Kajakiem za papieżem

Wakacje sprzyjają odwiedzaniu ciekawych miejsc, a szczególnie takich, w których łatwo połączyć "przyjemne z pożytecznym", czyli odpocząć i nie zapomnieć o Bogu, a może nawet wzmocnić swoją wiarę.

Nie ma nic przyjemniejszego niż bliskość zimnej wody w upalne dni. Karol Wojtyła przekonał się o tym wielokrotnie. Jan Paweł II jako młody człowiek, a potem kapłan i biskup krakowski, lubił nie tylko górskie
wędrówki oraz narciarstwo. Równie chętnie, razem z młodzieżą, wybierał się na spływy kajakowe, które stanowiły zresztą jedną z form prowadzonego przez niego duszpasterstwa akademickiego. Wodne szlaki papież najchętniej przemierzał w swoim składanym kajaku nazwanym "Kaloszem". Można go dziś oglądać w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie.

Pilnujcie mi tych szlaków!

Później, już jako papież, niejednokrotnie prosił, aby zachować pamięć o szlakach, jakimi przemierzał Polskę. W 1979 r. w Watykanie Jan Paweł II mówił: "Dobrze by było, umieścić w (mojej) biografii trasy, wszystkie trasy, na których byłem, żebym tak był wrośnięty w polską ziemię". A w Nowym Targu wołał: "Pilnujcie mi tych szlaków!". Jeszcze w czasie jego pontyfikatu powołano Społeczny Komitet Organizacyjny Szlaków Papieskich, a potem Fundację Szlaki Papieskie, którą honorowym patronatem objął kard. Stanisław Dziwisz, wcześniej osobisty sekretarz Jana Pawła II. Jej zadaniem jest przede wszystkim troska o papieskie szlaki turystyczne i tworzenie nowych, także na rzekach i jeziorach. W różnych miejscach kraju stopniowo powstają więc takie trasy kajakowe, a już istniejące są coraz lepiej oznakowane. Nic dziwnego, dla gmin bowiem, na których terenie się one znajdują, to zaszczyt, a przy okazji znakomita promocja regionu.

Przeglądając długą listą miejsc, w które dotarł na kajaku nasz papież, my wybraliśmy leżący nad Obrą Zbąszyń. To miasto gościło biskupa krakowskiego latem 1960 r., o czym zresztą niewielu jego mieszkańców wiedziało. Tam też znajduje się bardzo ciekawy (i chyba jeden z najbardziej wymownych) pomnik bł. Jana Pawła II, przedstawiający go siedzącego w kajaku i pogrążonego w modlitwie brewiarzowej. Przez Zbąszyń wiedzie również Szlak Kajakowy Śladami Karola Wojtyły na Obrze, na którym od dziewięciu lat organizowane są, cieszące się sporym zainteresowaniem, papieskie spływy kajakowe.

Nieoczekiwani goście

Kiedy w drugiej połowie czerwca dotarliśmy do Zbąszynia, na Obrze nie brakowało kajakarzy. Pierwsze kroki skierowaliśmy jednak do Czesława Pakuły, który przed przeszło półwieczem udzielił grupie kajakowej Karola Wojtyły gościny. W tym czasie budował razem z żoną Anną swój dom. - Był koniec lipca. Pracowałem z żoną w ogrodzie, kiedy nadpłynęli rzeką, pytając, jak daleko stąd do Trzciela. Z tego, co pamiętam, to było chyba ponad 20 kajaków. Jak im powiedziałem, że będzie jeszcze jakieś 15 kilometrów, trochę się zmartwili, bo już było późne popołudnie - opowiada pan Czesław, który w lipcu skończy 85 lat. - Zapytali wtedy, czy mogą przenocować na naszej łączce nad rzeką. Chętnie się zgodziłem, a oni byli bardzo z tego noclegu zadowoleni, tak że zostali na jeszcze jedną noc. Bo jak wtedy budowaliśmy dom, mieliśmy ubikację zbitą z desek, a przede wszystkim źródełko z dobrą, świeżą wodą, które zresztą bije do dzisiaj. Dla nich to były wymarzone warunki! Drugiego dnia rano spakowali się i popłynęli na Skwierzynę, a może i do Gorzowa chcieli dotrzeć - przypomina sobie rozmowę sprzed lat, dopowiadając, że wiedział wówczas, iż są to studenci z Krakowa ze swoim profesorem. - Gdybym wtedy wiedział, że jest wśród nich przyszły papież... - uśmiecha się pan Czesław.

