Ryszard

Jest to imię germańskie: Richard, złożone z członów rich- (rihhi) 'potężny, bogaty' oraz -hard / -hart 'mocny, trwały'. Było to imię wielu królów angielskich, m.in. Ryszarda Lwie Serce, uczestnika III wyprawy krzyżowej.

W Polsce imię występuje do dziś, z wymową sugerującą, że przyjęte zostało z Francji. Na popularność imienia wpłynęła prawdopodobnie powieść W. Scotta Ivanhoe (1820). Formami spieszczonymi są: Rysiek, Rysio, Ryś.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Richardus, ang. Richard, Ricard, Dick, fr. Richard, Ricard, Riquier, Richardin, Chardin, hiszp. Ricardo, niem. Richard, Reichard, wł. Riccardo, Ricciardi, Ciardi.

Około trzydziestu Ryszardów przyozdobionych zostało tytułami święty lub błogosławiony. Większość z nich to przedstawiciele Kościołów anglosaskich. Ukażemy niemal wszystkich. Pominiemy jedynie tych, których imiona w dziejach kultu prawie że się nie zapisały.

Ryszard, pielgrzym, nazywany królem Anglii. Tytuł ten nie miał żadnych podstaw. Ryszard był ojcem świętych Willibalda, Winibalda i Walburgi. W 720 r. razem z nimi przedsięwziął pielgrzymkę do Rzymu i Ziemi Świętej. Zmarł jednak w Lukce i tam go też pochowano. Do martyrologiów wpisano go późno. Ale w XI i XII stuleciu czczono już jego relikwie w Lukce i w Eichstätt, gdzie jego syn był biskupem. Wspomnienie obchodzono 7 lutego.

Ryszard z Saint-Vanne (Verdun). Urodził się około 970 r. w Bantheville, w rodzinie szlacheckiej. Studia odbył w szkole katedralnej w Reims, zapewne pod kierunkiem Gerberta z Aurillac, który zostanie papieżem i przybierze imię Sylwestra II. Jako dziekan i kantor kapituły trzymał się z dala od sporów, które dzieliły wówczas duchowieństwo w Reims. Potem razem z Fryderykiem, hrabią Verdun, wstąpił do benedyktynów w Saint-Vanne. Gdy stwierdzili, że życie zakonne uległo tam rozluźnieniu, wybrali się do Cluny, ale św. Odylon odesłał ich z powrotem, aby we własnym opactwie przywrócili stosowną dyscyplinę. Dzięki opatowi Heimonowi w r. 1004 Ryszard sam został opatem w Saint-Vanne. Wkrótce potem opactwo doszło pod jego rządami do rozkwitu. Powiększyło także swe dobra oraz budynki klasztorne, a prace około kościoła wyraźnie uintensywniło. Wspomagany przez Baldwina IV, hrabiego Flandrii, Ryszard zreformował następnie opactwo Św. Wedasta w Arras. W 1012 r. powierzył je Popponowi; on zaś zreformuje opactwo w Stavelot-Malmédy. Wykorzystując to, że w Cambrai biskupem był Gerard I (1012-1051), jego uczeń, Ryszard reformował następnie klasztory w tej diecezji. Baldwin Pięknobrody, hrabia Flandrii, wspomagał go następnie w przeprowadzaniu reformy w diecezjach Tournai i Gandawy. W latach 1020-1023 zarządzał również opactwem w Lobbes, z którego wyszło kilku energicznych reformatorów. Reformatorska działalność samego Ryszarda objęła również diecezje najbliższe: Verdun, Châlons, Reims, Beauvais, Noyon, Amiens. Co roku zbierał opatów, którzy musieli zdawać sprawę z tego, czego dokonali. Odegrał ponadto dużą rolę w ustanowieniu Treuga Dei (-Rozejmu Bożego-), a w czasie klęsk głodu śpieszył z pomocą całym rzeszom biednych. Wszystko to nie przeszkadzało mu w odbyciu pielgrzymki do Jerozolimy (1026-1027) i odprawieniu długich rekolekcji w pustelni na Saint-Mont, pod Remiremont. Zredagował ponadto żywot św. Rodinga, założyciela opactwa w Beaulieu. Zmarł 14 czerwca 1046 r. Jego imię mnisi opatrywali zawsze tytułem błogosławionego.

