Ks. Halík o przyczynach uprzedzeń do Kościoła

Propagowane przez komunistyczne władze w byłej Czechosłowacji myślenie kategoriami "przyjaciel - wróg" jest nadal przyczyną uprzedzeń w stosunku do Kościoła i Zachodu. Podkreślił to czeski teolog i tegoroczny laureat Nagrody Templetona, ks. Tomáš Halík podczas prezentacji w Wiedniu jego nowej książki, która ukazała się w niemieckim wydawnictwie Herdera.

Książka "Zaufałem Tobie na wszystkich moich drogach: od Kościoła podziemnego do labiryntu wolności" po części stanowi autobiografię autora. Opowiada on pełną napięć historię swego życia, łącząc to ze stawianiem istotnych pytań teologicznych. Jednym z gości prezentacji książki w stolicy Austrii był wieloletni przyjaciel ks. Halika, arcybiskup Wiednia, kard. Christoph Schönborn.

Ks. Halík, socjolog i filozof religii, zalecał, by w sposób właściwy podchodzić do własnej przeszłości, bo tylko w ten sposób można z niej wyciągać nauki na przyszłość. Podkreślił, że wiara chrześcijańska daje siłę do przyjmowania realiów.

W XXI wieku Kościół znalazł się na rozdrożu, stwierdził czeski kapłan. Wyjaśnił, że z jednej strony musi o wiele bardziej zwracać uwagę na potrzeby ludzkie, ale z drugiej strony zawsze musi tak działać, żeby nie być posądzonym o indoktrynowanie.

Ponadto znacznie bardziej intensywnie należy prowadzić dialog międzyreligijny, zwłaszcza z islamem. Dotychczas dyskusje są prowadzone tylko na płaszczyźnie ekspertów, ubolewał profesor socjologii na Uniwersytecie Praskim i podkreślił, że celem powinno być umożliwienie tego dialogu wszystkim członkom społeczeństwa.

Jednocześnie ks. Halík ostrzegł przed "tanią tolerancją", w której zamiast "bycia ze sobą" istnieje tylko "istnienie obok siebie". Ta forma tolerancji jest obecnie powszechna w wielu miejscach i prowadzi do takich problemów, jak tworzenie gett, czy do religijnego fundamentalizmu.

65-letni ks. Tomáš Halík jest jednym z najbardziej wpływowych teologów i intelektualistów współczesnych. Należał do bliskich współpracowników byłego prezydenta Czech Václava Havla, a także wieloletniego arcybiskupa Pragi, kard. Františka Tomáška. Urodził się w Pradze. Studiował socjologię i filozofię, psychologię kliniczną oraz teologię. Pracował jako psychoterapeuta, uczestniczył w ruchu odnowy w okresie Praskiej Wiosny, działał też w opozycyjnych środowiskach intelektualnych; od lat podejmuje liczne inicjatywy ekumeniczne i międzyreligijne.

W 1978 r. został tajnie wyświęcony na księdza katolickiego. Od 1990 r. jest rektorem kościoła akademickiego pw. Najświętszego Zbawiciela w Pradze, prezydentem Czeskiej Akademii Chrześcijańskiej, a od 1997 r. profesorem Uniwersytetu Karola. Za swoją działalność był wielokrotnie nagradzany zarówno w czasach komunistycznych, jak i po upadku "żelaznej kurtyny".

W maju br. został uhonorowany renomowaną Nagrodą Templetona. Ten "teologiczny Nobel" w wysokości 1,1 miliona funtów przyznawany jest w uznaniu zasług "na skrzyżowaniu religii i nauki". Uzasadniając nagrodę dla ks. Halika Fundacja Johna Templetona napisała, że przez niemal dwa dziesięciolecia organizował on szeroką, tajną sieć naukowców, teologów, filozofów i studentów, mającą na celu rozwijanie intelektualnej i duchowej podbudowy dla demokratycznego państwa, którego nadejście wraz z innymi przewidywał. Te lata podziemnej pracy i doradzania przywódcom wyzwolenia, takim jak Václav Havel i kard. František Tomášek, pomogły w przejściu Czechosłowacji do demokracji po Aksamitnej Rewolucji z 1989 r.

Od tej pory ks. Halík wspierał religijną tolerancję i porozumienie poprzez swe publikacje i wykłady, dzieląc się swymi ideami i przekonaniami z ludźmi różnych tradycji kulturowych i religijnych, a zwłaszcza z niewierzącymi. Jego podejście do dialogu międzyreligijnego charakteryzuje przekonanie, że długa tradycja intelektualna katolicyzmu czyni go mostem między zachodnim sekularyzmem, religiami tradycyjnymi i kulturą islamską.