Jak będą przebiegały prace Synodu Biskupów?

W XIII Zwyczajnym Zgromadzeniu Ogólnym Synodu Biskupów, poświęconym nowej ewangelizacji, weźmie udział 262 ojców synodalnych. Będzie to najwyższa liczba uczestników w 47-letnich dziejach tego spotkania przedstawicieli episkopatów z całego świata.

Na konferencji prasowej 5 października w Watykanie sekretarz generalny Synodu abp Nikola Eterović przypomniał, że Zgromadzenie obradować będzie w dniach 7-28 października pod hasłem "Nowa ewangelizacja dla przekazu wiary chrześcijańskiej".

Po ogłoszeniu przez Benedykta XVI - po konsultacjach z episkopatami całego świata - tematu obecnego Zgromadzenia Sekretariat Generalny Synodu Biskupów przygotował i ogłosił 4 marca 2011 "Lineamenta", tzn. dokument zawierający refleksję nad tym tematem. W pracach redakcyjnych brali udział członkowie Zwyczajnej Rady Sekretariatu, przy współudziale grona ekspertów. Różne instytucje kościelne: diecezje, instytuty życia konsekrowanego, uczelnie katolickie itd. poproszono o nadsyłanie do 1 listopada 2011 r. odpowiedzi na dołączony do "Lineamentów" kwestionariusz. Odpowiedziało 90,5 proc. instytucji, co - zdaniem abp. Eterovicia - świadczy o wielkim zainteresowaniu całego Kościoła tematem nowej ewangelizacji.

Zwyczajna Rada Synodu Biskupów przeanalizowała otrzymane odpowiedzi i dokonała ich syntezy w formie "Instrumentum laboris" - dokumentu roboczego XIII Zgromadzenia, opublikowanego 19 czerwca 2012 r. "Biorąc pod uwagę, że w rzeczywistości zawiera on porządek obrad synodalnych, każdy ojciec synodalny powinien się do niego odwołać w swoim wystąpieniu. W ten sposób synodalna refleksja powinna pogłębić problematykę już zarysowaną, rzucając nowe światło na tematy o wielkiej aktualności kościelnej i społecznej" - wskazał sekretarz generalny Synodu.

Zaznaczył, że ważną rolę w przygotowaniu XIII Zgromadzenia odegrały niektóre teksty Benedykta XVI, w tym katechezy o modlitwie, a także dwa listy apostolskie: "Ubicumque et semper" z 21 września 2010 r., powołujący do życia Papieską Radę ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji, i "Porta fidei" z 11 października 2011 r., zapowiadający Rok Wiary (2012-2013).

Uczestnicy Zgromadzenia

Zgodnie z "Ordo Synodi Episcoporum" (Porządek Synodu Biskupów) w Zgromadzeniu Zwyczajnym uczestniczą z urzędu zwierzchnicy wschodnich Kościołów katolickich i głównych urzędów Kurii Rzymskiej, a także ojcowie synodalni, mianowani przez papieża, wybrani przez krajowe konferencje biskupie i przez katolickie Kościoły wschodnie "sui iuris", jeśli każdy z ich synodów liczy ponad 25 biskupów, a także przez Unię Wyższych Przełożonych Zakonnych (USG), która ma prawo wybrać 10 uczestników. Cały ten proces wyboru i zatwierdzenia delegatów przez Ojca Świętego koordynuje Sekretariat Generalny Synodu.

Wśród 262 ojców synodalnych 103 pochodzi z Europy, 63 z obu Ameryk, 50 z Afryki, 39 z Azji i 7 z Oceanii. Większość ojców - 182 - pochodzi z wyboru, w tym 172 wybrały episkopaty krajowe i 10 USG. 3 ojców przysłały katolickie Kościoły wschodnie "sui iuris"; 37 hierarchów weźmie udział w zgromadzeniu z urzędu, 40 mianował papież. W gronie tym jest 6 patriarchów, 49 kardynałów, 3 arcybiskupów większych (w tym 1 kardynał), 71 arcybiskupów, 120 biskupów i 14 kapłanów. Według innego kryterium 10 ojców synodalnych to zwierzchnicy katolickich Kościołów wschodnich, 32 to przewodniczący krajowych konferencji biskupich, 26 - szefowie urzędów Kurii Rzymskiej, 211 - biskupi diecezjalni (ordynariuszy) i 11 - biskupi pomocniczych.

Z nasze4go kraju na Synod pojadą kardynałowie: Kazimierz Nycz i Stanisław Dziwisz, a także arcybiskupi: Józef Michalik i Stanisław Gądecki - odpowiednio przewodniczący i wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. Ponadto metropolita lubelski abp Stanisław Budzik uda się na Synod, gdyby któryś z wyżej wymienionych hierarchów nie mógł w nim wziąć udziału. W obradach uczestniczyć będą też Polacy, stojący na czele urzędów watykańskich: prefekt Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego kard. Zenon Grocholewski oraz przewodniczący Papieskich Rad: ds. Świeckich - kard. Stanisław Ryłko i Duszpasterstwa Służby Zdrowia - abp Zygmunt Zimowski.