Ryszard, opat z Vaucelles. Wywodził się z Anglii. Profesję zakonną złożył w Clairvaux, gdzie w poczet mnichów przyjął go św. Bernard. On też w 1132 r. włączył Ryszarda do grupy, która w Vaucelles, na terenie diecezji Cambrai, założyć miała nowe opactwo. Gdy w 1152 r. zmarł tam opat Radulf, Ryszard został jego następcą. Pod jego rządami opactwo doszło do rozkwitu, a przywileje opactwa potwierdzone zostały przez Fryderyka Barbarossę (1159). Ryszard zmarł dnia 28 stycznia 1160 r. Pochowano go w kapitularzu. Menologium cysterskie wspominało go zawsze w dniu śmierci.

Ryszard z Pontoise. Kronikarze czasów Filipa Augusta (1180-1223), Robert z Torigny i Wilhelm Bretończyk, wspominają o wielu wypadkach morderstw rytualnych, dokonanych na dzieciach chrześcijańskich. Miały się stać przyczyną wydalenia z kraju Żydów (1182). Nie wiemy, czy nie była to manipulacja, która zmierzała do konfiskaty dóbr na rzecz skarbca królewskiego. W liczbie tych ofiar figurował Ryszard, chłopiec z Pontoise, który miał zostać zabity 25 marca 1179 r. Jego ciało przeniesiono do Paryża i pochowano w kościele Świętych Niewiniątek. Pasję ułożył Robert Gaguin, generał trynitarzy. Do martyrologium Ryszarda nie wpisano.

Ryszard, biskup Andrii. Do Italii przybył z Anglii. Nie było w tym nic niezwykłego, skoro w czasie dominacji normandzkiej wielu stamtąd emigrowało na kontynent. Na stolicę biskupią powołany został zapewne między 1154 a 1159 r., za pontyfikatu Hadriana IV, który także był benedyktynem, pochodzącym z Anglii. W 1179 Ryszard uczestniczył w trzecim soborze lateraneńskim. Potem przewodniczył translacji relikwii męczenników Poncjana i Erazma. Przypisywano mu długi pontyfikat, ale dokładnych dat nie znamy. Kanonizowano go może w 1300 r. W Andrii czczono go intensywnie, a w legendach stał się jednym z pierwszych apostołów chrześcijańskich w Italii. Wspomnienie przypada 9 czerwca.

Ryszard z Aduard (Adwerth). On także pochodził z Anglii, ale na studia przybył do Paryża. Pewna niewiasta, która żyła w rekluzji, przepowiedziała mu, że stanie się ozdobą Fryzji. Podążył tam w towarzystwie trzech pielgrzymów, potem wstąpił do cystersów w Adwerth. Zasłynął z umiłowania modlitwy liturgicznej. Jej teksty recytował bez przerwy także poza oficjum. Zmarł 21 grudnia 1266 r., ale menologia cysterskie wspominały go w dniu 30 grudnia.

Ryszard, biskup Chichester. Urodził się w 1197 r. w Wych, w hrabstwie Dorcester. Zanim oddał się studiom, musiał ciężko pracować dla ratowania dóbr rodzinnych. W Oksfordzie studiował pod kierunkiem Roberta Grosseteste. Potem przebywał jeszcze w Paryżu i Bolonii. W 1235 r. obrano go w Oksfordzie rektorem. W dwa lata później był już jako kanclerz w Canterbury współpracownikiem arcybiskupa Edmunda Rich. W 1242 r. przyjął święcenia kapłańskie. W dwa lata później otrzymał nominację na biskupstwo w Chichester. Sakry udzielono mu w Lyonie. Na skutek sprzeciwów Henryka III swą biskupią stolicę objąć mógł dopiero w 1247 r. Zmarł 3 kwietnia 1253 r. Urban IV kanonizował go w 1262 r. Relikwie rozproszono w 1538 r., ale cześć świętego przetrwała czasy Henryka VIII i długo jeszcze była żywa również w Kościele anglikańskim.

