Najtrudniej jest przebaczyć samemu sobie

Każdy z nas ma o coś żal do samego siebie. Pojednać się z samym sobą to znaczy przebaczyć sobie błędy popełnione w przeszłości, wyciągając z nich wnioski po to, by więcej do tych błędów nie powracać.

Zagrożeniem są postawy skrajne: brak przebaczenia sobie lub naiwne rozgrzeszanie samego siebie ze wszystkiego, nadal powtarzając te same błędy i grzechy. Dojrzale przebaczyć sobie to przyjąć siebie z Bożą miłością. To uczyć się na błędach z przeszłości oraz stawiać sobie szlachetne wymagania na dziś i jutro. To wymagać od siebie, by odtąd kierować się miłością, prawdą i odpowiedzialnością. Człowiek, który dojrzale sobie przebaczył, pamięta o swojej przeszłości, ale nie po to, by się zadręczać czy rozpaczać, lecz po to, by wyciągać wnioski i nie powtarzać minionych błędów. Pozostaje mu wtedy już tylko pamięć intelektualna o przeszłych wydarzeniach. Staje się ona częścią jego życiowej mądrości i doświadczenia. Znikają natomiast intensywny ból i rozżalenie emocjonalne, które dotąd towarzyszyły wspomnieniom błędów z przeszłości.

Pojednać się z samym sobą to także przebaczyć innym ludziom krzywdy, które mi kiedykolwiek wyrządzili. Przecież zło, którego doznałem od innych, jest już przeszłością. Jest bólem, który już przeżyłem. Jeśli natomiast nadal w moim sercu podtrzymuję żal do bliźnich i nie przebaczam im, mimo że niektórzy już nie żyją, a inni przestali mieć wpływ na moje życie czy zmienili swoje postępowanie wobec mnie, to teraz ja sam siebie krzywdzę, podtrzymuję ból z przeszłości i sprawiam, że zatruwa on moją teraźniejszość. Przebaczenie innym ludziom leży więc w moim interesie i daje mi szansę na pogodniejszą teraźniejszość i przyszłość.

Pojednać się z samym sobą to pogodzić się z faktem, że w ogóle istnieję, że zostałem "wrzucony" w ten świat bez mojej zgody. To pojednać się z tym, że urodziłem się i wychowałem w tej właśnie rodzinie, w tym czasie, w tym kraju, że chodziłem do tych właśnie szkół, że miałem takich nauczycieli, rówieśników, że otrzymałem takie właśnie ciało, zdrowie, taką płeć, takie możliwości intelektualne, taką wrażliwość psychiczną, takie potrzeby, taki właśnie świat duchowy i takie więzi z innymi. Pojednać się ze sobą to pojednać się z całą swoją historią po to, by mieć siłę i nadzieję na dziś i na jutro.

Pojednanie z samym sobą prowadzi do pojednania z bliźnim. Ten, kto doświadczył miłosiernej miłości Boga i kto przebaczył sobie błędy z przeszłości, uświadamia sobie, że inni - podobnie jak on - są słabi i grzeszni. Jeśli ktoś nie potrafi z serca przebaczyć bratu czy siostrze, to znaczy, że sam jeszcze nie uwierzył w Boże miłosierdzie i że nadal jeszcze nie potrafi przebaczyć samemu sobie. Pojednanie z drugim człowiekiem oznacza wybaczenie mu krzywd i win, które wyrządził nam w przeszłości. Oznacza zamknięcie tej przeszłości, aby dać bliźniemu szansę na nową teraźniejszość i przyszłość. Czy oznacza coś więcej, to już zależy od obecnej postawy drugiego człowieka.

Jeśli uznał on swój błąd i zmienił swoje postępowanie, to pojednanie się z nim oznacza nie tylko przebaczenie mu dawnych win, ale także obdarowanie go zaufaniem i wdzięcznością na dziś. Podobnie jak w postawie wobec samego siebie, trzeba wystrzegać się każdej skrajności. Jedną skrajnością jest odmowa przebaczenia i szukanie zemsty za zło doznane w przeszłości, a drugą skrajnością jest naiwne przebaczenie, kiedy krzywdzący mnie człowiek nie uznaje swoich błędów, nie zmienia się i nie prosi mnie o przebaczenie, lecz nadal próbuje mnie krzywdzić.

Czasami potrzeba pojednania z bliźnim wynika nie z tego, że ktoś mnie skrzywdził w przeszłości, ale z tego, że ja wyrządziłem mu zło i jestem winowajcą. W takiej sytuacji moim obowiązkiem jest uczynić pierwszy krok w kierunku pojednania. Krok ten nie polega jednak na tym, bym od razu prosił o przebaczenie i pojednanie, lecz na tym, bym najpierw poszedł do bliźniego, przyznał się z bólem do popełnionego błędu, wynagrodził mu wyrządzoną krzywdę i przeprosił za zadany ból. Dopiero wtedy mam moralne prawo, by prosić o przebaczenie. Jeśli spełniam wszystkie te warunki, a drugi człowiek mimo to nie chce mi przebaczyć, to nie powinienem reagować złością czy agresją, lecz modlić się o uzdrowienie naszej wzajemnej relacji. W niektórych sytuacjach pojednanie - przynajmniej w tym momencie - nie jest możliwe. Wtedy pozostaje mi ufna modlitwa za tych, którzy mnie skrzywdzili, lub za tych, którym ja wyrządziłem krzywdę. Modlitwa o gotowość do podania dłoni i o wyciszenie bolesnych wspomnień jest w każdej sytuacji pierwszym krokiem do przebaczenia i pojednania.