"Anioł Pański" w kajakach

Jedna z córek pana Czesława, Maria Kostera-Kaniecka, która obecnie z nim mieszka, przyznaje, że niewiele pamięta z tamtych dni, miała bowiem wówczas siedem lat. - Mimo to, bardzo się cieszę, że papież, który za chwilę zostanie ogłoszony świętym, był tu, w naszym mieście i zatrzymał się właśnie u nas - stwierdza. Dodaje też, że kiedy burmistrz Zbąszynia Rafał Suchorski podjął inicjatywę upamiętnienia pobytu Karola Wojtyły w ich mieście, była jego zastępcą. - Najpierw potwierdziliśmy w różnych źródłach i opracowaniach, że taki fakt miał miejsce. Potem, w 2005 r. rozpoczęły się spływy kajakowe szlakiem papieskim, a cztery lata później powstał pomnik Jana Pawła II - wspomina pani Maria. Stanął on w tzw. Małym Parku, bardzo urokliwym miejscu położonym tuż nad rzeką, nieopodal łączki, gdzie biwakował Wojtyła. Papież w kajaku jest również ważnym punktem dla odwiedzających miasto turystów, jak i przepływających przez nie kajakarzy, zwłaszcza tych biorących udział w corocznym Spływie Kajakowym po Obrze Szlakiem Karola Wojtyły. To przy nim w niedzielę, w samo południe, odmawiają zawsze, wspólnie z mieszkańcami Zbąszynia, modlitwę "Anioł Pański". Wcześniej natomiast uczestniczą w polowej Mszy św.

Propozycja dla rodzin

Od 2007 r. organizacją papieskiego spływu na ponad 30-kilometrowym odcinku Obry, na trasie Kopanica-Zbąszyń-Trzciel, zajmuje się Zbąszyńskie Centrum Sportu, Turystyki i Rekreacji. - To duże logistyczne wyzwanie, bowiem w spływie z roku na rok bierze udział coraz więcej osób. Ostatnio było ich ponad 150 - zauważa Tomasz Szczechowicz, dyrektor Centrum, dodając, że oprócz Wielkopolan przyjeżdżają na spływ mieszkańcy praktycznie z całej zachodniej Polski: od Szczecina przez Zieloną Górę, Wrocław, aż po Jelenią Górę i Wałbrzych. - To tylko niewielki wycinek trasy, którą pokonał Karol Wojtyła. Chcemy bowiem, aby spływ stanowił też weekendową propozycję dla całych rodzin, łączącą w sobie elementy turystyczne i modlitewne, dalej rzeka jest miejscami nieco trudniejsza do pokonania. Myślę jednak, że możliwe byłoby wydłużenie tego szlaku, zarówno w górę, jak i w dół biegu rzeki, dla bardziej doświadczonych kajakarzy, co leży w gestii poszczególnych gmin, przez które płynie Obra - wyjaśnia Szczechowicz. Zaznacza też, że w tym roku, dzięki dofinansowaniu z Urzędu Marszałkowskiego, na terenie gminy Zbąszyń zainstalowano 50 bojek ułatwiających orientację na szlaku i 4 tablice informacyjne. Kiedy podobne inwestycje poczynią Siedlec i Trzciel - pozostałe gminy, przez które przebiega Szlak Kajakowy Śladami Karola Wojtyły na Obrze - będzie on świetnie przystosowany do ruchu turystycznego.