Ryszard z Burgundii, biskup w Ałmałyku, i jego towarzysze, męczennicy. W drugiej połowie XIII stulecia wielkie miasta Italii, prawdziwe potęgi morskie, ożywiły swe kontakty handlowe z Azją Środkową i Wschodnią. Zorganizowano wówczas kilka śmiałych wypraw w odległe kraje, z którymi wiązały się inicjatywy misyjne. W tych ostatnich prym wiedli franciszkanie. Dzięki ich wysiłkom doszło do tego, że w Chanbałyku (Pekinie) erygowana została w 1307 r. metropolia. Potem ustanowiono kolejne biskupstwa, między innymi w Samarkandzie oraz w Ałmałyku. To ostatnie Jan XXII powierzył franciszkaninowi Ryszardowi z Burgundii, który sakrę otrzymał może w 1320 r. Chan przyjął Ryszarda życzliwie i powierzył mu wychowanie syna, któremu Ryszard nadał imię Jana Chrzciciela. Kiedy jednak chan zmarł, rządy opanowali zwolennicy islamu. Na tron wynieśli oni Alego, który w zamian udzielił im pełnego poparcia. Doszło wówczas do pogromu chrześcijan. Zginęli: biskup Ryszard; ojcowie Franciszek z Alessandrii, Rajmund z Prownasji i Paschazy z Vitorii; bracia Wawrzyniec z Alessandrii (Ancony-) i Piotr z Prowansji, który był budowniczym kościoła; tercjarz Jan z Indii, który franciszkanom służył jako tłumacz; oraz kupiec Wilhelm Gilotti z Modeny. Data męczeńskiej śmierci nie jest znana. Wedle wszelkiego prawdopodobieństwa nastąpiła ona w lecie 1339 r. Wiemy, że wkrótce potem zginął również sułtan Ali, a jego następca przywrócił pokój i tolerancję religijną. W roku następnym przez Ałmałyk przejeżdżał w misji dyplomatycznej florentczyk Jan de Marignolli, wysłany do Chanbałyku przez Benedykta XII. On to zdał sprawę z męczeńskich dziejów misjonarzy i przywrócił kult katolicki w Ałmałyku (na krótko). Relacja zachowała się w kompilacji zwanej Chronica XXIV Generalium. Posiadamy także list Paschazego z Vitorii, w którym opisał on swą podróż przez Konstantynopol, Krym, Tanę (nad Morzem Azowskim) i Saraj (stolicę Kipczaku) oraz naukę miejscowych języków. Martyrologium franciszkańskie wspominało męczenników w dniu 24 czerwca. Dziś uchodzić mogą za zapomnianych bohaterów ewangelizacji.

Ryszard Rolle z Hampole. Urodził się w ostatnich latach XIII stulecia w Thornton, w hrabstwie York. Wcześnie wysłano go na studia do Oksfordu. Długo ich nie kontynuował, bo zapragnął wieść życie samotne. Trzy lata spędzone na pokucie i modlitwie były jego nowicjatem. Potem zaczął doznawać łask mistycznych. Doświadczenia przekazał na piśmie. Pozostawił między innymi następujące dziełka: Incendium amoris, Form of Perfect Living, Melos amoris, Emendatio vitae itd. We wszystkich akcentował istotną rolę miłości. Zajmował go też stosunek miłości Boga do miłości bliźniego. W życiu kontemplacyjnym widział owoc działania Ducha Świętego. Mimo tych pism i powagi, jaką się cieszyły, o samym życiu Ryszarda wiele nie wiemy. Zmarł 29 września 1349 r.

Ryszard Fitzralph, biskup Armagh. Urodził się około 1300 r. w Dundalk, w Irlandii. Studiował u franciszkanów i w Oksfordzie, gdzie został potem kanclerzem uniwersytetu. Nie wrócił stamtąd do kraju, ale podążył do Awinionu. Dzięki protekcji Jana Grandissona został dziekanem kapituły katedralnej w Lichfield. Po krótkim pobycie w tym mieście wrócił do Awinionu, gdzie żywo zainteresował się sprawami Ormian. Owocem tego zainteresowania stało się dziełko: Summa de quaestionibus Armenorum. Zasłynął także jako kaznodzieja. W 1347 r. obrano go na biskupstwo w Armagh, stąd jego przydomek Armachanus. Na stolicy prymasowskiej chciał być reformatorem i narzędziem pokoju, co wobec rywalizacji między Armagh a Dublinem oraz trudności z władzą świecką łatwe nie było. Ostro wystąpił jednak przeciw przywilejom zakonów żebrzących. Wobec sporu, jaki na tym tle rozgorzał, jeszcze raz wybrał się do Awinionu. Tam zmarł 10 listopada 1360 r. Poza wspomnianym dziełkiem pozostawił po sobie Sermones, Lectura Sententiarum oraz De Pauperie Salvatoris. To ostatnie wpływ wywarło na Wiclefa. Nie zaszkodziło to w czci oddawanej Ryszardowi, którego potomni nazwali błogosławionym.

