Procedura postępowania z ofiarami gwałtów

Schemat postępowania przez policję i placówki medyczne z ofiarami przestępstw seksualnych zaprezentowała pełnomocnik rządu ds. równego traktowania Elżbieta Radziszewska. Procedurę, która ma zapewnić lepszą ochronę praw ofiar, opracowano w Polsce po raz pierwszy.

Radziszewska mówiła podczas czwartkowej konferencji prasowej w Warszawie, że prace nad sprecyzowaniem wytycznych postępowania z ofiarami przestępstw seksualnych trwały przez ostatni rok. W efekcie powstał napisany prostym językiem schemat, z którego policjanci i pracownicy placówek medycznych mogą dowiedzieć się, co dokładnie - krok po kroku - powinni wykonać, gdy zgłosi się do nich ofiara gwałtu.

Plakaty opisujące tę procedurę mają pojawić się we wszystkich jednostkach policji i placówkach ochrony zdrowia. W najbliższym czasie ma zostać opracowany także informator o prawach przysługujących ofiarom przemocy seksualnej. Ma on być pomocny zarówno dla poszkodowanych, jak i osób udzielających im pomocy.

"Chodzi o to, żeby godność osoby skrzywdzonej w sposób wyjątkowy, bo wykorzystanej seksualnie, była w sposób maksymalny chroniona" - powiedziała pełnomocnik.

Schemat postępowania z ofiarami przemocy seksualnej został podzielony na dwie części. Pierwsza dotyczy zarówno osób dorosłych, jak i małoletnich, które zgłaszają się na policję. Druga - tych, którzy udadzą się wprost do placówki medycznej; w tym przypadku postępowanie jest dwukierunkowe: zależne od tego, czy ofiara zdecyduje się złożyć zawiadomienie o przestępstwie, czy nie wyrazi na to zgody.

Procedura opisuje m.in., w jaki sposób należy przeprowadzić pierwsze badanie ofiary gwałtu, by uwzględniało ono potrzebę zebrania dowodów przestępstwa dla potrzeb postępowania karnego. Ma to zapobiec narażeniu ofiary na ponowne wezwanie.

Jak podkreśliła Radziszewska, te działania mają sprzyjać częstszemu zgłaszaniu przez kobiety przestępstw seksualnych i skuteczniejszemu ściganiu tego rodzaju przemocy. Zaznaczyła, że zgodnie z obowiązującym prawem jedynie w przypadku małoletniej ofiary powiadomienie policji lub prokuratury oraz rodziców lub opiekunów prawnych jest obligatoryjne. Pełnoletnia ofiara zawsze sama podejmie decyzję, czy zgłosi swoją sprawę wymiarowi sprawiedliwości.

W prace nad procedurą włączyły się ministerstwa: zdrowia, spraw wewnętrznych i administracji, sprawiedliwości, pracy i polityki społecznej, a także policja, prokuratura i organizacje pozarządowe.

Wiceminister zdrowia Adam Fronczak powiedział podczas konferencji, że opracowane standardy zabezpieczą ofiary przestępstw przed dowolnością postępowania osób biorących udział w procesie leczniczym, bo - jak ocenił - "nie na domysłach i nie na poczuciu moralności (...) powinno odbywać się postępowanie z ofiarą".

Według danych zaprezentowanych w trakcie konferencji przez zastępcę prokuratora generalnego Marzenę Kowalską, w Polsce ujawnianych jest tylko 8 proc. popełnionych przestępstw seksualnych, a w ponad 90 proc. przypadków gwałtów sprawcy pozostają bezkarni. W 2009 r. w Polsce zarejestrowano 6695 spraw dotyczących przemocy seksualnej; pokrzywdzone były 7284 osoby.

Poza Radziszewską, Fronczakiem i Kowalską nowe procedury podpisali w czwartek także m.in. wiceminister pracy i polityki społecznej Jarosław Duda, wiceminister sprawiedliwości Stanisław Chmielewski oraz komendant główny policji Andrzej Matejuk.