Augustyn
Imię pochodzenia łacińskiego: Augustinus, utworzone od przydomka Augustus, nadanego Oktawianowi przez senat. Augustus to pierwotnie przymiotnik od rzeczownika augur, który oznaczał 'uświęcony przez (dobre) przepowiednie, znaki' lub 'przedsięwzięty pod sprzyjającymi znakami'. Ten przymiotnik nadawano pierwotnie tylko rzeczom, a dopiero od Oktawiana odnoszono go do ludzi, głównie do cesarzy, którzy włączyli go do swojej tytulatury. Augustus w tym znaczeniu można tłumaczyć jako 'szczęśliwy, pomyślny' itp. Augustinus na gruncie łaciny może być rozumiany jako rodzaj patronimicum, tzn. 'syn Augusta', albo też w związku z tym, że jeden z miesięcy kalendarza otrzymał na cześć Augusta nazwę mensis Augustus, można było rozumieć Augustinus '(chłopiec), który się urodził w miesiącu Augusta, czyli w sierpniu'. W III w. imię to było już dość rozpowszechnione, i to zarówno wśród pogan, jak i chrześcijan.
W Polsce imię Augustyn znane jest już z pierwszej połowy XIII w., i to zarówno w postaci Augustyn, jak też bardziej spolonizowanej Jagustyn. W wiekach późniejszych nie było częste, ale się spotykało: np. ks. Augustyn Kordecki z XVII w., a także nazwiska Augustyn i pochodne od niego Augustynek, Augustyniak itp.
Natomiast imię August było rzadkie. Nosił je jako drugie Zygmunt II August (który założył Augustów) i dwaj Sasowie na tronie Polski: August II i August III. Zapewne pod wpływem tych imion królów otrzymał imię August jeden z książąt Czartoryskich i Stanisław August Poniatowski. W naszych czasach nosił je kardynał Hlond.
Utworzone od tych imion męskich imiona żeńskie Augusta i Augustyna (zdrobnienie: Jagustynka w -Chłopach- Reymonta) są w naszym imiennictwie rzadkie.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Augustinus, ang. Augustine, Austin, fr. Augustin, Austin, Outin, Utin, niem. Augustinus, Augustin, hiszp. Agustin, ros. Awgustin, wł. Agostino.
W literaturze hagiograficznej występuje dość dużo męczenników z epoki starożytnej oraz z terenów misyjnych, zwłaszcza z Dalekiego Wschodu, którzy nosili to imię. Pierwsi są nie do rozpoznania. Drudzy wchodzą w poczty męczeństw grupowych i jako tacy powinni być wspominani. Z tych względów ograniczymy się tu do siedmiu postaci, o innych natomiast kilka słów powiemy w aneksach.
Augustyn, biskup Kapui. Męczeństwa dostąpił razem ze swą matką Felicytą. Zagrzewał ich do niego św. Cyprian. Miało się to stać około r. 250, tzn. w czasie prześladowania za Decjusza. O wczesnym kulcie świadczyły mozaiki w San Prisco pod Kapuą, a także zapisy w Santa Sofia w Benewencie. Potem kult przygasł do tego stopnia, że dopiero po żmudnych dociekaniach można było cokolwiek o nich ustalić. Męczenników wspominano 16 lub 17 listopada.
Augustyn Aureliusz, biskup Hippony i doktor Kościoła, który w rozwoju myśli chrześcijańskiej zajął miejsce wyjątkowe. Urodził się 13 listopada 354 r. w Tagaście, w ówczesnej prowincji cesarstwa, zwanej Numidią (dziś w Algierii), jako syn skromnego obywatela, Patrycjusza, który był katechumenem, oraz gorliwej chrześcijanki, św. Moniki. Kształcił się w Tagaście, Madurze i Kartaginie. W r. 371 związał się na 15 lat z kobietą, której imienia nie znamy i która w następnym roku urodziła mu syna Adeodata. Rychło też zetknął się z manichejczykami i uległ ich wpływowi. Od r. 374 uczył retoryki. W dziesięć lat później wyjechał do Rzymu, stamtąd zaś do Mediolanu, gdzie za protekcją manichejczyków objął katedrę retoryki. Wówczas to zaczął uczęszczać na kazania św. Ambrożego i pod ich wpływem oddał się lekturze Pisma Św. W r. 386 doznał duchowego wstrząsu (sławna scena w ogrodzie) i nawrócił się. Tegoż roku przyjął wraz z synem chrzest. Równocześnie zrezygnował z zajmowanego stanowiska, następnie zaś przez Rzym i Ostię, gdzie zmarła mu ukochana matka, wrócił do Afryki. Sprzedawszy