Wielki Piątek. Czy jest coś takiego jak "post ścisły"?

Czy w Wielki Piątek w Kościele mamy post ścisły? Co mówi na temat niejedzenia mięsa przez katolików Katechizm Kościoła Katolickiego? Czy nieprzestrzeganie postu jest grzechem ciężkim?

Temat postu poruszyli w jednym ze swoich nagrań franciszkanie z kanału "Bez sloganu", o. Leonard Bielecki i o. Franciszek Chodkowski. Jak się okazuje, ani w KKK, ani w kodeksie prawa kanonicznego nie znajdziemy określenia "post ścisły". Skąd w takim razie się wzięło i co powinien robić katolik w Wielki Piątek? 

Post ścisły to stara nazwa, mamy już nową

Jak wyjaśnia o. Chodkowski, w kwestii postu ścisłego i postu w ogóle jest pewne zamieszanie, związane z wprowadzeniem nowego kodeksu prawa kanonicznego. Czym jest kodeks prawa kanonicznego? To zbiór uporządkowanych reguł dotyczących życia religijnego, które określają dobry dla wiernych sposób przeżywania wiary na ziemi. Istotne jest to, że od 1917 roku obowiązywal tzw. "stary" kodeks, a w 1983 roku został wprowadzony nowy kodeks. Między nimi są pewne różnice terminologiczne, które nie znikły z momentem wprowadzenia nowego kodeksu, gdyż część duszpasterzy mocno przywiązała się do podanych w "starym" kodeksie terminów.

W kodeksie z 1917 roku kwestia postu była ujęta w dwie kategorie: postu ilościowego i postu jakościowego. Post ilościowy polegał na ograniczeniu ilości posiłków do jednego "do syta" i dwóch mniejszych, ale można było w ramach posiłku spożywać mięso. Chodziło wyłącznie o mniejszą ilość jedzenia. Post jakościowy polegał na wykluczeniu z posiłków mięsa i zrezygnowaniu w danym dniu z jego spożywania.  Połączeniem postu ilościowego i jakościowego był post ścisły, który łączył powstrzymanie się od spożycia mięsa i ograniczenie ilości jedzenia. 

Obecnie, zgodnie z obowiązującym kodeksem z 1983 roku, nazywamy tę rzeczywistość trochę inaczej. W rozdziale kpk o dniach pokutnych znajdujemy informację o dwóch rodzajach działań pokutnych: post jest ograniczeniem ilości spożywanego jedzenia, a wstrzemięźliwość - powstrzymaniem się od spożywania mięsa. 

Kogo obowiązuje post, a kogo wstrzemięźliwość? 

Wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych obowiązuje wszystkich katolików, którzy ukończyli 14 rok życia. Według przepisów kodeksu, zgodnie z zarządzeniem Konferencji Episkopatu Polski, dniem wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych jest każdy piątek roku, chyba, że w tym dniu wypada jakaś uroczystość (liturgiczna, nie rodzinna). Post obowiązuje także we wszystkie piątki roku, ale tylko osoby pełnoletnie, które nie rozpoczęły 60 roku życia. 

Dwa dni w roku są jednak wyjątkowe, ponieważ łączą wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych z postem, czyli ograniczeniem ilości spożywanego jedzenia. To Środa Popielcowa i Wielki Piątek. Stary nawyk z czasów kodeksu z 1917 roku sprawia, że wciąż nazywamy takie umartwienie "postem ścisłym".  

Czy można nie pościć w podróży?

Często możemy spotkać się ze stwierdzeniem, że wstrzemięźliwość od mięsa nie obowiązuje w podróży. Czy faktycznie tak jest? Czy niezachowanie postu lub wstrzemięźliwości jest grzechem? Posłuchaj, co mówią o tym o. Bielecki i o. Chodkowski:

Źródło: Bez sloganu / YouTube.com, Kodeks prawa kanonicznego