Dziś uroczystość Objawienia Pańskiego

6 stycznia w Kościele katolickim obchodzona jest uroczystość Objawienia Pańskiego (łac. Epifania Domini), popularnie zwane świętem Trzech Króli. Jest to pamiątka wydarzenia opisanego w Ewangelii św. Mateusza – pokłonu, jaki Dzieciątku złożyli trzej pielgrzymi, którzy przybyli do Jerozolimy, zainspirowani pojawieniem się na niebie nadzwyczajnego zjawiska, które odczytali jako zaproszenie do poznania Boga. Tego dnia w kościołach święci się kadzidło oraz kredę, którą oznacza się drzwi domów, kreśląc inicjały Mędrców: K +M +B i cyfry kolejnego roku.

Święto Objawienia Pańskiego, obok Wielkanocy, należy do najstarszych świąt chrześcijańskich. W Kościele zachodnim zwyczaj świętowania Epifanii, czyli Objawienia, przyjął się prawdopodobnie jeszcze przed upowszechnieniem się święta Bożego Narodzenia. Dopiero w końcu IV w. do liturgii Kościoła powszechnego wprowadzone zostały dwie odrębne uroczystości: Boże Narodzenie – 25 grudnia i święto Objawienia Pańskiego – 6 stycznia. Święto Epifanii przypomina o objawieniu się Boga ludziom w widzialnej postaci. Bóg staje się człowiekiem i objawia się nie tylko Narodowi Wybranemu, ale całemu światu, czego symbolem jest pokłon Trzech Mędrców, przybyłych do Betlejem ze Wschodu. Wydarzenie to zostało opisane w Ewangelii Mateusza (Mt 2,1-12). Mędrcy ze Wschodu prowadzeni przez gwiazdę na niebie przychodzą do Betlejem i oddają pokłon nowonarodzonemu Dzieciątku. Ewangelista nie podaje liczby Mędrców, zwanych w późniejszej tradycji także Magami czy Królami, ale po liczbie złożonych darów: złota kadzidła i mirry, przyjmuje się, że było ich trzech.

Trzej Mędrcy symbolizują całą rodzinę ludzką, w tym również świat pogański, który oddaje hołd wcielonemu Bogu. Dopiero od wieku VIII w historiografii pojawiają się imiona Trzech Mędrców: Kacper, Melchior i Baltazar. W sztuce Kacper najczęściej jest przedstawiany jako Afrykańczyk ofiarujący mirrę, Melchior jako Europejczyk ofiarowujący złoto, a Baltazar – jako król azjatycki przynoszący do żłóbka kadzidło. Dary złożone przez Mędrców mają swoją symbolikę: złoto – to symbol godności królewskiej, kadzidło – godności kapłańskiej, mirra – symbol wypełnienia proroctw mesjańskich oraz zapowiedź śmierci Zbawiciela. Jednocześnie złożone dary są wyrazem wiary w Chrystusa prawdziwego człowieka (mirra), prawdziwego Boga (kadzidło) oraz króla (złoto). Nie ma ostatecznej pewności co do tego, czy rzeczywiście istnieją relikwie Trzech Króli. Ich doczesne szczątki miała znaleźć w IV w. w Jerozolimie św. Helena, matka cesarza Konstantyna. W IX w. zostały przewiezione do kościoła w Mediolanie, a w XII wieku z podbitego przez cesarza Fryderyka Barbarossę Mediolanu zostały wywiezione do Niemiec. Od tego czasu jako relikwie Trzech Króli są czczone w katedrze w Kolonii.

Z uroczystością wiąże się wiele tradycji i zwyczajów. W średniowieczu święcono także złoto, a poświęconym kadzidłem okadzano domy, aby uniknąć chorób. W wigilię święta święcono też wodę. Do innych zwyczajów pobożności ludowej związanych z świętem należą m.in. kolędowanie z gwiazdą betlejemską oraz figurami zwierząt (koniem, kozą, turoniem i niedźwiedziem); na Trzech Króli wypiekało się też rogale zwane szczodrakami.

Uroczystość Objawienia Pańskiego jest jednym z sześciu świąt nakazanych w Kościele w Polsce, które wypadają poza niedzielami. Jest to także Dzień Modlitwy i Pomocy Misjom. W przedwojennej Polsce uroczystość Trzech Króli była dniem wolnym od pracy, aż do listopada 1960, kiedy dzień wolny został zniesiony ustawą Sejmu PRL. Przywrócenie dnia wolnego zostało ustanowione przez sejm w 2010 roku. Od 6 stycznia 2011 roku jest to ponowie dzień wolny od pracy. Święto to jest również dniem wolnym od pracy w m.in. trzech landach niemieckich (Badenii-Wirtembergii, Bawarii i Saksonii-Anhalt), w Austrii, na Cyprze, w Chorwacji, Finlandii, Grecji, Hiszpanii, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Wenezueli i we Włoszech.