Praktyczny poradnik - planowanie liturgii ślubnej

Zobacz, jak zaplanować każdą z części liturgii ślubnej, aby uniknąć stresu i zaskoczenia. Pobierz formularz organizacji liturgii.

Co tydzień katolicy w różnych miejscach na świecie "chodzą do kościoła". Większość z nas nie rozmawia o celebrowaniu Eucharystii, łączeniu się ze wspólnotą wiernych w celu powitania Pana obecnego w słowie i sakramencie lub uczestnictwie ludu Bożego w zbawczych misteriach.

Kiedy zatem zbliża się czas ślubu i zostajemy zaproszeni do "zaplanowania liturgii", przyspiesza nam puls i kurczą nam się żołądki w oczekiwaniu na czynność, która zarezerwowana jest zwykle dla doświadczonych w tej dziedzinie profesjonalistów. Księża, diakoni, muzycy kościelni przez lata przygotowują się do planowania i przewodniczenia nabożeństwom. Nie ma zatem powodu, dla którego powinniście od razu czuć się swobodnie, podejmując się zaplanowania liturgii.

Zakres waszego udziału w tym planowaniu będzie w dużej mierze zależał od waszej chęci zaangażowania się w proces związany z tym parafialnym zwyczajem oraz od otwartości księdza na wasz udział w nim. Narzeczeni spotykają się w kościele, aby złożyć sobie wzajemnie śluby. Powinni skorzystać z szansy, jaką stanowi planowanie liturgii, podczas której będzie to miało miejsce.

Zabierając się do pracy, pamiętajcie o tym, że pan młody i panna młoda udzielają sobie nawzajem tego sakramentu, ślubując wzajemną miłość przed Bożym ołtarzem. Wasz udział w planowaniu tego liturgicznego momentu zależy od tego, w jakim stopniu jesteście w stanie dokonać wyboru czytań, modlitw, błogosławieństw oraz muzyki, które mają pomóc zarówno wam, jak i całemu zgromadzeniu wiernych dobrze zrozumieć i właściwie przeżyć sakrament małżeństwa.

Radując się swoją miłością i zapraszając całą wspólnotę do tego, aby dzieliła z wami tę radość, pamiętajcie również, że przychodzicie razem wielbić Boga i dziękować za dar miłości, który odkryliście i który rozwijacie. To zawsze Bóg jest tym, któremu oddawana jest chwała i cześć, a nie para młoda.

Być może najlepiej jest zacząć od czytań. Przeczytajcie razem fragmenty Pisma Świętego przeznaczone do liturgii ślubnej. Wspólnie przeczytajcie również zamieszczone komentarze. Porozmawiajcie o tych, które podobają się wam najbardziej, i podajcie powody swoich wyborów. Wskażcie sobie wzajemnie elementy, które wydają się wam niestosowne w waszym przypadku. Jeśli krępuje was dyskutowanie o Piśmie Świętym, porozmawiajcie o tym również.
Dobrze oddacie bogactwo słowa Bożego, dokonując wyborów z dużym wyprzedzeniem. Czytajcie wybrane fragmenty tak często, aż staną się dobrze wam znane, dzięki czemu wybór będzie jasny i oczywisty. Wtedy, podczas liturgii, głoszenie słowa Bożego będzie jednocześnie wyznaniem waszej wiary oraz tych nadziei, jakie wiążecie z waszym małżeńskim życiem.

Jeśli poświęcicie czas na przeanalizowanie czytań i ich wspólny wybór, zobaczycie, że zawsze będziecie uśmiechać się do siebie za każdym razem, gdy później gdzieś usłyszycie ten fragment. Od dnia waszego ślubu będzie on miał dla was szczególne znaczenie.

Procesja

Tu wybór powinien ograniczać się do utworu instrumentalnego. Śpiewanie podczas waszego przejścia do ołtarza zmuszałoby zebranych do zaangażowania zbyt wielu zmysłów jednocześnie. Procesje liturgiczne są źródłem wielkiej radości i większość ludzi chce patrzeć na znajome twarze. Pozwólcie, aby w tym czasie grali jedynie wasi muzycy, pozostawiając śpiew na później.