Co roku na Obrze

Potwierdzają to dawni członkowie Akademickiego Klubu Turystycznego (AKT) Politechniki Śląskiej "Watra", którzy od 45 lat spływają kajakami po Obrze 120-kilometrową trasą od jeziora Błędno w Zbąszyniu aż do Starego Dworku k. Skwierzyny. - Choć znamy ten szlak na pamięć, to przyroda i stan wody w rzece sprawiają, że każdy spływ jest inny. To zresztą urok Obry - mówi Franciszek Darda. Mimo że obecnie mieszka w Niemczech, co roku przyjeżdża do Polski, by powiosłować razem z przyjaciółmi. - To wspaniała przygoda i niezapomniany tydzień wakacji - dopowiada Jolanta Hanke, która wstąpiła do AKT przed laty jako pracownik Politechniki Śląskiej. - Kiedyś łatwiej było tworzyć zgrane grupy, które razem pokonywały różne szlaki wodne czy piesze. Chodziło się wspólnie na rajdy, poznając przepiękne zakątki Polski. To także bardzo łączyło ludzi ze sobą. Myślę, że tak było też w przypadku Karola Wojtyły - stwierdza pan Franciszek.

Przez Puszczę Augustowską

Trudno byłoby opisać wszystkie wodne szlaki papieskie w Polsce. Żeby jednak zachęcić do skorzystania z któregoś z nich podczas tegorocznych wakacji, przenieśmy się na północno--wschodni kraniec Polski - do Wigierskiego Parku Narodowego i Puszczy Augustowskiej, gdzie w drugiej połowie lipca 1954 r. pływał ks. Karol Wojtyła. Co ciekawe, wrócił w tamte strony już jako papież w 1999 r., nawiedzając m.in. sanktuarium maryjne w Studzienicznej. Sześć lat temu kard. Stanisław Dziwisz pobłogosławił nowo otwarty Kajakowy Szlak Papieski Tajemnice Zawierzenia, powstały z inicjatywy biskupa ełckiego Jerzego Mazura. Rozpoczyna się on w Wigrach, a jego ponad 140-kilometrowa trasa wiedzie, głównie poprzez puszczę, jeziorami, Czarną Hańczą oraz Kanałem Augustowskim do Studzienicznej i Augustowa. Turyści-pielgrzymi zaproszeni są na nim nie tylko do podziwiania dziewiczej prawie przyrody tych stron, ale również do rozważania przesłania, jakie bł. Jan Paweł II pozostawił nam w swoich wielkich Aktach Zawierzenia Maryi i Bożemu Miłosierdziu.

W stronę morza

Z kolei na Pomorzu do ciekawszych dróg wodnych, którymi spływał Karol Wojtyła, należy Papieski Szlak Kajakowy Słupią. Został utworzony w 2009 r. i liczy sobie ponad 120 km, ciągnąc się od przystani w Gowidlinie nieopodal Kościerzyny i Kartuz aż do Słupska. Jak podaje wydany po nim przewodnik, malownicza rzeka Słupia zaskakuje swoimi tajemnicami: bystrzami, kanałami, wartkim nurtem oraz ciekawym, urozmaiconym i miejscami kamienistym dnem. Na tym szlaku znajduje się także 10 przystani, w których przygotowano miejsca do biwakowania oraz tablice informacyjne, zawierające również ciekawostki na temat tego regionu. W każdej z nich stanął też obelisk upamiętniający pobyt w tym miejscu w 1964 r. metropolity krakowskiego.

Natomiast najmłodszym chyba szlakiem papieskim, bo utworzonym dopiero w 2012 r., jest ten związany ze spływem bp. Karola Wojtyły w 1962 r. rzeką Regą. Liczy on ok. 114 km, prowadząc od Świdwina przez Łobez do Mrzeżyna nad Bałtykiem. Naprawdę warto wsiąść do kajaka latem. Jesteśmy pewni, że po przebyciu każdego z papieskich szlaków kajakowych pozostaną Państwu nie tylko miłe wspomnienia, odznaki czy certyfikaty ich ukończenia, ale także przeżycia duchowe. Wraz z nimi chęć odbycia kolejnego spływu.

Czesław Pakuła

- Z tego co pamiętam, to było chyba ponad 20 kajaków. (…) Gdybym wówczas wiedział, że jest wśród nich przyszły papież... - mówi 85-letni dziś Czesław Pakuła ze Zbąszynia, który w 1960 r. gościł bp. Karola Wojtyłę wraz ze studentami.