swój skromny majątek, założył w Tagaście klasztor, w którym przebywał do r. 391. Wtedy to biskup Hippony (niedaleko obecnej Annaby w Algierii), Walery, wyświęcił go na kapłana i uczynił swoim współpracownikiem. W r. 396 Augustyn został jego następcą. Objąwszy rządy w diecezji, nie zaprzestał oddawać się gorliwie kaznodziejstwu i prowadził dalej dysputy z manichejczykami, donatystami i pelagianami. Równocześnie niestrudzenie pracował na niwie pisarskiej i bez przerwy spod jego pióra wychodziły coraz to nowe dzieła filozoficzne, teologiczne i egzegetyczne. Potomni powiedzą, iż ogarnąć ich niepodobna: -Napisał tyle dzieł, że ich nawet wyliczyć nie można. Któż to bowiem mógłby się chwalić, że zebrał wszystkie jego dzieła, albo któż by mógł czytać z takim zapałem, jak on pisał-- (Gennadiusz z Marsylii). Najznakomitsze z nich to obszerny traktat O państwie Bożym (De civitate Dei) oraz po wielekroć wydawane, a zawsze niezrównane i wzruszające Wyznania. Należy także wspomnieć o zarysie reguły zakonnej, który wywarł ogromny wpływ na rozwój życia zakonnego na Zachodzie. Wielki biskup i doktor, który myśli chrześcijańskiej przyswoił filozofię platońską, tak jak później Tomasz z Akwinu przyswoił jej arystotelizm, zmarł w Hipponie - oblężonej przez Wandalów - 28 sierpnia 430 r.
Augustyn z Canterbury, nazywany apostołem Anglii. Gdy Grzegorz W. zdecydował się wysłać do Anglosasów wyprawę misyjną (596), Augustyn był zapewne przeorem w benedyktyńskim klasztorze na Monte Celio w Rzymie. Postawiony na czele czterdziestoosobowej grupy, wyruszył posłusznie w drogę, a otrzymawszy prawdopodobnie w Galii sakrę biskupią, na początku 597 r. stanął na wysepce Thanet u ujścia rzeki Stour. Król Kentu, Etelbert, żonaty z chrześcijanką Bertą, przyjął go życzliwie i wprowadził do swej stolicy Canterbury, gdzie ponadto dał mu teren pod budowę opactwa Świętych Piotra i Pawła. Praca misjonarzy okazała się skuteczna, toteż papież wysyłając do Anglosasów następną ekipę misyjną posłał Augustynowi paliusz i zalecił ustanowienie dwóch metropolii. Dzieła tego w pełni Augustyn nie zrealizował, niemniej ustanowił biskupstwa w Londynie i Yorku, jego zaś pracę z powodzeniem kontynuowali uczniowie. Nie zdołał też osiągnąć porozumienia z przedstawicielami starodawnej chrześcijańskiej hierarchii celtyckiej (synody -Pod Dębem- w latach 602-603). Zmarł 25 maja 605 lub 606 r. Pochowano go we wspomnianym opactwie, które później przemianowano na klasztor jego imienia. Wspomnienie ongiś obchodzono 28 maja, natomiast w kalendarzu rzymskim (1969) widnieje pod dniem poprzednim.
Augustyn, biskup Trondheim (Nidaros), zwany także Augustynem Eystein. Na tę północną stolicę biskupią promowano go w r. 1157, ale konsekrowano dopiero w r. 1161. Wybudował katedrę Św. Olafa, którą później nazywano także Eystein-Münster. Zmarł 31 grudnia 1188 r. Dziś jest postacią mało znaną, traktowaną peryferyjnie. Kult zapewne zanikł.
Augustyn Novellus. Pochodził z Tarano in Sabina. Studiował w Bolonii, gdzie uzyskał doktorat z prawa. Był potem na usługach króla Manfreda, który mianował go kanclerzem Królestwa Obojga Sycylii. Po śmierci króla wstąpił do augustianów i chciał u nich pozostać bratem konwersem. Ale niebawem Klemens z Osimo, generał zakonu, zabrał go ze sobą do Rzymu i przynaglił do przyjęcia święceń. Wkrótce potem poznano się na jego wiedzy i zaletach. Mikołaj IV mianował go penitencjariuszem apostolskim, a Bonifacy VIII wysłał jako swego legata do Sieny. W r. 1298 obrano go generałem zakonu. Po dwóch latach rządów zrezygnował jednak i usunął się do pustelni San Leonardo pod Sieną. Założył jeszcze w tym mieście szpital della Scala, a dla obsługujących go braci-infirmarzy ułożył konstytucję. Zmarł 19 maja 1310 r. Jego kult jako błogosławionego zaaprobował w r. 1750 Klemens XIII.
