Felicyta

Jest to imię pochodzenia łacińskiego, od pospolitego słowa felicitas, -atis 'urodzaj, szczęśliwość, błogosławieństwo'. Obok imienia Felicyta (Felicita) 'uosobienie szczęścia, szczęśliwość' w użyciu było też imię zdrobniałe Felicula.

W Polsce imię to jest bardzo rzadkie; pojawiło się najpewniej pod wpływem francuskim lub włoskim.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Felicitas, Felicita, ang. Felicity, Fee, fr. Félicité, niem. Felicitas, Felizitas, Zita, wł. Felicita, hiszp. Felicidad, ros. Felicata.

Święte, które pod tym imieniem pojawiają się raz po raz na kartach martyrologiów, nierzadko są postaciami ledwo dostrzegalnymi; zdarza się tu także spotkać ze zjawiskiem, o którym pisaliśmy już przy innej okazji, mianowicie z powtórzeniem imienia pod inną datą i z inną lokalizacją kultu. Spośród świętych tego imienia dwie zasługują na baczniejszą uwagę: męczennica kartagińska, otoczona żywą czcią, oraz Felicyta rzymska, której postać opleciona jest legendami.

Felicyta i Perpetua, męczennice kartagińskie. Na początku roku 203 w starożytnym Thuburbo Minus, mieście położonym około 30 km od Kartaginy (dziś Teburbo w Tunisie), ujęto pięć osób oskarżonych o to, że przekroczyły zakazy Septyma Sewera dotyczące propagandy religijnej. Wybijała się spośród aresztowanych dwudziestokilkuletnia kobieta, która należała do jednej z najprzedniejszych rodzin miasta. Zwała się Vibia Perpetua i była już mężatką oraz matką małego dziecka, które jeszcze karmiła. Jej zaś matka była na wpół chrześcijanką, natomiast ojciec zatwardziałym poganinem. Razem z Perpetuą ujęto dwóch młodych ludzi stanu wolnego oraz dwoje niewolników: Rewokata i Felicytę. Ci ostatni byli może małżeństwem. Wszyscy w chwili aresztowania byli katechumenami, ale wkrótce poprosili o chrzest i otrzymali go. Doszedł jeszcze szósty chrześcijanin Satur, który, zdaje się, był ich katechistą. Wszystkich sześciu sprowadzono do Kartaginy, gdzie mieli stanąć przed trybunałem prokonsula. Tymczasem miejscowi chrześcijanie robili, co mogli, by im pomóc i pocieszyć. Co dzień przynoszono też do więzienia dziecko Perpetuy, by je mogła nakarmić własną piersią. Odwiedził ją stary ojciec, chcąc ją nakłonić do apostazji. W końcu odbył się proces i wyrokiem prokuratora Hilariona skazani zostali na wydanie dzikim zwierzętom. Na arenę wyszli odważnie, ale zwierzęta nie okazały się zbyt drapieżne. Męki zaczętej przez nie dokończyć musieli gladiatorzy. Nastąpiło to w dniu 7 marca 203 r. Imiona męczenników pod tą właśnie datą wpisano do prastarych kalendarzy, kartagińskiego i rzymskiego. Perpetua i Felicyta dostały się ponadto do kanonu mszy św. Nad ich grobowcem wybudowano dużą bazylikę. Posiadamy też trzy mowy Augustyna wygłoszone w dniu ich święta. Znacznie później ośrodkiem tego żywego kultu stały się francuskie opactwa Dévre-en-Berry i Beaulieu, które szczyciły się relikwiami świętych.

Felicyta, męczennica rzymska. Wspomina się ją w martyrologiach w dniu 23 listopada razem z jej siedmioma synami. Ta zamożna wdowa miała być w czasach cesarza Antonina wezwana przez prefekta miasta do złożenia ofiary bogom pogańskim. Gdy odmówiła, to samo wezwanie powtórzono jej synom. Następnie wszystkich po kolei w rozmaity sposób umęczono. Na samym końcu śmiercią męczeńską zginęła matka. Taka jest w skrócie treść legendarnej Passio, zachowanej w dwóch redakcjach, a znanej już w V wieku. Do niej to nawiązał później św. Grzegorz Wielki. Dużą popularnością cieszyła się jeszcze w czasach nowożytnych, o czym na naszym terenie świadczy m.in. utwór sceniczny znanego leksykografa, Grzegorza Knapskiego. Ale jak to wykazano, legenda ta niewiele ma wspólnego z historią. Historycznymi są wyłącznie imiona męczenników, które zachowały się w tzw. Depositio martyrum. Nic nie wskazuje na to, żeby byli braćmi i synami Felicyty. Nie jest też rzeczą prawdopodobną, by zginęli w tym czasie, który podaje nasza legenda, i by pochowano ich w rozmaitych miejscach. Czy legenda nie przypomina zresztą opowiadania z siódmego rozdziału Drugiej Księgi Machabejskiej-