Jak moje dziecko może się stać pewne siebie?

Nieśmiałość i brak pewności siebie to problem wielu dzieci... Może przeszkadzać im w nawiązywaniu nowych przyjaźni, zaburza relacje społeczne...

Fragment książki:

Naukowe badania w dziedzinie psychologii rozwojowej oraz w terapii dziecięcej i rodzinnej dały w ostatnich latach ważne wyniki, które dla rozwoju poczucia wiary w siebie Twojego dziecka mają ogromne znaczenie.

Stabilna pewność siebie i zaufanie do własnych możliwości, nazywane często „silnym - ja , pomaga dziecku, młodzieży, a później i dorosłym dobrze radzić sobie z wymaganiami życiowymi i chronić się przed fizycznymi i duchowymi skutkami obciążeń z tym związanych.

Pewność siebie jest zależna od strategii pokonywania trudności. Są to zdolności, którymi dysponuje dziecko i one pozwalają mu radzić sobie w trudnych sytuacjach i zagrożeniach. Tak samo, jak to, że dziecko opanowuje umiejętność chodzenia, mówienia lub czytania, zdobywa też umiejętność radzenia sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi, chorobą, kłótnią rodziców lub mobbingiem.

Rodzice są ważnym wzorcem, jak należy obchodzić się z trudnościami: Czy w rodzinie otwarcie mówi się o konfliktach i problemach, czy zapewnia się o miłości i szacunku, nawet wtedy, gdy coś jest nie tak? Czy problemy rozwiązuje się aktywnie, a nie chowa się ich pod dywan? I nie chodzi o to, żeby od razu znaleźć jakieś rozwiązanie. Ale dziecko powinno mieć przekonanie, że jest zasadniczo w stanie pokonać trudne sytuacje.

Wiele studiów naukowych, badających rozwój dziecka w dłuższym odcinku czasowym pokazuje, że istnieją czynniki chroniące i czynniki ryzyka, które mają znaczący wpływ na rozwój fizyczny i duchowy. Dzieci, które nie posiadają takich czynników chroniących, częściej zapadają na choroby i są opóźnione w rozwoju. Te czynniki chroniące nie zabezpieczają oczywiście przed wszystkimi psychicznymi problemami, ale są istotne z tego względu, że rodzice mają wpływ na ich kształtowanie w procesie wychowawczym.

Obok umiejętności pokonywania trudności dziecko jest wspierane poprzez czynniki społeczne. Społecznego wsparcia mogą udzielić rodzice, rodzina, przyjaciele i nauczyciele. Tworzą oni spoieczne zasoby dziecka. Oba zasoby razem - zdolność radzenia sobie z trudnościami (tzw. czynniki chroniące wewnętrzne} i społeczne zasoby określają go „maminsynkiem" i to go bardzo denerwuje. Marek prowokuje ich potem, co prowadzi do kolejnych konfliktów i kłótni.

Jego mama broni chłopca, bardzo dba o swojego „małego synka", który urodził się jako nieplanowane dziecko. Tata w wolnym czasie jest zaangażowanym sportowcem. Jest dumny ze swoich dwóch starszych synów, którzy należą do klubu piłkarskiego, mają tam duże osiągnięcia i codziennie z tatą trenują piłkę nożną. Marek wtedy wybiera się z nimi, ale przeszkadza w trakcie gry i „wkurza" ich.

Jego rodzice i wychowawczyni w przedszkolu martwią się, czy Marek jest gotowy do pójścia do szkoły. Szybko rezygnuje z wykonania zadań, wygłupia się, denerwuje innych i często ustawia się w pozycji outsidera. Bardzo rzadko potrafi bawić się spokojnie, ciągle chce robić coś innego, nigdy nie odpoczywa. Gdy z mamą zostaje sam, okazuje smutek, często płacze i skarży się na tych innych „głupków". Mimo to Marek chce, jak jego starsi bracia, chodzić do szkoły.

Problemy Marka wynikają z silnego poczucia niepewności w otoczeniu rodzinnym. Otrzymuje od najbliższych wprawdzie dużo miłości, troski i skupienia na swojej osobie, ale także niechęci, poniżania, pouczania. Jego zachowanie w domu i w przedszkolu jest próbą zrekompensowania niestabilnego poczucia własnej wartości i prowokowania innych poprzez ciągłe zwracanie na siebie uwagi, wygłupianie się itd.

Ponieważ Marek jako niemowlę i małe dziecko był nieabsorbujący, jego aktualne zachowanie jest rezultatem braku pewności siebie i kompleksów niższości. Nie akceptuje swojego statusu „jako małego". Unika odpowiedzialności i wymagań, ponieważ z trudem znosi krytykę ze strony ojca i starszych braci. Odbiera ją jako porażkę i odrzucenie własnej osoby

W czasie wspólnych spotkań terapeutycznych dzieciom i rodzicom pokazuje się możliwości doświadczenia poprzez zabawę i dialog, że mimo wszystko mogą być blisko ze sobą, mogą żartować, respektować swoje potrzeby i szanować się, a także pomagać sobie nawzajem. Rodzina Marka otrzymuje na przykład zadanie polegające na wcieleniu się w rolę zwierząt i wyobrażeniu sobie, że razem muszą się uwolnić z sieci. Marek wybiera sobie rolę małej myszki, która dzięki swojej zwinności i zdolności przejścia przez najmniejszą dziurkę i ostre zęby może całą silną rodzinę zwierzęcą wyciągnąć z sieci.