Augustyn Kažotić (Gazzotti), biskup Zagrzebia i Lucery. Urodził się około r. 1260 w Tra-, w Dalmacji, w rodzinie chorwackiej. Zapewne w Splicie w r. 1277 lub następnym wstąpił do dominikanów. Studia kontynuował w Paryżu. Po powrocie do kraju poświęcał się kaznodziejstwu i zakładaniu nowych konwentów. W r. 1303 Benedykt XI powołał go na stolicę biskupią w Zagrzebiu i sam udzielił mu sakry. Objąwszy rządy, podniósł rangę kapituły i archidiakona, zakończył budowę katedry, przywrócił zgodę między diecezjami. Kardynałowi Gentili towarzyszył w legacji węgierskiej, a w r. 1309 uczestniczył w zjeździe w Budzie, gdzie rozpatrywano zagadnienie sukcesji tronu. Był obecny na koronacji Karola I Roberta (1310). W dwa lata później uczestniczył w obradach soboru we Vienne. Gdy powrócił do diecezji, chcąc odzyskać zagarnięte dobra kościelne, napotkał na żywy opór. Nieprzyjaznym okazał się zwłaszcza Miladen, wielkorządca Dalmacji. W r. 1317 Jan XXII przeniósł go do włoskiej diecezji Lucera. Zmarł tam 3 sierpnia 1323 r. Jego kult jako błogosławionego zatwierdził w r. 1702 Klemens XI.
Augustyn Favaroni (de Favaronibus, z Rzymu). Urodził się około r. 1360 w Rzymie. Wcześnie wstąpił do augustianów. Od r. 1384 studiował w Bolonii, gdzie też w latach 1388-1389 wykładał, a w r. 1392 uzyskał stopień magistra. Urban VI mianował go potem jednym z egzaminatorów Objawień św. Brygidy. W r. 1405 był już prowincjałem. Generałem zakonu obrano go w r. 1418. Na urzędzie zasiadał do r. 1431, czynny przede wszystkim w przeprowadzaniu reformy zakonu. Mianowany biskupem Nazaretu w Apulii, zarządzał równocześnie diecezją Cesena. W r. 1435 sobór bazylejski potępił jego dzieło De humana Christi natura. W rzeczy samej znalazło się w nim kilka zdań pośpiesznych, nierozważnych, ale soborowa uchwała zawierała wyraźnie formułę: salva persona. Nie było to jedyne dziełko, które wyszło spod jego pióra. Napisał sporo komentarzy biblijnych i traktatów dogmatycznych, w których przejawiał pewną skłonność do skrajności. Był w nich jednym z najwybitniejszych przedstawicieli późnego augustianizmu, który reprezentował zwłaszcza w nauce o grzechu pierworodnym i usprawiedliwieniu. Byli tacy, którzy chcieli dlatego dopatrzeć się w nim prekursora Lutra, ale nie znajduje to uzasadnienia w jego pismach. Augustyn zmarł w Prato, w Etrurii, w r. 1443. W zakonie czczono go zawsze jako błogosławionego.
Augustyn Ota i towarzysze. - W dniu 10 października 1622 r. zginęło w Nagasaki pięćdziesięciu trzech misjonarzy i chrześcijan japońskich. Określa się ich nieraz jako Karola Spinolę i towarzyszy. W równe dwa miesiące wcześniej poprzedzili ich w męczeństwie Augustyn Ota i trzej towarzysze. Augustyn był Japończykiem wysokiego rodu. Urodził się około r. 1570 na wyspie Ogiza (archipelag Goto), w rodzinie pogańskiej. Początkowo kształcił się w klasztorze japońskich bonzów. Około r. 1585 przeniósł się na wyspę Ota i tam to zetknął się z misjonarzami jezuickimi. Przyjął wkrótce chrzest i z imponującą wielkodusznością rozpoczął współpracę z misjonarzami, przede wszystkim jako katecheta. Działał zwłaszcza w okolicach Kambo, gdzie też wybudował kapliczkę. Nie miał potomstwa i wcześnie owdowiał, a wtedy z tym większą gorliwością oddał się dziełu ewangelizacji. Wiele czasu poświęcał trosce o chorych i ubogich. Potem został współpracownikem o. Kamila Constanza, który, jak on, dostąpi męczeństwa. Z nim też aresztowano go na wyspie Goto. Z więzienia napisał list do prowincjała z prośbą o przyjęcie do zakonu. Śluby jako brat zakonny złożył w dniu 9 sierpnia 1622 r. Ścięto go nazajutrz razem z Kasprem Kotenda, który, jak on, był katechistą, oraz z dwoma, młodocianymi chrześcijanami: Franciszkiem Takwea i Piotrem Kseki; pierwszy miał dwanaście, a drugi siedem lat. Wszystkich pięciu Pius IX beatyfikował w r. 1867.