Hymn

Hymn na wejście po przejściu procesji do prezbiterium jest dobrym pomysłem z kilku powodów. Natychmiast wyznacza właściwy ton, jasno wskazując gościom, że zostali zaproszeni do udziału w spotkaniu liturgicznym. A zatem mają włączyć się w modlitwę o pomyślność związku pana młodego i panny młodej. Zaproszenie ich do śpiewu jest jak zaproszenie do podwójnej modlitwy.

To wyjątkowo dobra okazja na ukłon w stronę tych zebranych na uroczystości, którzy nie są katolikami. Jeśli wybierzecie hymn, o którym wiecie, że jest ulubionym hymnem członków rodziny należącej do innego Kościoła, z pewnością zaimponujecie im swoją życzliwością i gościnnością.

Kolekta, czyli modlitwa wstępna

Czytając podane propozycje, spróbujcie rozeznać, co Kościół próbuje przekazać przez daną modlitwę. Jedna ze starożytnych sentencji Kościoła mówi: lex orandi, lex credenti, "prawo modlitwy prawem wiary" - co oznacza, że jeśli chcesz odkryć nauczanie Kościoła w jakiejś konkretnej sprawie, przyjrzyj się modlitwom przeznaczonym na daną okazję. Teologia Kościoła jest jasno wyrażona w modlitwach na uroczystość zawarcia sakramentalnego związku małżeńskiego.

Czytanie ze Starego Testamentu

Wybierzcie czytanie i dostarczcie lektorowi na długo przed próbą. Teksty do wyboru znajdziecie tutaj >>>

Psalm
Psalm responsoryjny, który następuje po pierwszym czytaniu, mogą zaśpiewać wszyscy zebrani bądź solista. Refreny wielu psalmów oparte są na prostych melodiach, które wierni mogą z łatwością zaśpiewać pod przewodnictwem kantora, podczas gdy on śpiewa poszczególne wersety. Testy Psalmów znajdziecie tutaj >>>

Czytanie z Nowego Testamentu
W tym przypadku również zawczasu dokonajcie wyboru i przekażcie tekst wybranemu lektorowi. Celebrans również powinien wiedzieć, jakiego wyboru czytań dokonaliście. Teksty do wyboru znajdziecie tutaj >>>

Alleluja
Tą aklamacją, stosowaną w każdym okresie z wyjątkiem Wielkiego Postu (kiedy zastępuje ją inna aklamacja), zgromadzenie wiernych wita Ewangelię, powtarzając refren za kantorem. Teksty do wyboru znajdziecie tutaj >>>

Ewangelia
W tradycji katolickiej Ewangelia czytana jest wyłącznie przez osobę wyświęconą, ale podobnie jak w przypadku pozostałych czytań możecie dokonać wyboru fragmentu, który będzie odzwierciedlał wasze pojmowanie sakramentu małżeństwa. Teksty do wyboru znajdziecie tutaj >>>

Homilia
Ksiądz będzie chciał przygotować homilię, nawiązującą do przesłania zawartego w słowie Bożym. To ważny powód, dla którego powinniście jak najszybciej poinformować go o swoim wyborze w kwestii czytań. Nasze inspiracje >>>

Przysięga małżeńska
Kiedy pobierali się wasi dziadkowie, powszechnie panował zwyczaj odświętnego ubrania się i spotkania się z przyjaciółmi i rodziną w świątyni. Gdy następował najważniejszy moment całego tego zamieszania, państwo młodzi odwracali się do wszystkich plecami, ścieśniali się przy księdzu, mamrotali pod nosem kilka słów i było po wszystkim. Byli małżeństwem. Tyły sukien panien młodych są takie piękne właśnie dlatego, że tradycyjnie były one jedyną rzeczą, którą wszyscy dobrze widzieli podczas ślubu.

