Celestyn

Jest to imię pochodzenia łacińskiego. Z czasów rzymskich znamy cognomina Caelestinus i Caelestina. Utworzone one zostały albo od nazwy umbryjskiego plemienia Caelestini (znanego z Pliniusza), i wówczas byłyby to tzw. nazwy etniczne, albo od imienia Caelestis 'niebiański'. W takim wypadku Caelestinus interpretować trzeba jako twór na -inus, określający często przynależność, pochodzenie itp.

W Polsce imiona Celestyn i Celestyna występują bardzo rzadko.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Caelestinus, fr. Célestin, hiszp. Celestino, niem. Cölestin, ros. Kelestin, Celestin, wł. Celestino.

Święci, znani pod tym imieniem, nie są zbyt liczni. Spośród ośmiu, wymienianych w zestawieniach hagiograficznych, na czoło wysuwają się dwaj papieże:

Celestyn I, papież, rządził Kościołem w latach 422-432. Wybrany po Bonifacym I, był pierwszym papieżem, który energicznie zabrał się do zażegnania niebezpieczeństwa pelagianizmu. On to prawdopodobnie sprawił, iż cesarz zażądał od pelagiańskich biskupów Galii odwołania błędów. W tym samym celu wysłał do Brytanii św. Lupusa z Troyes oraz św. Germana z Auxerre. W końcu od Nestoriusza z Konstantynopola zażądał potępienia Pelagiusza i jego głównych zwolenników. Pod koniec swego pontyfikatu miał znów do czynienia z pierwszymi objawami nestorianizmu, o którym informował go Cyryl Aleksandryjski. W r. 430 zwołał synod do Rzymu, a Cyryla Aleksandryjskiego mianował swoim przedstawicielem na Wschodzie. Cyryl, opierając się na tych uprawnieniach, w r. 431 przewodniczył przy udziale legatów papieskich soborowi w Efezie. Gdy zaś sobór potępił błędy i uchwalił depozycję Nestoriusza, Celestyn interweniował u cesarza Teodozjusza II, a od następcy Nestoriusza, Maksymiana, zażądał, by starał się o przywrócenie pokoju religijnego na Wschodzie. Zmarł 27 lipca nie doczekawszy się skutków tych zabiegów. Jeśli dodamy ponadto, iż starał się zażegnać nieporozumienia wśród episkopatu afrykańskiego, a do Irlandii wysłał na przepowiadanie Ewangelii Palladiusza, łatwo nabrać przekonania, iż stosunkowo krótki pontyfikat Celestyna I wypełniony był po brzegi wszechstronną działalnością kościelną. Znalazła ona swoje odzwierciedlenie w korespondencji, jaka po nim została. Wspomnienie długo obchodzono 7 kwietnia.

Celestyn V (Piotr z Morrone). Urodził się około r. 1215 w wieśniaczej rodzinie w Abruzzach. Wcześnie wstąpił do benedyktynów, potem zaś osiadł jako pustelnik na górze Morrone. Sława świętości sprawiła, że ściągnęło doń wielu uczniów, co stało się początkiem nowej kongregacji mniszej (1251), określanej później nazwą celestynów. Ten sam rozgłos świętości sprawił, że kardynałowie zebrani w Perugii wybrali go w czerwcu 1294 r. na następcę Mikołaja IV, a w ten sposób położyli kres długiemu wakansowi, który trwał ponad dwa lata. Wybór nie okazał się szczęśliwy. Piotr, który przybrał imię Celestyn, nie był przygotowany do pełnienia funkcji papieskich, a zamiłowanie do samotności, za którą nieustannie tęsknił, nie ułatwiało mu przystosowania się do nich. Doszło do tego, że zaczęto nadużywać jego gołębiej prostoty. Powstał wówczas problem, czy papież może zrzec się swego urzędu. Kwestię rozstrzygnął sam Celestyn i w grudniu tego samego, 1294 r. ustąpił. W kilka dni później wybrano na jego miejsce kardynała Benedykta Gaetani, który przybrał imię Bonifacego VIII. Nowy papież obawiając się intryg, w których by wykorzystywano jego poprzednika, nakazał go inwigilować. Piotr Celestyn zmarł 19 maja 1296 r. w odosobnionym zameczku Castello di Fumone. Kanonizował go w r. 1313 Klemens V. Założona przezeń kongregacja, po okresie dużego rozwiktu, zwłaszcza na terenie Włoch i Francji, z wolna zaczęła podupadać i ostatecznie przestała istnieć na początku XIX w.