Ks. prof. Heller doktorem honoris causa

Ks. prof. Michał Heller - filozof, teolog i fizyk, założyciel Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych - otrzymał w środę doktorat honoris causa Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, z którym od lat jest związany.

Senat uczelni przyznał ks. prof. Hellerowi tytuł doktora honoris causa za zasługi w wyznaczaniu nowych kierunków badawczych w kosmologii i filozofii przyrody oraz za budowanie mostów między nauką i wiarą.

"Ojciec święty osobiście znał i cenił ks. prof. Michała Hellera" - powiedział podczas uroczystości metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz. Dodał, że znajomość ta sięgała jeszcze czasów, gdy ks. Heller na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim uzyskał habilitację, a potem w Krakowie podjął wykłady z filozofii.

"Ta znajomość, a potem przyjaźń zaowocowała obecnością księdza profesora w gronie uczonych - pracowników Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego, a od 1990 r. Papieskiej Akademii Nauk. Ksiądz profesor był także stałym uczestnikiem spotkań Jana Pawła II w Castel Gandolfo z teologami, filozofami kosmologami, przedstawicielami dialogu nauki i wiary" - powiedział kard. Dziwisz.

Dodał, że Jan Paweł II wiele razy zasięgał opinii ks. Hellera, zwłaszcza przy pracy nad encykliką "Fides et ratio". "Jan Paweł II bardzo wysoko cenił pozycję naukową dzisiejszego laureata doktoratu honoris causa i liczył się z jego opinią, szczególnie z tezą, że filozofia i nauka od zawsze się przeplatały, że ich silne rozgraniczenie lub ignorowanie jednej dyscypliny przed drugą, ma złe skutki dla obydwu" - mówił kard. Dziwisz. Przypomniał, że ks. Michał Heller miał wielkie zasługi razem z abp Józefem Życińskim w oczyszczeniu z zarzutów Galileusza - co uczynił Jana Paweł II w latach 90. XX wieku.

Prof. Alicja Michalik z UPJPII podkreśliła w laudacji, że ks. prof. Heller jest niezwykle skromnym człowiekiem, a należy do znakomitych gremiów współpracujących z wybitnymi uczonymi. "Jego wielki dorobek naukowy jest dobrze znany w świecie nauki i filozofii i spotkał się z dużym uznaniem" - powiedziała prof. Michalik. Przypomniała, że prof. Heller otrzymał: godność doktora honoris causa ośmiu uczelni, Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Order Orła Białego, Nagrodę Templetona, Nagrodę Hugo Steinhausa, Medal św. Jerzego, Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera.

Prof. Heller w podziękowaniu za przyznanie tytułu wygłosił wykład zatytułowany - jak sam zauważył - trochę prowokacyjnie "Teologia dzisiaj - detronizowanie królowej?".

"Kiedyś teologię uważano za królową nauk. Nie tylko znajdowała się ona na szczycie hierarchii wszystkich wydziałów, ale wolno ją było studiować dopiero po odbyciu wszystkich innych szczebli uniwersyteckiej edukacji. Ale od tego czasu +kolisko+ historii wykonało kilka obrotów i sytuacja zmieniła się diametralnie. Gdy dzisiaj zapytać kogoś o królową nauk, to nieodmiennie pada odpowiedź: matematyka" - powiedział ks. prof. Michał Heller.

Dodał, że niektórzy zastanawiają się nawet, czy teologia jest nauką. "Teologia od samego początku była naznaczona znamieniem inności, tylko kiedyś to znamię było wyróżnieniem, znakiem najwyższego autorytetu, a dziś nam ciąży, bo chcielibyśmy - my teologowie - być tacy sami, jak inni. Z tym znamieniem nie tylko trzeba żyć, trzeba je wyeksploatować do niewyczerpalnego końca, bo ono jest źródłem i zadaniem dla teologii" - podkreślił prof. Heller.

Ks. prof. Heller urodził się 12 marca 1936 r. w Tarnowie. W 1940 r. jego rodzina została wysiedlona przez władze sowieckie ze Lwowa, gdzie wtedy mieszkała, na Syberię; w 1946 r. Hellerowie wrócili do Tarnowa. Tam Michał skończył szkołę podstawową i poszedł do gimnazjum. W 1953 r. zdał maturę i wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie.

W 1959 r. przyjął święcenia kapłańskie. Na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w 1965 r. uzyskał stopień magistra, w 1966 r. - doktora, zaś w 1969 r. - doktora habilitowanego. W 1972 r. objął stanowisko docenta w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, tam w 1985 r. uzyskał stopień profesora nadzwyczajnego, a w 1990 r. został profesorem zwyczajnym.

Jest dyrektorem i założycielem (2008 r.) Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie, członkiem zwyczajnym Papieskiej Akademii Nauk i wielu towarzystw naukowych, w tym m.in. Obserwatorium Watykańskiego w Castel Gandolfo, Polskiej Akademii Umiejętności, Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Polskiego Towarzystwa Teologicznego. Odznaczony został m.in. Orderem Orła Białego i Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski.

Jest pierwszym Polakiem uhonorowanym Nagrodą Templetona, nazywaną "teologicznym Noblem" i przyznawaną za przerzucanie mostów między religią a nauką. Całą tę nagrodę - 1,6 mln dolarów przeznaczył na utworzenie Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie. Centrum to wspólna inicjatywa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Jego celem są badania interdyscyplinarne koncentrujące się wokół relacji między nauką, filozofią i religią.