Adelajda

Imię żeńskie pochodzenia germańskiego, należące do tzw. imion dwuczłonowych z członem adal- 'szlachetny ród', np. Adalberga, Adalgundis, Adalfrida; całość znaczyła mniej więcej - 'posiadająca szlachetny ród, wywodząca się ze szlachetnego rodu'.

W Polsce pojawiło się to imię bardzo wcześnie: według niektórych przekazów nosiła je siostra lub córka Mieszka I. Z pewnością najpierw przyjęło się w panującej rodzinie Piastów, którzy wchodzili w związki małżeńskie z księżniczkami niemieckimi, wśród których było popularne. W średniowieczu polska postać tego imienia nie była ujednolicona: spotykamy formy Adlejda, Adilhejda, Adlejta, Atlejda, Atlejta itp., nie mówiąc już o formach zlatynizowanych.

Dzisiaj jest to imię rzadkie, prawie nie spotykane.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Adelaidis, Adelais, ang. Adelaide, fr. Adélaide, Alais, Alice, Alis, Alison, Alix, hiszp. Adelaida, niem. Adelheidis, Adelheid, ros. Adelaida, wł. Adelaide, Adleida.

Święte noszące to imię reprezentowane są w przekazach hagiograficznych dość licznie. O niektórych jednak nie mamy dokładnych wiadomości: na przykład o Adelajdzie czczonej w Bergamo 27 czerwca nie wiemy nawet, w którym wieku żyła. Inne znowu otoczone były kultem jedynie lokalnym - tak było z Adelajdą, cysterską mistyczką z Cambre pod Brukselą, zmarłą 11 czerwca 1250 r. Nieco większe znaczenie zdobyła natomiast w hagiografii:

Adelajda z Vilich (w pobliżu Bonn), ksieni ufundowanego przez jej rodziców klasztoru panien kanoniczek, zmarła ok. r. 1015. Posiadamy godny zaufania Żywot tej świętej pochodzący z jej czasów. Wspomnienie jej obchodzimy 5 lutego. Adelajda miała być także nazywana Alicją. Kult zaaprobowany został w r. 1966.

Adelajda, cesarzowa (931/32-999). Była córką Rudolfa II, króla Burgundii. Wcześnie wydano ją za Lotara II, króla Italii, któremu urodziła córkę Emmę. W 20 r. życia owdowiała. Zaznała wtedy wielu cierpień, które utwierdziły ją w świętości. Uszedłszy z więzienia, dostała się pod opiekę Ottona I, który wkrótce pojął ją za żonę. Otrzymawszy w r. 962 tytuł cesarski, okazała niepospolite zalety umysłu i serca i tak stała się najwybitniejszą postacią kobiecą X stulecia. W r. 955 powiła późniejszego Ottona II. Wkrótce potem została regentką, a w r. 973 po raz drugi straciła męża i wkroczyła w nowy okres cierpień. Po śmierci niechętnej sobie i zazdrosnej synowej, cesarzowej Teofano, została znów regentką i rozwinęła szeroką działalność publiczną. W r. 993 uspokoiła królestwo burgundzkie, następnie zaś wizytowała uposażone przez siebie klasztory oraz tworzyła nowe fundacje. Wreszcie usunęła się do klasztoru Seltz nad Renem, gdzie umarła w 69 r. życia. W Alzacji zaczęto ją wkrótce czcić jako świętą, a jej duchowy kierownik, św. Odylon, opat z Cluny, napisał jej Żywot. Urban II kanonizował ją w r. 1097. Wspomnienie Adelajdy obchodzi się 16 grudnia. W sztuce przedstawiana jest zazwyczaj z modelem kościoła w ręku lub jako jałmużnica, a także z insygniami władzy królewskiej.