Mniejsze seminaria to nowe wyzwania. Ks. Kwiatkowski o nowym stylu formacji kapłanów

– Obecnie widzimy, że w związku z mniejszą liczbą kandydatów do seminariów i w sytuacji mniejszych seminariów stają przed nami zupełnie nowe wyzwania formacyjne . To, do czego byliśmy przyzwyczajeni pracując z większa liczbą kleryków, wymaga zmiany i to zmiany idącej wiele dalej niż tylko kwestie organizacyjne – mówi ks. dr Przemysław Kwiatkowski, rektor WSD w Gnieźnie i nowowybrany przewodniczący zarządu Konferencji Rektorów Wyższych Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych. 

O potrzebie całościowego modelu formacji seminaryjnej mówili uczestnicy 58. Ogólnopolskiej Konferencji Rektorów Wyższych Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych, która zakończyła się dziś w Zakopanem. Zaprezentowany został m.in. "Typiczny program formacyjny Wyższego Seminarium Duchownego”. Jak podkreśla ks. dr Przemysław Kwiatkowski, rektor WSD w Gnieźnie i nowowybrany przewodniczący zarządu Konferencji, w całościowym programie formacji seminaryjnej nie może zabraknąć wymiaru misyjnego i wspólnotowego.

To, do czego byliśmy przyzwyczajeni, wymaga zmiany

Temat tegorocznych obrad Konferencji brzmiał: „Nowe wyzwania formacyjne w rzeczywistości mniejszych seminariów”. Podsumowując zakończone dziś wydarzenie ks. dr Kwiatkowski przypomniał, że rektorzy seminariów spotykają się co roku, starając się by te spotkania dotyczyły spraw najważniejszych.

– Obecnie widzimy, że w związku z mniejszą liczbą kandydatów do seminariów i w sytuacji mniejszych seminariów stają przed nami zupełnie nowe wyzwania formacyjne . To, do czego byliśmy przyzwyczajeni pracując z większa liczbą kleryków, wymaga zmiany i to zmiany idącej wiele dalej niż tylko kwestie organizacyjne – powiedział. Jak wyjaśnił, chodzi o coś więcej niż zamknięcie jakiegoś ośrodka czy też połączenie go z innym ; potrzebne jest wypracowanie jak najlepszego, nowego stylu formacji na dzisiaj. – Temu właśnie poświęcone były te dni naszego spotkania – powiedział.

Młodzi mają w sobie kruchość i słabość

Zwrócił uwagę, że zmniejszająca się liczba alumnów to dziś rzeczywistość, którą niejako widać „gołym okiem” .

– Wiemy, że za tym idzie też kondycja młodego pokolenia, które przynosi ze sobą bardzo wiele możliwości, nowego spojrzenia, dobra, odwagi, prostoty, nadziei. Ale też młodzi dziś z pewnością niosą w sobie jakąś kruchość, jakąś słabość, jakąś potrzebę wyjścia naprzeciw ich najgłębszym pragnieniom i kondycji, w jakiej żyją – podkreślił przewodniczący zarządu Konferencji Rektorów.

- Jeśli zastanawiamy się, co zmienić, to zawsze przede wszystkim musimy zmienić się sami – powiedział ks. dr Kwiatkowski. - Zaczynam od siebie, jako wychowawcy seminaryjnego, aby moje życie było inne. Zdajemy sobie sprawę z tego, że to my jesteśmy odpowiedzialni za tę formację jako wychowawcy i jako rektorzy – to my przede wszystkim mamy się zmieniać, by nasze życie było bardziej zgodne z Ewangelią i by odpowiadało wyzwaniom dzisiejszych czasów – dodał.

Nie tylko studia, ale formacja ludzi

Kolejnym wyzwaniem jest to, by formacja w seminarium miała charakter integralny, by wszystkie jej elementy były harmonijne i spójne, by seminarium nie oznaczało jedynie kształcenia od strony akademickiej, która tez jest niesłychanie ważna, ale by pozwalało na wzrost w człowieczeństwie i wzrost duchowy.

Ważnym wątkiem podjętym podczas spotkania rektorów była prezentacja „Typicznego programu formacyjnego Wyższego Seminarium Duchownego”, opracowanego przez Zespół ds. Wprowadzania Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia, który działał przy Komisji Duchowieństwa KEP. Przewodniczącym Komisji jest prymas Polski abp Wojciech Polak, a pracami zespołu kierował bp Damian Bryl, biskup kaliski. Wśród członków zespołu, jak informuje ks. dr Kwiatkowski, znaleźli się zarówno kapłani, jak i osoby świeckie i konsekrowane, eksperci związani z nauką, teologią , czy filozofią jak i pedagogiką i wychowaniem.