Tomasz Szczechowicz

- W corocznym Spływie Kajakowym po Obrze Szlakiem Karola Wojtyły bierze udział już ponad 150 osób z całej zachodniej Polski - zaznacza Tomasz Szczechowicz, dyrektor Zbąszyńskiego Centrum Sportu, Turystyki i Rekreacji.

Papież w Puszczy Noteckiej

Rok przed wyborem na Stolicę Piotrową kard. Karol Wojtyła spędził dwa wakacyjne tygodnie (tydzień w połowie lipca i tydzień pod koniec sierpnia 1977 r.) w Wielkopolsce. Wraz ze znajomymi rozbił namioty koło Białej, wioski położonej wśród lasów i jezior w sercu Puszczy Noteckiej, spędzając czas na wyprawach kajakowych po okolicznych jeziorach, które łączy rzeczka Miała. Tak swoje spotkanie z przyszłym papieżem wspomina zmarły niedawno ks. Edmund Klemczak, który wówczas spędzał nad tamtejszym Jeziorem Białym urlop.

- W pewnej chwili zza wysp wypłynęło pięć kajaków, płynąc środkiem jeziora. W ostatnim kajaku płynął samotny pan w sportowej koszuli. Odbił od innych i kierując się w moją stronę, zbliżył się na odległość jakichś ośmiu metrów, mówiąc donośnym głosem: "Dzień dobry panu!". Odpowiedziałem mu "Dzień dobry!", po czym kajaki odpłynęły - opowiada. Po kilku dniach, już w Poznaniu, zagadnął go bp Marian Przykucki: "Czy ksiądz nie spotkał przypadkiem w Białej kard. Wojtyły?". - Wtedy dopiero zrozumiałem, kim był ów tajemniczy nieznajomy... - przyznaje ks. Klemczak.

Ta okolica musiała się spodobać metropolicie krakowskiemu, bowiem przyjechał tu znów na tydzień pod koniec sierpnia. Dziś, w miejscu gdzie niegdyś obozował, stoi granitowy głaz-kapliczka kard. Wojtyły, na którym wyryto napis: "W tych lasach odpoczywał na rok przed wyborem". Warto więc podążyć śladami przyszłego papieża i podczas Spływu Kajakowego
im. Jana Pawła II z Białej do Mężyka podziwiać okolice, które tak go urzekły.

Niektóre spływy kajakowe księdza, biskupa i kardynała Karola Wojtyły

1953 (sierpień) - Brda
1954 (lipiec) - Wigry- Czarna Hańcza - Kanał Augustowski
1955 (lipiec/sierpień) - Drawa i Płociczna
1956 (lipiec) - Wda - Czarna Woda - Wisła
1958 (sierpień) - Łyna
1959 (lipiec/sierpień) - Kanał Elbląsko-Ostródzki
1960 (lipiec/sierpień) - Obra i Gwda
1962 (sierpień) - Rega
1964 (lipiec) - Słupia
1966 i 1972 (lipiec) - Brda
1978 (lipiec) - Rurzyca i jezioro Krępsko

Na spływ kajakowy może się wybrać każdy. Większość szlaków, także tych papieskich ma własne wypożyczalnie kajaków i bazę noclegową. Potrzebne informacje na ten temat można znaleźć na stronie: www.szlakiwodnejp2.strefa.pl.

ZANIM WYRUSZYSZ NA SZLAK

Brak własnego kajaka nie jest żadną przeszkodą w tym, żeby podążyć papieskim szlakiem. Odpowiedni sprzęt zapewniają bowiem najczęściej organizatorzy spływów. Na miejscu najczęściej można kajaki wypożyczyć. Należy się tylko upewnić, czy nie zostały wcześniej zarezerwowane. Kiedy decydujemy się na kilkudniowy spływ kajakowy, warto wcześniej zaplanować sobie miejsca noclegowe, zwłaszcza jeśli wolelibyśmy spać w domkach campingowych czy ośrodkach wypoczynkowych. Polecamy także do ekwipunku dołożyć niewielki namiot i turystyczną kuchenkę gazową, bo nigdy do końca nie wiadomo, co czeka nas na trasie i gdzie wypadnie nam nocować. No i oczywiście wszystko, co pakujemy do plecaka, włóżmy jeszcze w foliowe worki - na wodzie mogą się przecież zdarzyć wywrotki.