Dziś zachęca się państwa młodych, aby pokazywali swoje zdecydowane, ale i uśmiechnięte twarze, tak by wszyscy zebrani mogli widzieć, jak składają przysięgę i nakładają sobie obrączki. Ostatecznie, to właśnie tu wszystko się dokonuje. To tu miesiące przygotowań i planowania spotykają się z życiem na dobre i złe, w zdrowiu i chorobie, w dobrej i złej doli. Chcecie, aby ludzie z uwagą obserwowali tę świętą chwilę, a oni chcą widzieć i słyszeć, co się dzieje.
Coraz częściej zatem księża sugerują, aby podczas składania przysięgi małżeńskiej państwo młodzi zwracali się do siebie, będąc jednak odwróconymi nieco w kierunku wiernych. Ksiądz jest świadkiem składanej przez was przysięgi wraz z wiernymi, którzy doceniają fakt, że mogą to najważniejsze wydarzenie dokładnie obserwować.

Następnie będziecie musieli zdecydować, w jaki sposób chcecie wypowiedzieć swoją przysięgę. To jeszcze jeden element, który wydaje się prosty, gdy obserwujecie, jak robią to inni (w końcu na ile trudne może być nauczenie się na pamięć czterdziestu słów?), i chcecie, aby w waszym przypadku wyglądało to tak samo. Jeśli zdecydujecie nauczyć się przysięgi na pamięć, a następnie wyrecytować ją sobie nawzajem, ksiądz będzie miał właściwe teksty pod ręką, aby wam przyjść z pomocą na wypadek, gdyby was pamięć zawiodła. Możecie również zdecydować, że chcecie przysięgę odczytać bezpośrednio z książki lub tradycyjnie powtórzyć ją za księdzem. Innym rozwiązaniem jest odpowiadanie na pytania zadawane przez księdza. To, którą opcję wybierzecie, w dużej mierze zależy od waszych osobowości. Jeśli potraficie uczyć się tekstów na pamięć lub ładnie czytacie, z pewnością wskazane byłoby, abyście sami wypowiedzieli słowa przysięgi ze względu na fakt, że to wy udzielacie sobie nawzajem tego sakramentu. W ten sposób wasz wysiłek dodatkowo wzmacnia święte słowa, które wypowiadacie.

Jeśli sama myśl o publicznym czytaniu lub mówieniu jest dla was bezgraniczną udręką, wybierzcie bezpieczniejsze rozwiązanie i zdecydujcie się na powtarzanie za księdzem lub odpowiadanie na jego pytania.

We wszystkich tych przypadkach zachowajcie wrażliwość na wzajemne uczucia. Jeśli twój wybór jest całkowicie inny od wyboru przyszłego współmałżonka, który nie chce lub nie potrafi zrobić tego w sposób wybrany przez ciebie, pojawia się kolejna szansa na kompromis lub pogodne poddanie się. ("Nauczę się na pamięć przysięgi, jeśli ty napiszesz wszystkie podziękowania i będziesz polerował srebra dwa razy do roku" nie jest kompromisem!)

Niewiele par prosi o możliwość napisania własnej przysięgi, ponieważ i tak kończy się to zwykle stworzeniem jedynie dłuższej i bardziej skomplikowanej wersji prostych i wspaniałych obietnic zalecanych przez Kościół. Niektórzy księża pozwalają dodać zdanie lub dwa. Większość jest jednak przekonana, że treść przysięgi w formie, jaka została napisana przez Kościół, jest niemal niemożliwa do ulepszenia.

Błogosławieństwo i nałożenie obrączek
Symboliczne znaczenie waszych ślubnych obrączek znajduje swój wyraz w modlitwie błogosławieństwa nad nimi. Jeśli kiedykolwiek będziecie się zastanawiać nad nauczaniem Kościoła w jakiejś konkretnej kwestii, przypatrzcie się modlitwom związanym z danym tematem lub wydarzeniem.
Błogosławiąc obrączki, ksiądz wypowiada następujące słowa: "Niech Bóg błogosławi te obrączki, które macie sobie wzajemnie nałożyć jako znak miłości i wierności". Druhna raczej nie powinna być odpowiedzialna za obrączki. Zazwyczaj nie ma kieszeni i jest wystarczająco zaabsorbowana niesieniem kwiatów i poprawianiem trenu przy sukni panny młodej. Do jej obowiązków należy również przejęcie opieki nad bukietem panny młodej w czasie składania przysięgi małżeńskiej.