Kapłan musi umieć żyć we wspólnocie

Jak wyjaśnił kapłan, program ma prowadzić do tego, by formacja w seminarium miała charakter całościowy. Obok wielu ważnych wymiarów tej formacji – ludzkiego, duchowego, intelektualnego i pastoralnego, szczególną uwagę zwrócił na wymiar misyjny i wspólnotowy.

- Zadaniem Kościoła jest to, by iść z Ewangelią. To też zadanie każdego kapłana i tak naprawdę każdego chrześcijanina. Formacja kapłanów ma zatem być w pewnym sensie przygotowaniem do misji. Nie do życia dla siebie, dla zachowania struktur czy instytucji, ale do wychodzenia do innych. Zadaniem naszym jest przyszłych kapłanów tego uczyć – powiedział.- Chcemy też kłaść nacisk na uczenie się wspólnego życia. Kościół nie istnieje poza relacją, poza wspólnotą. To dla nas duże wyzwanie.

W Polsce jesteśmy przyzwyczajeni, że ksiądz jest w wielu sprawach bardzo samodzielny, niezależny od drugiego współbrata, nie mówiąc już o świeckich. Widzimy jednak, jak bardzo potrzeba takiej wspólnoty – czy to wspólnoty kapłańskiej czy to wspólnoty ze świeckimi w danej parafii. Do tego też chcemy wychowywać w seminarium – dodał.

Nowy program uwzględnia istniejące dobre praktyki

Nowy przewodniczący zarządu Konferencji Rektorów zwrócił uwagę na znaczenie „Typicznego programu formacyjnego”.

- Pozwala on nam dostosowywać nasze działania do wyznaczonej przez Kościół drogi, aby na poszczególnych etapach formacji nie polegać jedynie na spontaniczności danego ośrodka albo na zdobytych dotąd doświadczeniach, ale by to w pewien sposób ujednolicać –stwierdził.

Zaznaczył, że odpowiedzią na zmieniającą się sytuację jest łączenie sił i współpraca. Przykładem takiego łączenia sił może być międzydiecezjalne seminarium w Częstochowie, w którym formują się zarówno klerycy z archidiecezji częstochowskiej jak i diecezji sosnowieckiej. Inna forma współpracy podjęta została we Wrocławiu, gdzie skierowani zostali klerycy diecezji świdnickiej i lednickiej, których seminaria formalnie istnieją. Jeszcze inna forma to łączenie sił na pierwszym, propedeutycznym etapie formacji. Takie wspólne doświadczenia mają np. Poznań, Kalisz, Bydgoszcz i Gniezno, czy Ełk, Elbląg i Olsztyn.

– Być może w tej czy innej formie ta współpraca będzie kontynuowana – powiedział ks. dr Kwiatkowski.-Na pewno jesteśmy w momencie dużych zmian, pewnie i niewiadomej. Jest też, myślę, bardzo dużo światła. Widać, że współpraca poszczególnych seminariów przynosi owoce – podkreślił.

"Seminaria w Polsce są, kapłani w Polsce są"

Odpowiadając na pytanie o to, jak widzi swoją rolę, nowy przewodniczący zarządu Konferencji Rektorów stwierdził, że jego zadaniem jest wsłuchiwanie się w głosy pozostałych księży rektorów, przekazywanie ich przełożonym zakonnym i biskupom a także zachęcanie księży rektorów do współpracy.

- Moim zadaniem jest też podkreślanie, że seminaria w Polsce są. Kapłani w Polsce są. Mamy naprawdę nadzieję, że będziemy nieść Ewangelię, nieść ją dalej, w nowy sposób – powiedział.

Pełne dane na temat liczby alumnów, którzy podejmą formację seminaryjną w roku 2022/2023 dostępne będą na początku października. Na dziś kandydatów do seminariów jest ok. 320. W ubiegłym roku było ich 356. Nie ma diecezji, w której nikt by się nie zgłosił.

58. Ogólnopolska Konferencja Rektorów Wyższych Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych odbywała się w dniach 5-7 września w Centrum Formacyjno-Szkoleniowym „Księżówka” w Zakopanem. Temat obrad brzmiał: „Nowe wyzwania formacyjne w rzeczywistości mniejszych seminariów”.

W pierwszym dniu został wybrany nowy zarząd Konferencji Rektorów na 3-letnią kadencję w składzie: ks. dr Przemysław Kwiatkowski (Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie) - przewodniczący, o. dr Mariusz Tabulski OSPPE (Wyższe Seminarium Ojców Paulinów w Krakowie) - zastępca przewodniczącego, ks. dr Marek Jarosz (Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku) - sekretarz.

KAI / mł