Biskupi wschodniego kościoła katolickiego proszą Franciszka o pomoc w rozwiązaniu konfliktu

Syromalabarski arcybiskup większy Ernakulam-Angamaly kard. George Alencherry oświadczył, że biskupi tego Kościoła poprosili papieża Franciszka o przysłanie delegata do zbadania i rozwiązania kilkuletniego konfliktu w arcybiskupstwie. Decyzję w tej sprawie na zakończenie zgromadzenia specjalnego Synodu Biskupów syromalabarskich, zwołanego właśnie w celu rozpatrzenia napięć panujących w tym wschodnim Kościele katolickim.

Oświadczenie kardynała wyjaśnia, iż zadaniem przyszłego wysłannika papieskiego byłoby wspieranie prawdziwej synodalności, pomyślanej jako „wspólne wędrowanie ludu Bożego”. Synod podkreśla, że ujednolicony sposób sprawowania liturgii będzie wprowadzony i że żadna z diecezji, które byłyby temu przeciwne, nie wpłynie na zmianę tej decyzji.

Spory wokół porządku i trybu odprawiania Eucharystii, toczące się w archidiecezji Ernakulam-Angamaly, będącej siedzibą arcybiskupstwa większego, ciągną się od końca XX wieku, ale gwałtownie się zaostrzyły w sierpniu 2021, gdy miejscowi biskupi uzgodnili jednolity sposób sprawowania Santa Qurbana, czyli Mszy w miejscowej tradycji. Głównym przedmiotem rozbieżności jest postawa kapłana w czasie liturgii: czy ma on stać twarzą do wiernych czy zwrócony w stronę ołtarza i tyłem do nich. W przeszłości istniały pod tym względem dowolności w różnych diecezjach, co wywoływało nieraz nawet kłótnie między duchownymi i wiernymi, gdy liturgię odprawiano w innej diecezji.

Po kilkuletnich gorących dyskusjach biskupi syromalabarscy uzgodnili rozwiązanie kompromisowe, polegające na tym, że kapłan w pierwszej części celebry i w czasie Liturgii Słowa będzie stał zwrócony twarzą do wiernych, po czym na konsekrację i modlitwy eucharystyczne odwrócić się w stronę ołtarza (w którą zresztą spoglądają także wierni), a następnie na zakończenie, po komunii, znów będzie zwrócony ku wiernym. Przepisy te, wypracowane po kilkuletnich intensywnych, nierzadko ostrych, dyskusjach, oficjalnie weszły w życie w I Niedzielę Adwentu 2021.Okazało się jednak, że osiągnięty kompromis nie zadowolił wielu wiernych, przede wszystkim w prymasowskiej archidiecezji Ernakulam-ngamaly. Duża część duchowieństwa, wspierana przez wiernych, odrzuciła to rozwiązanie i do dzisiaj odprawiają liturgię po staremu, czyli przodem do wiernych.

„Przedstawiciele Synodu dyskutowali na różnych szczeblach. Poprosiliśmy Ojca Świętego o stworzenie takiej sytuacji, w której będzie można toczyć dyskusje bardziej owocne. Poza tym Synod poprosił o przysłanie delegata papieskiego do archidiecezji Ernakulam-Angamaly w celu sprostowania stanowisk antykościelnych i wyjaśnienia konieczności synodalności” – stwierdza oświadczenie biskupów. Podkreślono, że papież zapewnił, iż weźmie pod uwagę tę sprawę.

Dokument podkreśla ponadto, że „Synod nie zamierza dzielić archidiecezji ani zmieniać jej granic. Pragnie natomiast mianować arcybiskupa z niezależną władzą zarządzania dla archidiecezji i zasugerował Stolicy Apostolskiej zawarcie porozumienia w tym zakresie”.

Wcześniej ojcowie synodalni postanowili ponownie otworzyć bazylikę w Ernakulam, zamkniętą przez 202 dni z powodu trwających sporów. Decyzję w tej sprawie podjęto w czasie dyskusji prowadzonych 14 czerwca przez komitet biskupi, powołany przez Synod i przedstawicieli świątyni katedralnej. Zapowiedziano, że nie będzie w niej żadnej celebry eucharystycznej, jeśli nie będzie ona sprawowana w liturgii uzgodnionej przez Synod. Wikariusz bazyliki ks. Mon oświadczył, że Qurbana będzie mogła być odprawiana wyłącznie według obrzędu zatwierdzonego przez Synod. Gdyby miało się wydarzyć coś innego, świątynia zostanie znów zamknięta. Również ta decyzja wywołała ostre protesty wiernych zgromadzonych licznie przed budynkiem bazyliki.

Kościół syromalabarski jest jednym z dwóch starożytnych Kościołów wschodnich (drugim jest Kościół syromalankarski), obecnych w południowych Indiach (głównie w dzisiejszym stanie Kerala). Jego początki sięgają już I wieku po Chrystusie i wiążą się z działalnością św. Tomasza Apostoła (‘Niewiernego’), który – jak głosi prastara tradycji – po Zmartwychwstaniu Pana Jezusa i rozproszeniu się Jego uczniów po świecie miał trafić na południe dzisiejszych Indii. Stąd tamtejszych wyznawców Chrystusa nazywa się często ‘chrześcijanami św. Tomasza’.

W ciągu wieków przeżywali oni różne koleje losu, m.in. część z nich pod koniec XVI wieku, pod wpływem misjonarzy portugalskich, którzy wtedy zaczęli tam docierać, uznała zwierzchność papieża. Unia ta była zrywana i odnawiana, ale od 1662 trwa bez przerwy do dzisiaj, a od 1896 istnieją własne struktury katolickiego Kościoła syromalabarskiego, który od 16 grudnia 1992 ma rangę arcybiskupstwa większego Ernakulam-Angamaly. Od 24 maja 2011 na jego czele stoi abp George Alencherry, którego 18 lutego 2012 Benedykt XVI mianował kardynałem.

Kościół dzieli się na 5 metropolii, w których skład wchodzi 35 archieparchii (archidiecezji) i eparchii (diecezji), w tym 21 w Kerali, 10 w innych stanach Indii (poza Keralą) oraz 4 eparchie poza Indiami: w Australii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Episkopat syromalabarski składa się z 67 członków, z których 20 jest już emerytowanych. Liczbę wiernych ocenia się na ok. 3,8 mln w Indiach i w diasporze.