Nie, nie mogą. I to przede wszystkim z tego powodu, że to nie czas ani miejsce na dawanie jakichkolwiek świadectw. Przepisy liturgiczne dotyczące zawierania małżeństwa podkreślają, że "po odczytaniu Ewangelii kapłan na podstawie tekstu biblijnego i w sposób dostosowany do słuchaczy wygłasza homilię o małżeństwie chrześcijańskim, o miłości i o obowiązkach małżonków i o łaskach sakramentu" (Obrzędy sakramentu małżeństwa, nr 57).
Ten przepis ma również zastosowanie, jeśli ślub zawierany jest poza Mszą, w ramach Liturgii Słowa.
Sakrament małżeństwa wraz z sakramentem święceń są o tyle specyficzne, że nakładają na przyjmujących szczególną odpowiedzialność w Kościele i społeczeństwie. Stąd Katechizm Kościoła Katolickiego nazywa święcenia i małżeństwo sakramentami służącymi "komunii i posłaniu wiernych" (nr 1211). Dlatego też bezpośrednio przed zawarciem sakramentu małżeństwa narzeczeni muszą publicznie wyrazić wolę przyjęcia tego sakramentu. Taki sam wymóg stawiany jest kandydatom do święceń.
Aby jeszcze bardziej zrozumieć to, jak ważna jest rola i znaczenie homilii głoszonej przez duchownego podczas obrzędu zawierania sakramentu małżeństwa, warto spojrzeć na podobny przepis liturgiczny, który dotyczy homilii głoszonej przez biskupa podczas obrzędu święceń kapłańskich: "Biskup wygłasza homilię, w której na podstawie czytań wykonanych podczas Liturgii Słowa wyjaśnia ludowi i kandydatom istotę urzędu posługiwania prezbiterów" (Pontyfikał Rzymski, nr 123). Podobny przepis zamieszczony jest przy homilii głoszonej podczas obrzędu święceń biskupich i diakońskich.
Co więcej, obrzędy święceń zawierają już gotowe wersje homilii, z których biskup może skorzystać. Na początku tej homilii, przy każdym stopniu święceń pojawia się takie lub podobne sformułowanie: "Uważnie zatem rozważcie, jakiej godności w Kościele mają dostąpić".
Te słowa wstępne z homilii głoszonej podczas sakramentu święceń równie dobrze mogą być zastosowane w homilii przy zawieraniu małżeństwa: "Uważnie rozważcie, jakiej godności w Kościele mają dostąpić". Bo bycie małżonkiem to też jest godność w Kościele, to święty stan. To wielki dar, ale i zadanie, odpowiedzialność.
Dlatego tak doniosły moment, jakim jest ślub, domaga się wręcz uroczystego pouczenia o świętym sakramencie małżeństwa przez kaznodzieję. W tym kontekście świadectwa narzeczonych zamiast homilii mogłyby prowadzić do "zbanalizowania" rangi tego świętego obrzędu, który się dokonuje. Poza tym byłoby to wielkie nieporozumienie. Homilia stanowi bowiem ostatnią naukę przedmałżeńską dla narzeczonych. Przypomina o tym przepis liturgiczny: "Wypada, aby ten sam kapłan przygotowywał narzeczonych, wygłosił homilię w czasie sprawowania sakramentu, przyjął zgodę małżeńską oraz odprawił Mszę świętą" (Obrzędy sakramentu małżeństwa, nr 23).
Gwoli uzupełninia warto dodać, że chociaż przepisy mówią o kapłanie głoszącym homilię podczas zawierania sakramentu małżeństwa, to jednak może ją wygłosić również diakon. Nikt jednak poza biskupem, kapłanem i diakonem nie ma prawa głosić homilii, która stanowi ważny i podniosły moment samego obrzędu zaślubin. W ten sposób homilia staje się zachętą do tego, aby nowożeńcy swoje świadectwo składali nie tylko słowem, ale i czynem.
Wreszcie o doniosłym znaczeniu homilii w liturgii sakramentu małżeństwa przypominają następujące słowa Obrzędów sakramentu małżeństwa (nr 59): "Po homilii wszyscy wstają, a narzeczeni zbliżają się do ołtarza i stają przed kapłanem. Kapłan mówi do narzeczonych: »N. i N., wysłuchaliście słowa Bożego i przypomnieliście sobie znaczenie ludzkiej miłości i małżeństwa. W imieniu Kościoła pytam was, jakie są wasze postanowienia«". Również w imieniu Kościoła kapłan podczas homilii przypomina o odpowiedzialności małżeńskiej. Homilia ma zatem stanowić odpowiedni grunt do tego, aby narzeczeni w sposób definitywny podjęli to postanowienie.
Marek Blaza SJ - wykładowca teologii ekumenicznej i dogmatycznej na Papieskim Wydziale Teologicznym, sekcja św. Andrzeja Boboli Collegium Bobolanum w Warszawie.
Skomentuj artykuł