22 października ub.r. Benedykt XVI mianował relatorem generalnym XIII Zgromadzenia arcybiskupa Waszyngtonu w USA, kard. Donalda Wuerla, a sekretarzem specjalnym - arcybiskupa Montpellier we Francji, abp Pierre’ a-Marie Carré. 29 czerwca br. trzema przewodniczącymi delegowanymi przez Ojca Świętego do prowadzenia obrad zostali: biskup Hongkongu - kard. John Tong Hon oraz arcybiskupi: Guadalajary w Meksyku - kard. Francisco Robles Ortega i Kinszasy w Demokratycznej Republice Konga - kard. Laurent Monsengwo Pasinya.

W zgromadzeniu synodalnym weźmie także udział 45 ekspertów i 48 audytorów - mężczyzn i kobiet, wybranych spośród licznych specjalistów i osób zaangażowanych w ewangelizację na wszystkich kontynentach. W gronie ekspertów znaleźli się: katechetyk ks. Krzysztof Mielnicki z diecezji drohiczyńskiej i dyrektorka Międzyzakonnego Wyższego Instytutu Katechetycznego w Krakowie s. Anna Emmanuela Klich. Natomiast w gronie zaproszonych na obrady audytorów po raz kolejny jest Ewa Kusz, była przewodnicząca Światowej Konferencji Instytutów Świeckich.

Na obrady przybędą też delegaci braterscy, czyli przedstawiciele innych wyznań. Reprezentują oni 15 Kościołów i wspólnot kościelnych, które nie są jeszcze w pełnej jedności z Kościołem katolickim. Będą to m.in. prymas Wspólnoty Anglikańskiej, arcybiskup Canterbury Rowan Williams, który zabierze głos w auli synodalnej, oraz prawosławny patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I, który weźmie udział w uroczystej liturgii 11 października, otwierającej Rok Wiary.

Na Synod zaproszono również trzech gości specjalnych: przeora Wspólnoty z Taizé, br. Aloisa, przewodniczącego Amerykańskiego Towarzystwa Biblijnego, pastora Lamara Vesta i prezesa Papieskiej Akademii Nauk, prof. Wernera Arbera z Uniwersytetu w Bazylei.

Kontakt z ludźmi mediów zapewni pięciu tzw. addetti stampa, czyli sekretarzy prasowych, z których każdy będzie odpowiedzialny za jeden z języków, w których toczyć się będą obrady. Będą się oni spotykać z dziennikarzami codziennie z wyjątkiem czterech dni (8, 18, 26 i 27 października), gdy zaplanowano konferencje prasowe z udziałem ojców synodalnych.

Ojcom synodalnym będzie pomagać 32 asystentów i 30 tłumaczy, co oznacza, że w pracach zbliżającego się zgromadzenia weźmie udział łącznie ponad 400 osób.

Porządek obrad

Zatwierdzony przez papieża program obrad przewiduje przeprowadzenie 23 kongregacji generalnych i 8 posiedzeń "circuli minores", czyli grup językowych i tematycznych. Na pierwszych posiedzeniach członkowie każdego z 12 "circuli", podzielonych według oficjalnych języków Synodu, wybiorą jednego moderatora i jednego relatora. Ten pierwszy będzie przewodniczył pracom poszczególnych "kółek", drugi natomiast przedstawi zasadniczą treść dyskusji na nich w czasie kongregacji generalnej 19 października.

W pierwszym dniu obrad, 8 października, przewidziano sprawozdania sekretarza generalnego i relatora generalnego; po południu tego dnia przedstawiciele episkopatów pięciu kontynentów wygłoszą krótkie przemówienia, związane z tematem tego zgromadzenia. Winny one ukazać w syntetycznej postaci, jak postrzegają ten temat Kościoły lokalne w poszczególnych częściach świata.

Na sesji popołudniowej 9 października prefekt Kongregacji Biskupów kard. Marc Ouellet omówi recepcję adhortacji apostolskiej Benedykta XVI "Verbum Domini", będącej wynikiem XII Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów z 2008 r. Nazajutrz arcybiskup Canterbury Rowan Williams przedstawi anglikański punkt widzenia na wyzwanie nowej ewangelizacji i przekazywania wiary chrześcijańskiej. 12 października prof. Werner Arber podzieli się przemyśleniami na temat więzi między nauką a wiarą.

W czwartek 11 października w czasie Eucharystii, która zapoczątkuje Rok Wiary, specjalne przesłanie do Ojca Świętego i wszystkich uczestników tej liturgii skieruje patriarcha Bartłomiej I.