Niektórzy chcą mieć specjalną poduszkę, na której umieszczone będą obrączki. W porządku. Powiedzcie tylko mamie, aby nie wykorzystywała najlepszego węzła, jakiego nauczyła się w harcerstwie, do przymocowania ich do poduszki. Już niejedną taką pamiątkę zniszczono w ten sposób i niejedna para obrączek latała po kościele przy próbie odwiązania solidnego supła. Kokardka z pewnością wystarczy. Przed ceremonią ślubną panna młoda zakłada pierścionek zaręczynowy na lewą rękę. W ten sposób serdeczny palec prawej ręki jest wolny, aby panna młoda mogła przyjąć obrączkę od ukochanego, po czym sama z miłością nakłada obrączkę panu młodemu. Później pierścionek zaręczynowy trafia na swoje stałe miejsce nad obrączką.

W dniu ślubu obrączki mogą nie pasować wam tak idealnie jak w dniu, w którym po raz pierwszy je przymierzaliście. Być może będzie się trzeba z nimi trochę mocować. Nałóżcie sobie nawzajem obrączki jedynie do stawu palcowego, a następnie niech każde z was dyskretnie poprawi je samo. Zebrani nie muszą być świadkami waszego pierwszego zmagania się, gdy jesteście małżeństwem dopiero od dziewięćdziesięciu sekund.
Zanim wybierzecie muzykę na tę ważną chwilę podczas liturgii, przeczytajcie ponownie tekst przysięgi oraz błogosławieństwa obrączek. Obrączki powinny dotrzeć do kościoła w przedniej kieszeni świadka pana młodego. Powiedzcie mu, aby wcześniej wyjął obrączki z pudełka.

Pocałunek
Być może będziecie chcieli po złożeniu ślubów i nałożeniu obrączek pocałować się. Zapytajcie księdza, czy jest to zgodne ze zwyczajem panującym w waszej parafii. Jeśli tak, panna młoda może nie życzyć sobie, aby ksiądz powiedział do pana młodego: "Teraz możesz pocałować pannę młodą". W końcu dotąd nie prosił księdza o pozwolenie. No i skoro wydaje pozwolenie na pocałunek panu młodemu, komu jeszcze może pozwolić? "Teraz możesz pocałować pana młodego" też nie brzmi dobrze. "Teraz możecie się pocałować" jest dobrym stwierdzeniem, które sprawia, że pocałunek przypieczętowuje to, co zostało wypowiedziane. Pocałunek przypomina również, że małżeństwo musi być ratum et consummatum, co oznacza zarówno ratyfikowane (co czynicie przez złożenie przysięgi małżeńskiej), jak i skonsumowane (co zwykle nie wymaga przynaglania ze strony Kościoła). Pocałunek nie powinien być przydługą demonstracją tego, co nastąpi, gdy tylko goście udadzą się do domu. Słyszano już niektórych księży sugerujących: "Teraz możecie się skromnie pocałować".

Modlitwa powszechna
Następnie odmawia się modlitwę wiernych. Jej intencje można dostosować do okoliczności i warto, byście z tego skorzystali. Obowiązkowo obejmuje ona nowożeńców, ich bliskich, a także potrzeby całego Kościoła. Poszczególne intencje mogą być podawane przez księdza, lektora bądź kantora, ale też przez członków waszych rodzin czy przez was samych.

Przygotowanie i złożenie darów
Jeżeli ślub połączony jest z Eucharystią, dary w postaci chleba i wina mogą być przyniesione do ołtarza przez nowożeńców, przyjaciół lub członków rodziny. Czynności tej może towarzyszyć hymn. Jeżeli po przysiędze nastąpił śpiew, to teraz dobry byłby utwór instrumentalny.

