Kardynał, który pochodzi z buddyjskiej rodziny: "Wielokulturowość to błogosławieństwo"

"Kościół musi mierzyć się z wciąż nową rzeczywistością. (...) Nie możemy zamykać oczu na nowe zjawiska i powtarzać w kółko tego samego. Kościół powinien na te wyzwania odpowiadać" - mówi kard. Luis Tagle.

O wielokulturowości, migracji, papieżu Franciszku i modlitwie z kard. Luisem Antonio Tagle, przewodniczącym Caritas Internationalis rozmawiają o. Marcin Wrzos OMI, redaktor naczelny, oraz Michał Jóźwiak z portalu misyjne.pl.

Michał Jóźwiak: Często mówi się, że papież Franciszek zmienia Kościół. Myślę tutaj chociażby o adhortacji "Amoris Laetitia". Czy rzeczywiście ten pontyfikat jest taki przełomowy?

Kard. Luis Tagle: Słowo "zmiana" tutaj nie pasuje. Myślę, że lepszym określeniem dla tego, co dzieje się w Kościele i właściwie ciągle się wydarza, jest "odnawianie". Zaczęło się ono już w 1958 r., kiedy papieżem został Jan XXIII, który później zwołał Sobór Watykański II. To nie efekt papieża Franciszka, to się zaczęło dużo wcześniej, choć 50 lat to znowu nie aż tak wiele. Mam poczucie, że dopiero teraz w Kościele zaczynamy rozumieć postanowienia soborowe.

Następni papieże: Paweł VI, Jan Paweł II i Benedykt XVI rozwijali różne aspekty tego, co zostało wypracowane podczas Soboru Watykańskiego II.

Czyli nie ma przełomu i się na to nie zanosi?

Ciągle będzie dokonywało się to "odnawianie", bo świat się zmienia. Kościół musi mierzyć się z wciąż nową rzeczywistością. Przecież w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku nie było mowy o sztucznej inteligencji, a teraz jest ona bardzo realna. Nie możemy zamykać oczu na nowe zjawiska i powtarzać w kółko tego samego. Kościół powinien na te wyzwania odpowiadać.

Jednym z takich wyzwań jest chyba migracja? Niedawno Caritas Internationalis zapoczątkowała akcję #ShareJourney, która ma być wyrazem solidarności z uchodźcami i migrantami.

To rzeczywiście problem globalny, któremu Kościół powinien stawić czoła. Ale Kościół nie jest jedyną instytucją pochylającą się nad tą kwestią. Choć przyznam, że chcemy mieć tutaj swój istotny wkład, zwłaszcza przez nauczanie społeczne Kościoła.

Ciągle przychodzi do nas nowa rzeczywistość i musimy na nią adekwatnie reagować. Migracja to niewątpliwie jedna z największych trosk współczesnego Kościoła. Wielu uchodźców ginie. Nie możemy udawać, że to się nie dzieje.

Migracja wiąże się również z wielokulturowością. To pojęcie jest ostatnio bardzo modne i dla jednych jest szansą, a dla drugich przeciwnie - wielkim zagrożeniem.

Całe stworzenie jest różnorodne - inaczej by nie przetrwało. Potrzebujemy słońca, gwiazd, powietrza. Bóg jest Bogiem różnorodności. Nie wiem jak ci, którzy domagają się jednorodności, chcą pogodzić swoje myśleniem z Bożym planem. Wielokulturowość nie stoi w sprzeczności z dziełem stworzenia. To my stanowimy problem, ponieważ postrzegamy wielokulturowość jako zagrożenie. Doszukujemy się w tym zagrożenia, nie widząc piękna i szans, jakie z sobą niesie.

Najważniejsze jest niekoniecznie zjawisko samo w sobie, ale to, jak je postrzegamy i to, czego się w nim chcemy doszukiwać. Mój dziadek był Chińczykiem, który z przyczyn ekonomicznych wyemigrował na Filipiny. Był buddystą, który później przeszedł na chrześcijaństwo. Kto by pomyślał, że wnuk chińskiego buddysty zostanie kardynałem? (śmiech). Czy można więc powiedzieć, że wielokulturowość ma w sobie coś złego? Bóg potrafi się tym posłużyć do zbudowania czegoś dobrego. I nie mówię tego na poziomie abstrakcji, bo sam doświadczam tego w swojej rodzinie. Różnorodność to nie tylko szansa, to błogosławieństwo.