Na początku prac synodalnych ojcowie wybiorą ośmiu członków Komisji ds. Orędzia, złożonej z 12 osób, której szefem będzie - z nominacji papieskiej - arcybiskup Florencji kard. Giuseppe Betori. Ojciec Święty mianował również do niej arcybiskupa Manili, Luisa Tagle’a oraz powoła dwóch innych członków. Zadaniem Komisji będzie opracowanie Orędzia (Nuntius) do Ludu Bożego, które zostanie ogłoszone, po zatwierdzeniu tekstu przez papieża, na zakończenie obrad Synodu. Będzie również działać Komisja ds. Informacji, kierowana przez abp. Claudio Marię Cellego, przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu.

Oprócz wspomnianego Orędzia, na zakończenie obrad ojcowie synodalni wypracują "Propozycje", które zostaną przedstawione Ojcu Świętemu. Także na ich podstawie powstanie posynodalna adhortacja apostolska.

W 2005 r. Benedykt XVI, biorąc pod uwagę doświadczenia poprzednich zgromadzeń, zarządził, że wypowiedzi ojców synodalnych na kongregacjach generalnych nie mogą przekraczać 5 minut, a w czasie swobodnej dyskusji, przewidzianej na sesjach popołudniowych (w godz. 18-19), nie mogą być dłuższe niż 3 minuty. Przemówienia delegatów braterskich oraz audytorów i audytorek mogą trwać najwyżej 4 minuty. Teksty, przygotowane przez uczestników obrad, mogą być dłuższe i należy je przekazać Sekretariatowi Generalnemu. Ukażą się one później w krótkim streszczeniu, zatwierdzonym przez danego ojca synodalnego.

Aby ułatwić pracę zgromadzenia i oszczędzić czas, w sali obrad zostaną umieszczone urządzenia do głosowania elektronicznego. Jednocześnie zostanie zachowana praktyka, zgodnie z którą głosowania będą się odbywać zarówno na piśmie, jak i drogą elektroniczną. Nad "Propozycjami" będą mogli głosować pisemnie także ci ojcowie, którzy nie będą mogli wziąć udziału w tej kongregacji, na której będzie się odbywać takie głosowanie. Dlatego jego wyniki oficjalne będą sprawdzone przez Komisję Skrutacyjną, która zostanie powołana w stosownym czasie i zajmie się liczeniem głosów na kartkach.

Modlitwa

Wielkie spotkanie przedstawicieli episkopatów całego świata nie może odbywać się inaczej jak tylko w atmosferze modlitwy - podkreślił abp Eterović. Towarzyszyła ona zresztą pracom przygotowawczym do obrad Synodu, czego wymownym obrazem była pielgrzymka Benedykta XVI do Loreto 4 października. Podczas zgromadzenia papież będzie przewodniczył czterem liturgiom. Podczas Mszy św. inaugurującej prace synodalne 7 października ogłosił doktorami Kościoła św. Jana z Ávili i św. Hildegardę z Bingen. Cztery dni później Eucharystia rozpocznie Rok Wiary, ogłoszony w 50. rocznicę otwarcia Soboru Watykańskiego II i w 20. rocznicę ogłoszenia Katechizmu Kościoła Katolickiego. 21 października Ojciec Święty dokona kanonizacji siedmiorga błogosławionych, zaś tydzień później Mszą św. zakończy XIII zgromadzenie.

Na początku prac synodalnych ich uczestnicy wezwą Ducha Świętego, który jest "głównym protagonistą obrad". Każdego poranka będą odmawiać wspólnie brewiarzową Modlitwę przedpołudniową. Krótka modlitwa poprzedzi także zebrania popołudniowe. Obrady zarówno przed-, jak i popołudniowe, kończyć się będą krótką inwokacją do Maryi, Matki Kościoła i Gwiazdy Nowej Ewangelizacji.

Przy auli synodalnej znajduje się kaplica, w której wystawiony będzie Najświętszy Sakrament, aby uczestnicy mogli przed rozpoczęciem obrad lub po ich zakończeniu spotkać się "z Mistrzem, który wciąż wysyła swoich uczniów na drogi świata, by głosili Ewangelię, będącą Dobrą Nowiną także dla współczesnego człowieka".

Abp Eterović podziękował także licznym osobom i wspólnotom, które zapewniły o swej modlitwie w intencji Zgromadzenia Synodu Biskupów. Dostrzega on w tym "wzmocnienie więzi komunii" nie tylko między biskupami zgromadzonymi wokół Ojca Świętego, ale również "z wszystkimi członkami ludu Bożego, którzy śledzą prace synodalne". Zachęcił do towarzyszenia Synodowi modlitwą, świadectwem życia chrześcijańskiego i nowym dynamizmem wiary w łączności z Ojcem Świętym.