Prefacja
Jeżeli podczas ceremonii będzie celebrowana Eucharystia, możecie też wybrać lub poprosić, aby za was wybrano, prefację rozpoczynającą modlitwę eucharystyczną. Spróbujcie określić, która z opcji najlepiej wyraża wasze zrozumienie faktu rozpoczęcia przez was życia małżeńskiego. Przedyskutujcie tę kwestię z księdzem.

Aklamacje podczas modlitwy eucharystycznej
Bardzo starannie należy dobrać oprawę muzyczną do aklamacji podczas modlitwy eucharystycznej. Są to: Święty, Święty, Oto wielka tajemnica wiary oraz Amen. Najlepszym rozwiązaniem w tym wypadku może się okazać skontakto wanie się z parafialnym muzykiem i zapytanie o melodie najczęściej śpiewane w danej parafii. I zastosowanie ich. Przynajmniej goście pochodzący z danej parafii będą w stanie właściwie zaśpiewać te ważne części stałe wspólnej modlitwy. Jeśli osoba, którą poprosiliście o to, aby śpiewała na waszym ślubie, nie zna tych melodii, dobrze byłoby, aby ich się nauczyła, tak by mogła poprowadzić śpiew.

Modlitwa Pańska
Modlitwa Pańska jest jedyną modlitwą, jaką pozostawił nam Pan Jezus. Chrześcijan wzywa się do jej odmawiania trzy razy dziennie, a za każdym razem, gdy zbiera się Kościół, odmawiana jest chórem. Nie należy jej pomijać przy żadnej okazji, gdy gromadzą się wierni. Zatem nie powinna być śpiewana solo podczas ceremonii ślubnej. Może będzie ona również jedyną modlitwą zanoszoną do Boga wspólnie przez całe zgromadzenie, ze względu na fakt, że znają ją chrześcijanie wszystkich wyznań.

Jeśli chcecie, aby wszyscy razem zaśpiewali Modlitwę Pańską, wybierzcie melodię najlepiej znaną przez większość osób z waszego terenu.
Jeżeli na ślubie twojej matki Modlitwa Pańska była śpiewana przez kogoś solo i ona nalega, aby i na waszym ślubie tak było, można ją zaśpiewać dodatkowo przed ceremonią lub podczas komunii.

Błogosławieństwo nowożeńców
Wybierzcie jedną z wersji błogosławieństwa, która najlepiej wyraża wasze nadzieje związane ze związkiem, w jaki wstępujecie jako mąż i żona przed Bożym ołtarzem.

Znak pokoju
Jezus obiecał nam pokój. Zgromadzenie wiernych, pełne nadziei, przekazuje sobie znak tej obietnicy. Ważne jest, aby nie pomylić tego rytuału ze składaniem życzeń nowożeńcom. Zapytajcie księdza, jakie zwyczaje panują w tym względzie w waszej parafii, ale pamiętajcie, że nie powinniście się starać przekazać sobie znaku pokoju ze wszystkimi krewnymi i znajomymi zebranymi w kościele. I pamiętajcie, aby udać się w tym celu na przykład do mam lub ojców razem. W końcu jesteście już małżeństwem.

Komunia św.
Według polskiego rytuału nowożeńcy, ich rodzice, świadkowie ślubu i krewni mogą otrzymać Komunię św. pod dwiema postaciami. Zapytajcie o zwyczaje panujące w waszej parafii i zastanówcie się, co jeszcze wymaga przemyślenia. Zdecydujcie, jaka muzyka będzie towarzyszyła wam w tym czasie - hymn, śpiew solowy prowadzącego, czy też jakiś utwór instrumentalny.

Błogosławieństwo na zakończenie mszy św.
Radosne zadanie bycia świadkami składania przez was ślubów zakończyło się. Wierni zostają odesłani, aby w pokoju kontynuowali świętowanie.
Procesja po zakończeniu mszy św. Zgromadzeni opuszczają kościół w odwrotnej kolejności niż przy wchodzeniu, prowadzeni przez nowożeńców przy akompaniamencie muzyki instrumentalnej.

Więcej w książce: Molly K. Hans William C. Graham, Ślub po katolicku. Praktyczny poradnik, Wydawnictwo WAM 2010.