Ryszard Scrope, arcybiskup Yorku. Urodził się około 1350 r. w rodzinie szlacheckiej. Po studiach w Oksfordzie i Cambridge był w tym ostatnim kanclerzem. Od 1382 r. przebywał w Rzymie, gdzie piastował urząd audytora Kurii. W 1386 r. został biskupem w Coventry i Lichfield. Na stanowisku tym pozyskał sobie zaufanie króla Ryszarda II. Z jego to inicjatywy w 1398 r. przeniesiony został na arcybiskupstwo Yorku. W rok później poparł usunięcie z tronu Ryszarda II i wziął udział w koronacji Henryka IV. Potem jednak sprzeciwił się jego metodom sprawowania władzy i domagał się sprawiedliwości, bezpieczeństwa i równomiernego opodatkowania. Razem z baronami wyruszył przeciw oddziałom królewskim, ale na skutek zdrady został ujęty i stracony. Ścięto go 18 czerwca 1405 r. w Pontefract Castle. Był mężem uczonym, bogobojnym, toteż lud rychło obwołał go świętym. Tego spontanicznego kultu nigdy jednak nie potwierdzono.

Ryszard Bere. Jest jednym z tych pięćdziesięciu męczenników angielskich, którzy ponieśli śmierć za panowania Henryka VIII (1535-1544). Był więc z tego pierwszego łanu męczeńskiego żniwa, które trwało na Wyspach aż po r. 1681. Należał do londyńskiej kartuzji, na której - może na skutek lojalnej (lecz jakby nieco naiwnej) interwencji przeorów kartuzjańskich - skupiła się uwaga bezwzględnego i okrutnego Tomasza Cromwella. Bardzo wcześnie zażądał on od kartuzów złożenia przysięgi supremacyjnej, tzn. uznania króla za głowę Kościoła. Kiedy kartuzi odmówili (18 maja 1537 r.), wtrącono dziesięciu do londyńskiego więzienia Newgate, w którym istniały jak najgorsze warunki (29 maja). Z zewnątrz próbowano nieść im pomoc, ale mimo to 14 czerwca 1537 r. skazano uwięzionych na śmierć. Egzekucja nie odbyła się w jednym dniu. Próbowano jeszcze oddziaływać strachem, potem z wolna wieszano w wyrafinowany sposób mnichów-pustelników. Ryszard Bere zginął 9 sierpnia 1537 r., jakby w środku męczeńskiej kohorty. Gdy niedobitkom kartuzów udało się wyemigrować za Kanał i osiąść w Brugii, ich przeor Maurycy Chauncy opisał około 1539 r. męczeństwo swych współbraci. Skupiając jednak uwagę na przebiegu prześladowań i samym męczeństwie, niewiele przekazał nam wiadomości o każdym z poszczególnych wyznawców. Męczennicy kartuzjańscy zostali beatyfikowani w r. 1886 wraz z innymi męczennikami angielskimi. Dla braku w niektórych relacjach pewnej precyzji nie wszyscy przedstawieni zostali do kanonizacji, która nastąpiła w r. 1970. Ryszard pozostał tylko błogosławionym.