Wiara wyraża się w kulturze. Przykładem są Filipiny - największy katolicki kraj Azji...

To jest dla ans błogosławieństwo, za które dziękujemy Bogu. Z epoki kolonialnej (trzystu lat panowania hiszpańskiego), w której były też ciemne karty, pozostał dar wiary chrześcijańskiej. Myślę, że zapuściła ona korzenie na Filipinach z kilku powodów.

Po pierwsze wiara stworzyła kulturę. To bardzo ważne, bo jeśli wiara i kultura są rozdzielone, zawsze będą się ścierać. Ale misjonarze, którzy ewangelizowali Filipiny, byli wielkimi inkulturatorami. Uczyli się miejscowych języków, napisali w nich pierwsze książki. Owszem, przynieśli ze sobą praktyki religijne z Hiszpanii i Meksyku, ale pozwolili Filipińczykom nadać im własny charakter. Gdy więc spojrzymy na te praktyki, nie są one czysto hiszpańskie czy czysto meksykańskie, mają filipiński posmak. To jest kluczowa kwestia.

Ponadto ta wiara wyrażająca się w kulturze jest przeżywana w rodzinach i za pośrednictwem pobożności ludowej. Ważna jest katecheza, ważne jest nauczanie, ale - przyznajmy - nie wszyscy ludzie przechodzą przez ścieżkę edukacji. Nie przeszkadza im to jednak w przekazywaniu wiary w sposób, w jaki potrafią. Robią to poprzez pobożność ludową - nabożeństwa, procesje - którą dziadkowie i rodzice przekazali swym dzieciom.

Marcin Wrzos OMI: Franciszek powiedział już jakiś czas temu, że Kościół sam w sobie jest misyjny. Dużo mówi się o pomocy materialnej niesionej przez misjonarzy, ale nie mniej ważna jest tu pomoc modlitewna, jak choćby zakonów kontemplacyjnych.

Nie bez przyczyny jedną z patronek misji jest św. Teresa od Dzieciątka Jezus, karmelitka bosa. Misje to nie tylko aktywność, działalność czy praca. Misje to wyjście poza siebie także w sensie duchowym. Właściwie modlitwa sama w sobie jest misyjna. Jeśli modlimy się tylko za siebie, to nasza modlitwa jest w jakimś sensie niepełna. W naszej relacji z Bogiem musi być obecne "misyjne serce", które pragnie dobra innych. Modlitwa rodziców za dzieci to także pewien rodzaj misji.

Zatem mnisi, którzy nie budują studni czy szkół w krajach misyjnych, ale poświęcają się kontemplacji, również mogą być misjonarzami.

Tak, bo ich modlitwa jest misją. Przez swoją ciszę i obejmowanie modlitwą tak wielu ludzi są bardziej obecni w świecie niż może nam się wydawać. To olbrzymi wkład, którego bardzo potrzebujemy.

Jak modli się Ksiądz Kardynał?

Trzeba rozróżnić, że mamy momenty modlitwy formalnej i nieformalnej. Do tej formalnej wlicza się oczywiście to, że jako kapłan odmawiam brewiarz, odprawiam Mszę św., ale tego nie ma aż tak wiele. Gdyby policzyć, może wyszłyby dwie godzinny dziennie.

Ważne jest jednak to, aby twoje serce przez cały dzień było otwarte na Boga i jego inspiracje. Twój umysł powinien poszukiwać odpowiedzi na to, dokąd On chce cię poprowadzić. Taka modlitwa nie wymaga pójścia do kaplicy - możesz być wśród ludzi, na spotkaniu, na spacerze, ale twoje serce może być połączone z Bogiem. Modlitwa to postawa, która nie ma końca. Ona wciąż trwa.

Luis Antonio Gokim Tagle (ur. 21 czerwca 1957 w Manili) - filipiński duchowny katolicki, arcybiskup Manili od 2011, kardynał, od maja 2015 przewodniczący Caritas Internationalis.