Wystawa "Polacy ratujący Żydów" w Tel Awiwie

Wystawa "Polacy ratujący Żydów w czasie Zagłady. Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej w Małopolsce w latach 1939-1945" została otwarta w środę wieczorem w siedzibie Instytutu Badań nad Holokaustem Massuah w Tel Awiwie.

W uroczystości otwarcia ekspozycji, zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej we współpracy z izraelskim Instytutem Badań nad Holokaustem Massuah i Instytutem Polskim w Tel Awiwie, udział wzięli m.in. Orly Fruman, Dyrektor Generalna (w randze wiceministra) Ministerstwa Kultury i Sportu Izraela, wicepremier Waldemar Pawlak oraz Janusz Kurtyka z Instytutu Pamięci Narodowej.

Fotografie, relacje i dokumenty ukazujące życie Polaków i Żydów pod okupacją niemiecką, a także pomoc Polaków ratujących Żydów w Małopolsce w czasie Zagłady składają się na tę ekspozycję. Przybliża ona sylwetki Polaków, mieszkańców Małopolski, którzy w latach 1939-1945 ryzykując własnym życiem, pomagali ludności żydowskiej uniknąć śmierci z niemieckich rąk.

Jak informują materiały wystawowe - ta pomoc miała różne formy: od np. wskazania drogi ucieczki przed obławą czy obdarowanie jedzeniem, poprzez wyrabianie Żydom tzw. aryjskich dokumentów, szukanie mieszkań czy pracy, po stałe żywienie i ukrywanie.

Wśród fotografii są zdjęcia tych, którzy za pomoc niesioną Żydom zostali zamordowani przez Niemców. Taki los spotkał rodzinę Józefa i Wiktorii Ulmów z miejscowości Markowa koło Łańcuta. W latach 1942-1944 ukrywali oni ośmioro Żydów. 24 marca 1944 r. Niemcy zastrzelili Józefa, jego ciężarną żonę i ich sześcioro dzieci w wieku od roku do ośmiu lat. Razem z nimi zamordowali wszystkich ukrywanych przez nich Żydów.

"W inauguracji wystawy, co miało szczególne znaczenie, wzięli udział żyjący jeszcze bohaterowie tamtych strasznych czasów. Ludzie, którzy się ukrywali i byli ukrywani" - powiedział PAP uczestniczący w uroczystości Mateusz Szpytma z IPN, m.in. współautor książki "Ofiara Sprawiedliwych. Rodzina Ulmów - oddali życie za ratowanie Żydów".

Osobne miejsce zajmują fotografie Polaków z terenów Małopolski, którzy za pomoc Żydom zostali uhonorowani przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", jak też zdjęcia osób, które także ratowały Żydów, ale nie zostały uhonorowane tym tytułem.

Kolejna część wystawy poświęcona została pomocy prowadzonej przez osoby duchowne z terenów Polski południowo-wschodniej. Wśród nich także znajdują się odznaczeni przez Instytut Yad Vashem.

Ukrywający Żydów Polacy, prócz wyjątkowej odwagi, musieli także wykazać się dużą inwencją, aby przygotować dla swoich podopiecznych w miarę bezpieczną kryjówkę. Plany ich ukrycia wynikały z konkretnych okoliczności i możliwości Polaków. Na wystawie pokazano kilka takich miejsc, kryjówek, w których ukrywani byli Żydzi.

Prezentowane na ekspozycji zdjęcia Polaków i ich żydowskich podopiecznych pochodzą z wielu muzeów i archiwów w Polsce oraz ze zbiorów prywatnych.

Na wystawie prezentowane są także relacje i dokumenty. "Wśród nich są rzadko pokazywane na wystawach - jak powiedziała PAP uczestnicząca w wernisażu współautorka wystawy dr Elżbieta Rączy z IPN - oryginalne wyroki śmierci, wydane przez niemieckie sądy specjalne na Polaków za ukrywanie Żydów, niemieckie afisze, które informowały o wykonaniu kary śmierci na osobach udzielających schronienia ludności żydowskiej, oraz spisy imienne mieszkańców Małopolski zamordowanych przez Niemców za udzielanie pomocy Żydom".

Po raz pierwszy wystawa była prezentowana w styczniu 2008 r., w dzień obchodów pamięci o Holokauście, na rynku w Krakowie. Od tego czasu pokazywana była w różnych częściach Polski.

Wystawa "Polacy ratujący Żydów w czasie Zagłady. Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej w Małopolsce w latach 1939-1945" została przygotowana przez Rzeszowski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Przy wykonaniu kwerendy do części ekspozycji pomocy udzielił Krakowski Oddział IPN.

Wystawa potrwa do 18 stycznia 2010 r.