Pankracy

Jest to imię pochodzenia późnołacińskiego, utworzone na podstawie greckiego przymiotnika pankrat-s 'wszechmogący, zwycięski'. Pierwotnie było to w łacinie tzw. supernomen albo signum.

W Polsce poświadczone od w. XIII w formach: Pankrac, Pangrac, Pankrat. Jeden z bohaterów Nie-Boskiej komedii Krasińskiego nosi to imię, ale nigdy nie osiągnęło ono dużej popularności. Od imienia Pankracy pochodzą nazwiska: Pankracki, Pankratowicz.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Pancratius, ang. Pancratius, Pancras, Pancridge, fr. Pancrace, Blancard, Blancas, Blanquart, Brancher, Camprace, Crampas, Pancraise, Pancrasse, Pancrasy, Pancré, Plancard, Planchais, Planchers, Planchet, Planchon, Pranchen, niem. Pankratius, Pankraz, Pankratz, Pankraft, Pankratzen, Ponkratz, Kratz, Kratzius, ros. Pankratij, wł. Pancracio, Pancrazio.

Wprawdzie drugi z Pankracych, których spotykamy w literaturze hagiograficznej, mniej jest znany aniżeli pierwszy, dla całości przeglądu nie pominiemy tu także jego postaci.

Pankracy, męczennik. Passio, która o nim opowiada (że jako sierota przybył ze swym wujem z Frygii do Rzymu i tam został ochrzczony, a potem w wieku 14 lat umęczony itd.), jest późna i tak pełna sprzeczności, że historycy ją odrzucają bez najmniejszego wahania. Ale pomimo braku źródeł do poznania życia męczennika dobrze zaświadczony i wczesnymi przejawami udokumentowany jest kult Pankracego. Jego pamięć łączono z grobem przy Via Aurelia. Wspominano go w sakramentarzach gelazjańskim i gregoriańskim. Papież Symmach (498-514) wybudował nad tym grobem kościół, który później odnowił i przyozdobił Honoriusz I. Już w VI w. przybywali doń pielgrzymi, a Grzegorz z Tours świadczy, że Pankracego uważano za stróża przysiąg i mściciela krzywoprzysięstwa. W następnych wiekach kult rozszerzył się na całą Europę. Z uwagi na młody wiek męczennika uważano go za patrona dzieci, to znów za opiekuna rycerstwa, w końcu za stróża młodych sadzonek i roślin ogrodowych. Był też orędownikiem w wielu lżejszych chorobach (egzema, migrena itp.). Pod dniem 12 maja widniał Pankracy już w Martyrologium Hieronimiańskim. Z uwagi na tę datę w rozmaitych europejskich krajach Pankracego nazywano jednym z -zimnych świętych-: Eisheilige, Eismänner, strenge Herren, saints de glace itp.

Pankracy, biskup Taorminy. Wedle później Passio miał być w Antiochii uczniem św. Piotra. Apostoł miał go wysłać na ewangelizowanie Sycylii. Osiadł w Taorminie i tam też zburzył świątynię pogańską, a na jej miejscu wzniósł kościół. Za to właśnie miał być ukamienowany. W rzeczy samej musiał być biskupem we wspomnianym mieście, ale zapewne znacznie później. Jego kult znany był na wyspie już przed najazdami Saracenów. Wspomnienie obchodzi się 3 kwietnia.