mu zadania”.

- Dziś ofiarą Mszy św. pragnę mu podziękować za zaufanie, którym mnie darzył. Wyrazem mojej wdzięczności będzie również jego stała obecność w mojej modlitwie – zapewnił hierarcha.

Kazanie podczas Mszy św. w intencji Janusza Kurtyki wygłosił krakowski biskup pomocniczy Józef Guzek, który podkreślał, że zasadniczym motywem wyprawy do Katynia ofiar katastrofy pod Smoleńskiem było „wołanie o prawdę”. - Pragnęli oni wszyscy zapalić znicze i pomodlić się na miejscu straceń, a przez to powiedzieć jeszcze raz całemu światu, że pamiętają o tragedii polskiej elity sprzed 70 lat. Dziś wiemy, że najmocniej powiedzieli to przez dramatyczną śmierć, bo śmierć – ofiara życia przemawia najmocniej – zaznaczył hierarcha.

Zdaniem kaznodziei, większość z nich „uczyła się od Chrystusa umiłowania prawdy”. - Dziś, stojąc nad trumną śp. Janusza Kurtyki i zarazem wspominając tych, którzy zginęli, pragniemy podziękować za lekcję umiłowania prawdy, za to, że „nie kłaniali się okolicznościom, że prawdzie nie kazali stać za drzwiami, nie byli lokajami i zalotnikami czasów" – mówił cytując Cypriana Kamila Norwida.

- Oparli się pokusie odsuwania pytania o prawdę na dalszy plan. Dla nich głód dostatniego i wygodnego życia nie okazał się mocniejszy od głodu prawdy – dodał. Według bp Guzdka śmierć ofiar katastrofy pod Smoleńskiem „przyczyniła się do odkrycia przez wielu kruchości ludzkiego życia, ale i perspektywy wieczności". - Już od 13 dni uczymy się ich nieobecności, jesteśmy jednak pewni, że w naszych sercach pozostaną na zawsze jako wzór zawierzenia Bogu i umiłowania prawdy nawet za cenę życia – stwierdził kaznodzieja.

- Dzięki energii i talentowi wypełnił swoją misję tak jak należało - mówił podczas uroczystości pogrzebowych prezesa IPN Janusza Kurtyki wicemarszałek Senatu Zbigniew Romaszewski.

- Dzieje IPN nie były łatwe, nie były proste i nadal nie są proste (...). Jego wizja Instytutu, jego energia, jego talent organizacyjny spowodowały, że to przywrócenie historii zaczęło być możliwe - mówił Romaszewski o tragicznie zmarłym w katastrofie lotniczej prezesie.

Zaznaczył, że Kurtyka wygrał walkę o przywrócenie prawdy. - Wygrałeś, bo prawda o Katyniu, do którego jechałeś, dotarła do wszystkich na całym świecie. Bo wykształciłeś tysiące młodych historyków, którzy tej prawdy nie porzucą (...). Przywróciłeś naszemu krajowi historię, tożsamość - zaznaczył Romaszewski. - Kustoszu narodowej pamięci, spoczywaj w pokoju - dodał.

Powinno się pojawić wiele słów "przepraszam" - powiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski podczas piątkowych uroczystości pogrzebowych prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Janusza Kurtyki w Krakowie.

- Zdążyłem poznać pana prezesa, zdążyłem dotknąć jego wrażliwości, nienagannych manier, kultury osobistej. I mogę powiedzieć, że nie ma to nic wspólnego z obrazem, który próbowano mu zbudować - podkreślił Zdrojewski.

- Wiem dobrze też, że w tej tragedii, w tym momencie, dość konsekwentnie powinno się pojawić wiele słów - zwłaszcza wobec prezesa - słów "przepraszam" - dodał.

- Od czasu do czasu jest tak, że dochodzenie do prawdy sprawia ból. (...) Ten ból od czasu do czasu dotyczy także tych, którzy tę prawdę głoszą - powiedział Zdrojewski.

Dzieło stanowiące wkład do narodowej kultury i społecznej świadomości nie umiera wraz ze swym twórcą - tak o dokonaniach Janusza Kurtyki napisał prezes PiS Jarosław Kaczyński w liście odczytanym na uroczystości pogrzebowej przez posła Ryszarda Terleckiego.

"Drogi panie prezesie, dzieło stanowiące wkład do narodowej kultury i społecznej świadomości nie umiera wraz ze swym twórcą. Sens tej myśli zna najlepiej historyk pańskiej miary. W dniu, w którym żegnamy się z panem jest ona dla nas i pocieszeniem, i zobowiązaniem. Dziękujemy i pamiętamy, panie prezesie. Odpoczywaj w pokoju" - napisał Kaczyński.

Prezes PiS wspomniał czas, kiedy jako premier poznał Janusza Kurtykę, będącego wówczas kandydatem na prezesa IPN. "Jego tragicznie przerwana kadencja potwierdziła, że w osobie pana Janusza Kurtyki mieliśmy wtedy do czynienia z kandydatem na stanowisko szefa placówki godnego jej nazwy: Instytut Pamięci Narodowej. Naród może rozwijać się tylko w wolności, nie ma zaś wolności bez poznania i zachowania prawdy o przeszłości" - podkreślił J. Kaczyński.

Pełniący obowiązki prezesa IPN Franciszek Gryciuk podkreślił, że Kurtyka jako szef Instytutu doprowadził do ogromnego rozwoju organizacyjnego i naukowego tej instytucji.

- Wiedział, że tylko świadomy, rozumny naród jest w stanie być wolnym - dodała dyrektor sekretariatu prezesa IPN, Dorota Koczwańska-Kalita.

Podczas nabożeństwa Stanisław Kracik, wojewoda małopolski, w imieniu marszałka sejmu RP Bronisława Komorowskiego, wykonującego obowiązki prezydenta RP, odznaczył pośmiertnie Janusza Kurtykę Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Janusz Kurtyka zostanie pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Rakowickiego w Krakowie. Miał 50 lat. 10 kwietnia zginął na pokładzie prezydenckiego samolotu, którym polska delegacja leciała na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.

W latach 2000-2005 Janusz Kurtyka był dyrektorem i organizatorem oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, w grudniu 2005 r. został zaprzysiężony na prezesa IPN. W kwietniu 2009 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył Kurtykę Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. 16 kwietnia 2010 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Był żonaty, miał dwóch synów.