Jesteś narcyzem? Sprawdź to!

Amerykanie od dawna zajmowali się problemem narcyzmu. Szeroko rozpowszechniony styl powoływania się na siebie oraz autoabsorpcja końca XX wieku - zarówno skupiające się na, jak i krępowane przez ego - zrodziła uważną grupę słuchaczy, śledzących dyskusję psychiatrów na temat zaburzeń osobowości.

Pewne elementy narcyzmu odnaleźć można w każdym typie osobowości, ale nie zawsze jest łatwe utrzymanie odpowiedniego poziomu poczucia własnej godności, nawet w przypadku osób najmocniejszych psychicznie.

Jeśli rozumiemy, jakie szkody może przynieść zachwianie obrazu samego siebie, to z tego powodu jeszcze nie cierpimy na ten rodzaj zaburzenia, które eksperci mają na myśli, gdy prowadzą dyskusję na poruszony tutaj temat.

Cechy charakterystyczne

Osoby cierpiące na patologiczny narcyzm lub zaburzenia osobowości narcystycznej wykazują dominujące poczucie własnej wspaniałości w myśleniu i zachowaniu, potrzebę bycia podziwianym oraz brak empatii - wszystko to ma swój początek w pierwszych latach dorosłego życia. Jak zaobserwowano, cechy narcystyczne często występują w okresie dorastania, lecz generalnie radzi się, by z diagnozowaniem poczekać do czasu, aż dana osoba osiągnie pełnoletniość. Narcyzm występuje dość często, ocenia się, że cierpi na niego około 1% całej populacji, lecz w przypadku tych, którzy przewijaj ą się przez szpitale ogólne i psychiatryczne, liczba ta waha się od 2 do 16%. W przybliżeniu trzykrotnie częściej zdarza się u mężczyzn niż u kobiet. Jako typowe przykłady tego typu zaburzenia osobowości wskazuje się czasami na znane gwiazdy rockowe, polityków i inne sławne osobistości.

Aby zdiagnozować osobowość narcystyczną, dana osoba powinna przejawiać pięć lub więcej z następujących cech charakterystycznych:

1. ludzie ci mają wysokie mniemanie o sobie, wyrażające się w wyolbrzymianiu własnych osiągnięć i zdolności, a także w oczekiwaniu uznania za osobowość wybitną, mimo iż brak jest ku temu szczególnych powodów,
2. pochłonięci są marzeniami o nie kończących się sukcesach, władzy, własnej błyskotliwości, wspaniałym wyglądzie lub idealnej miłości,
3. wierzą, że są kimś wyjątkowym i nadzwyczajnym i dlatego mogą zostać zrozumiani lub powinni być kojarzeni wyłącznie z innymi wybitnymi ludźmi lub instytucjami,
4. od innych wymagają okazywania im nadzwyczajnego podziwu,
5. są przekonani co do tego, że im samym przysługują specjalne prawa, co przekłada się na nieuzasadnione oczekiwania, że inni będą traktować ich w sposób wyjątkowy,
6. mają skłonność do "eksploatowania" innych, tzn. wykorzystują ich do osiągnięcia własnych celów,
7. przejawiają niezdolność do empatii, nie potrafią dostrzec i zrozumieć uczuć i potrzeb innych ludzi,
8. często są zawistni albo są przekonani, że inni czują to samo w stosunku do nich,
9. manifestują własną arogancję i pychę w zachowaniu lub postawach.

Ważne jest, abyśmy wiedzieli, że ludzie z narcystycznymi zaburzeniami osobowości nie podchodzą z życzliwością do jakiejkolwiek formy oceny. Z powodu ich przekonania o własnej wyższości i co do tego, że wyłącznie "najlepsi" eksperci mogą być wystarczająco kompetentni, aby im pomóc, będą zachowywali się dyskredytująco i wyniośle względem terapeuty. Zatem tutaj raz jeszcze nieprofesjonaliści, zarówno jako zwykli ludzie, jak i jako prowadzący poradnictwo, najwięcej zyskają na wnikliwej ocenie tych, którzy cierpią na to zaburzenie.

Jak w przypadku osób cierpiących na zaburzenia osobowości "pogranicznej", tak i tu będziemy mieli do czynienia z patologią, która ujawnia się bezpośrednio, w sposób wprawiający w zakłopotanie, a często i w sposób wyprowadzający nas z równowagi. Jednak najważniejszym zadaniem, które stoi przed nami, jest rozpoznanie przeniesionego materiału, a także przeciwprzeniesionych reakcji - to wszystko w tym celu, aby samemu przetrwać oraz okazać się pożytecznym. Osobowości narcystyczne wywierają ogromny nacisk na każdego potencjalnego terapeutę, na przykład postrzegając proces poradnictwa jako rywalizację, na terapeutę zaś spoglądają z pogardą.

Leczenie tych osób zwykle przebiera formę terapii psychodynamicznej lub psychoanalitycznej. Różne teorie przyczyniły się do opracowania metod leczenia, dlatego różne szkoły wprowadzają odmienne strategie terapii. Groopman i Cooper tak podsumowali te rozbieżności:

Podczas gdy specjaliści wciąż jeszcze dyskutują, poszukując najlepszej metody podejścia do zaburzeń osobowości narcystycznej, podstawowym zadaniem nieprofesjonalistów jest to, aby nie dać się wciągnąć w psychologiczną manipulację. Osoby te mają bardzo rozwinięte poczucie własnej godności oraz są tak bardzo wrażliwe, nawet na najmniejszy przejaw krytyki, że niezwykle łatwo wywołać u nich reakcję gniewu. Powinniśmy rozpoznać potencjalną wielkość reakcji narcystycznych na utratę czegoś lub na samo zagrożenie utraty. Ich wściekłość może być dosłownie "mordercza", zarówno co do natury, jak i efektów, i całkiem możliwe, że ta patologia może leżeć u podstaw zabójstwa lub innych fizycznych nadużyć w stosunku do współmałżonka, które mogą mieć miejsce w czasie rozpadu ich związku.

Osoby z problemami osobowości narcystycznych mogą także okazać się szczególnie destrukcyjne w przypadku małżeństw, które stają przed pewnymi wyzwaniami. Ich poczucie wielkości i przecenianie siebie, połączone z ich pozorną niezdolnością do empatii sprawia, że bardzo trudno jest z nimi pracować i w pewnych okolicznościach mogą być dla innych niebezpieczni. Jeśli będziemy mieć jakiekolwiek pytania co do takich osób, powinniśmy zasięgać rady profesjonalistów oraz natychmiast odsyłać ich do bardziej kompetentnych specjalistów, gdy tylko doprowadzimy do końca niezbędny proces oceny.

Więcej w książce: Jak pomagać dobrą radą - E. Kennedy, S.C. Charles