Bp Markowski na Dzień Judaizmu o twórczej obecności Żydów w Warszawie

Pod hasłem „Życie i śmierć. ‘Kładę dziś przed tobą życie i szczęście, śmierć i nieszczęście’” (Pwt 30,15) w niedzielę obchodzony jest 24. Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. Centralne obchody odbywają się na terenie prawobrzeżnej Warszawy. Wybór tego miejsca wynika z ważnej i twórczej obecności Żydów w tej części miasta – zaznacza w specjalnym słowie bp Rafał Markowski, przewodniczący Komitetu KEP ds. dialogu z judaizmem.

Bp Markowski przypomina, że prawo do osiedlania się na terenie prawobrzeżnej Warszawy uzyskali Żydzi w 1775 r. W 1836 r. powstała synagoga praskiej gminy żydowskiej znajdująca się przy ul. Szerokiej (obecnie ul. ks. Kłopotowskiego) i będąca jednym z najbardziej charakterystycznych budynków warszawskiej Pragi. Wprawdzie ocalała z pożogi II wojny światowej, lecz w czasach komunistycznych została rozebrana – przypomina bp Markowski.

W słowie na Dzień Judaizmu duchowny zaznaczył też, że w pobliżu synagogi na ul. Petersburskiej (obecnie ul. Jagiellońska) znajdował się Izraelski Dom Sierot, zaś na ul. Ząbkowskiej funkcjonowały liczne domy modlitewne i mykwy. Pod koniec XVIII w. powstał Kirkut Żydowski na Bródnie, który początkowo był przeznaczony na pochówki ubogich Żydów, ale ostatecznie stał się też miejscem pochówku dla przedstawicieli znakomitych rodów.

Przybliżając historię obecności Żydów w Warszawie, bp Markowski zwraca uwagę, że za sprawą aktywności m.in. Szymula Zbytkowera gmina żydowska rozwijała się bardzo dynamicznie i wraz z jej tradycjami oraz obyczajami stała się ważnym elementem wielokulturowego krajobrazu ówczesnej Warszawy.

Przewodniczący Komitetu KEP ds. dialogu z judaizmem podkreśla, że podczas insurekcji Kościuszkowskiej Żydzi stanęli do bohaterskiej obrony praskiej Warszawy. Z zemsty za udział ludności żydowskiej w obronie Pragi w 1794 r. Rosjanie dokonali rzezi i wymordowali wszystkich żydowskich ochotników walczących w obronie miasta.

„Następną dramatyczną kartą historii praskiej gminy żydowskiej była II wojna światowa i rozporządzenie władz niemieckich z 16 listopada 1940 r. o przesiedleniu Żydów praskich do getta warszawskiego. Większość z nich została zamordowana w obozie zagłady w Treblince. Po tych wydarzeniach życie Żydów na warszawskiej Pradze zamarło, ale nadal żyje w historii i pamięci” – zapewnił bp Markowski.

Nawiązując do hasła tegorocznego Dnia Judaizmu „Życie i śmierć. ‘Kładę dziś przed tobą życie i szczęście, śmierć i nieszczęście” (Pwt 30,15) duchowny zaznaczył, że słowa te zostały wybrane w związku z pandemią Covid-19. Stała się ona niespodziewanym doświadczeniem o zasięgu globalnym, wywołując jeden z najpoważniejszych kryzysów, jakich doświadcza świat w ostatnich dziesięcioleciach – wskazał bp Markowski.

Warszawski biskup pomocniczy wyraził nadzieję, że obecne doświadczenia mogą być czasem nawrócenia i powrotu do Boga. „Być może jest to czas dany nam po to, abyśmy na nowo docenili wartość życia i odkryli prawdę o śmierci prowadzącej do nowego życia. Tego rodzaju refleksja będzie towarzyszyła tegorocznym obchodom Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce” – napisał bp Rafał Markowski.

Centralne obchody 24. Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce odbywają się formule mocno zredukowanej w porównaniu z przebiegiem poprzednich edycji.

Uroczystości z udziałem naczelnego rabina Polski, Michaela Schudricha, rozpoczęły się o godz. 10.00 modlitwą na Cmentarzu Żydowskim na Bródnie. O godz. 16.00 w auli kurii warszawsko-praskiej przy ul. Floriańskiej odbędzie się Liturgia Słowa pod przewodnictwem biskupa diecezji warszawsko-praskiej Romualda Kamińskiego. O godz. 17.00 odbędzie się koncert pod tytułem „Dla moich braci i sióstr” (parafraza Ps. 122,8) w wykonaniu zespołu znanego żydowskiego kantora Symchy Kellera. Będzie to muzyczna opowieść o dawnym i współczesnym życiu polskich Żydów - powiedział KAI bp Rafał Markowski.

Zwieńczeniem obchodów będzie sympozjum poświęcone hasłu Dnia Judaizmu: Życie i śmierć, „Kładę dziś przed tobą życie i szczęście, śmierć i nieszczęście” (Pwt 30,15), które odbędzie się we wtorek 19 stycznia. Prelegentami będą: Michael Schudrich, prof. dr hab. n. med. Andrzej Friedman, ks. dr hab. B. Adamczewski – pracownik naukowy UKSW oraz dr hab. Barbara Strzałkowska.

Po raz pierwszy Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce obchodzono w 1998 r. w Warszawie. Od tego czasu centralne obchody odbywają się w największych polskich miastach, a równoczesne w wielu innych miejscowościach.

Ustanowiony przez Episkopat Dzień Judaizmu ma pomóc katolikom w odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa i przypominać, że antysemityzm jest grzechem. Ma też przybliżać nauczanie Kościoła po II Soborze Watykańskim na temat Żydów i ich religii. Służy też posoborowemu wyjaśnianiu tekstów Pisma Świętego, które w przeszłości mogły być interpretowane w sposób antyjudaistyczny i antysemicki.

Co roku centralne obchody Dnia Judaizmu organizuje inna polska diecezja wraz z powołanym w 1996 r. Komitetem ds. Dialogu z Judaizmem.

Obecnie do gmin żydowskich w Polsce należy ok. 4 tys. osób, natomiast społeczność Żydów w Polsce szacuje się na ok. 20 tys.

Źródło: KAI / ml