Leki, narkotyki, alkohol i depresja

Objawy zaburzeń afektywnych, do jakich zalicza się depresję i manię, mogą się niekiedy pojawić w efekcie przyjmowania całego szeregu leków. Należą do nich nawet tak popularne leki, jak na przykład Ibuprofen, mający działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także doustne środki antykoncepcyjne. Powiedzmy jednak jasno, że leki w rzadkich tylko wypadkach są przyczyną zaburzeń afektywnych. Taką możliwość należy jednak również brać pod uwagę. Cechą charakterystyczną depresji czy manii wywołanej przyjmowaniem leku jest to, że po jego odstawieniu objawy zaburzeń afektywnych cofają się w ciągu kilku dni (czasem kilku tygodni).

Jeśli istnieje podejrzenie, że pomiędzy jednym i drugim zachodzi związek przyczynowy, leku nie wolno odstawiać samemu - zawsze należy zasięgnąć opinii lekarza.

Mimo to powinieneś zdawać sobie sprawę, że taka sytuacja może zaistnieć. Jest to istotne zwłaszcza wtedy kiedy samopoczucie danej osoby zmieniło się od czasu przyjmowania leku albo - i to może się zdarzyć - symptomy zaburzeń afektywnych zaczęły się po odstawieniu leku lub wtedy gdy jego działanie osłabło.

Nawet jeśli prawdopodobieństwo, że objawy depresji czy manii zostały wywołane zażywaniem leku jest niewielkie, zawsze należy informować lekarza, jakie leki aktualnie się przyjmuje. Trzeba to zrobić nawet wtedy, gdy przepisał je inny lekarz w związku z zupełnie innym schorzeniem.

Herbert Groenemeyer w sarkastyczno-krytyczny sposób opisuje alkohol, który w potrzebie staje się rzekomo spadochronem i łodzią ratunkową. Konstantin Wecker uważa, że człowiek, będąc pod wpływem narkotyków, nie znajduje siebie, lecz diabła. Obaj mają rację. Narkotyki nie są żadnym wyjściem z depresji, lecz prostą drogą do jej pogłębienia.

Depresja będąca skutkiem zażywania narkotyków - na przykład środków pobudzających (amfetamina) czy kokainy lub alkoholu - zdarza się raczej rzadko. Z dwóch powodów. Po pierwsze, ludzie dotknięci depresją próbują sobie z nią radzić środkami, jakie mają pod ręką, sięgają więc do swych domowych barków albo po tabletki uspokajające. Z czasem jednak potrzebują coraz więcej środka, który pomaga radzić sobie z trudną sytuacją, zaczynają więc stosować go w nadmiarze, i w ten sposób dochodzi do uzależnienia fizycznego i/albo psychicznego. Znany jest też mechanizm odwrotny: stałe zażywanie narkotyków prowadzi do wystąpienia objawów depresji. W tym wypadku ustalenie, czy zaburzenie depresyjne zostało wywołane alkoholem, czy też powstało samo z siebie, stanie się możliwe po odstawieniu alkoholu. Dopiero jeśli po odpowiednio długiej, zakończonej sukcesem abstynencji - po upływie określonego czasu, ponieważ odstawienie alkoholu także może skutkować pojawieniem się objawów depresji - objawy te nadal będą się utrzymywać, można mówić o depresji i skutecznie ją leczyć.