Ryszard Gwyn był pierwszym świeckim Walijczykiem, który męczeńską śmierć poniósł w czasie prześladowania elżbietańskiego. Urodził się w 1537 r. w Llanidloes, w hrabstwie Montgomery. Przez jakiś czas studiował w Oksfordzie, potem w Cambridge. Anglicy, tłumacząc walijskie Gwyn (Biały), nazywali go wówczas White. Wróciwszy po ukończeniu studiów do ojczystego kraju, nauczał w Maelor, Wrexham, Gresford i w Overton. Tę ostatnią placówkę musiał opuścić, gdy miejscowe anglikańskie duchowieństwo nabrało podejrzenia, że ma do czynienia z -papistą-. Po raz pierwszy aresztowano go w 1579, kiedy to rada królewska wezwała władze lokalne do większej baczności. W rok później aresztowano go po raz wtóry. Na św. Michała zaproponowano mu uwolnienie, jeśli się -dostosuje-. W maju następnego roku sprowadzono go siłą do kościoła anglikańskiego. Tupiąc i brzęcząc kajdanami, wyraził wówczas wój protest. Zakuto go wtedy w dyby. Potem w rozmaity sposób próbowano go zmiękczyć. W październiku 1584 r. odbył się proces. Żonę Gwyna, którą wezwano na rozprawę i która przybyła na nią z małym dzieckiem, napominano wtedy, by nie szła w ślady męża. -Za mały napiwek znajdziecie zapewne świadków także przeciw mnie- - powiedziała odważnie. Ryszarda zgładzono w Wrexham 17 października 1584 r. Pozostawił po sobie utwory w języku walijskim: poemat na cześć Matki-Kościoła oraz satyry na nowych pasterzy. Beatyfikował go z innymi Pius XI (1929), kanonizował w 1970 r. Paweł VI.

Ryszard od św. Anny. Urodził się w 1585 w Ham-sur-Heure, w prowincji leodyjskiej. Imię św. Anny przybrał, gdy wyzdrowiał po niebezpiecznym ukąszeniu przez wilka. Gdy dorósł, pracował u krawca w Brukseli. Po nagłej śmierci swego rówieśnika wstąpił do franciszkanów. W 1605 r. złożył w Nivelles profesję zakonną. Wysłano go następnie do Rzymu, gdzie Jan Povero opowiadał mu wiele o Japonii. Poprzez Meksyk dotarł w 1611 r. na Filipiny, gdzie skłoniono go do odbycia studiów. W 1613 r. otrzymał święcenia kapłańskie i po kilku miesiącach wyruszył do Japonii. Gdy wysiedlano stamtąd misjonarzy obcokrajowców, znów przybył do Manili. Po dwóch latach wybrał się jednak na opuszczone pole misyjne (1617), przy czym udawał kupca. Pracował potem niestrudzenie z ukrycia. Gdy w sierpniu 1621 r. obostrzono prześladowania, schronił się u Łucji, Japonki, żony Portugalczyka Filipa Freitas. Wtedy właśnie wydał go jakiś odstępca. Gospodynię odesłano do więzienia dla kobiet w Nagasaki, jego przewieziono do Omury. Za towarzysza miał kleryka Leona z Satsumy, natomiast w Omurze spotkał wielu innych, w tym Karola Spinolę, jezuitę. Po uciążliwym więzieniu grupę tę wysłano do Nagasaki. Tam to 22 września 1622 r. dokonano okrutnej egzekucji. Niektórym ścięto głowy, a ścięte ułożono naprzeciw stosów przygotowanych dla pozostałych. Ryszard należał do tych ostatnich. Razem z innymi beatyfikowany został w 1867 r. Wspominany jest 10 września razem z Sebastianem Kimurą i pięćdziesięcioma innymi męczennikami z Nagasaki.

Ryszard Pampuri. Urodził się 2 sierpnia 1897 r. w Trivolzio, w pobliżu starożytnej Pawii. Na chrzcie otrzymał imiona Herminiusz i Filip. W trzecim roku życia stracił matkę. W latach 1915-1921 studiował w Pawii medycynę. W czasie wojny ofiarnie usługiwał i pomagał w szpitalach wojskowych. Studia uwieńczył doktoratem. Od 1922 r. pracował jako lekarz okręgowy w Morimondo. W pięć lat później wstąpił do bonifratrów. Wtedy to właśnie przyjął imię Ryszard. W zakonie długo nie pobył. Zapadł na suchoty, na które nie było jeszcze wówczas skutecznych środków. Zmarł 1 maja 1930 r. Beatyfikował go (1981) i kanonizował (1989) Jan Paweł II.