Marek powiedział po spotkaniu: „Jakie to szczęście, że nie jestem wielkim słoniem, który siedzi bezradnie w sieci, lecz małą myszką z ostrymi ząbkami, która mogła zrobić dobry uczynek. Mogłem w ten sposób uratować całą swoją rodzinę - wszyscy mi bardzo dziękowali i byli wdzięczni."

W zabawie chłopiec doświadczył, że jako mała myszka z ostrymi ząbkami może zrobić coś pożytecznego. Jest to dla niego szansa pokonania dotychczasowej niepewności, kompleksu niższości. Teraz czuje się jako „mała, mądra myszka" , że jest większy i silniejszy niż inni. Słaba strona bycia mniejszym stała się jego atutem.

Traktuję ten przykład jako inspirację dla Ciebie jako Rodzica, że można budować i rozwijać poczucie pewności siebie u dziecka. W ten sposób wzmacniasz poczucie własnej wartości („Jestem wprawdzie małą myszką, ale dzięki temu potrafię uratować innych."). Dziecko łatwiej akceptuje swoje słabe strony, fakt lekceważenia przez innych i ośmieszania, gdy obroni i poszerzy swoją postawę: „jestem O.K."

Jak można wzmocnić zdolność walki o swoją pozycję, jak podnieść poczucie pewności siebie? Zachęcaj dziecko do tego, żeby chciało mówić o trudnościach, poszukiwać rozwiązań i otwarcie rozmawiać o problemach. Wtedy poczuje, że potrafi działać skutecznie, że może być pewne siebie: „Jestem ważny, potrafię to zrobić." Takie nastawienie daje motywację do szukania rozwiązań, samodzielnego radzenia sobie z trudnościami. To dla dziecka bardzo ważne, gdyż w ten sposób czerpie siłę do podejmowania nowych wyzwań, do kroczenia nowymi, nieznanymi drogami, odkrywania i rozwijania własnych zainteresowań i zdolności.

Te ważne dla rozwoju dziecka czynniki, pewność co do swojej sity i skuteczności, możesz wspierać, okazując mu szacunek, ufając mu i dbając o bliski kontakt. Dziecko buduje i wzmacnia swoje poczucie własnej wartości, gdy istnieją pozytywne relacje między najbliższymi, dające mu poczucie wolności, ale też jasne sygnały o granicach i zasadach.

Inna możliwa droga dojścia do poczucia pewności siebie to ustalanie zasad, planów itd. wspólnie z dzieckiem, nie tylko w kręgu dorosłych. Każde dziecko powinno mieć możliwość wyrażenia swojej opinii w sprawie rodzinnej i jego zdanie powinno być szanowane. Wielość pomysłów zgłaszanych zarówno przez dzieci jak i dorosłych jest dobrą podstawą do podjęcia właściwych decyzji.

Jest to model, który pomaga dzieciom w wyrażaniu własnych poglądów. Tym samym jasne stają się obowiązujące ograniczenia, ale i przestrzenie do działania. Dziecku przypadają obowiązki adekwatne do jego możliwości rozwojowych.

Powinny one być zrealizowane przez niego samodzielnie. Ten wspólny proces powinien opierać się na wzajemnym szacunku, uznaniu, docenianiu wkładu pracy, także wykonanej przez małe dziecko. W ten sposób wszyscy członkowie rodziny doznają, jak wielką sita i skutecznością dysponują.

Każde dziecko jest wyjątkowe, posiada własną osobowość z wieloma cechami i zdolnościami. Naszym zadaniem jako rodziców jest dawanie możliwości rozwoju tego potencjału, ukształtowanie poczucia samodzielności. Temu służy także rozwój kompetencji społecznych u dziecka.

Podsumowanie: Okazując jako rodzice miłość, szacunek i respekt dla osobowości dziecka możemy mu najlepiej pomóc rozwijać jego mocne strony i zdolności i nauczyć wykorzystania tego potencjału w życiu. Dziecko zdobywając umiejętność pokonywania trudności nauczy się konstruktywnego rozwiązywania problemów. Na jego pewność siebie składają się: cierpliwość, umiejętność określenia własnych interesów i ich obrona, uznawanie zasad i ograniczeń.

SPIS TREŚCI

Drodzy rodzice

Rozdział 1

Pewność siebie: „Jestem O.K."

Rozdział 2

Dojrzałość szkolna a wiara w siebie

Rozdział 3

Podstawy wiary w siebie - co powinieneś o tym wiedzieć

Rozdział 4

Wspieranie poczucia wiary w siebie.

Praktyczne ćwiczenia i pomysły

Rozdział 5

A jak jest z Tobą? Rodzice jako wzór do naśladowania

Klaus Utz

Wydawnictwo „Jedność”

Kielce 2009