On jest mostem łączącym naukę i teologię

Na znaczenie żywotnej więzi między poszukiwaniami w dziedzinie nauk ścisłych a teologią wskazuje na łamach noszącego jutrzejszą datę "L’Osservatore Romano" Lucetta Scaraffia. Publicystka watykańskiego dziennika nawiązuje do niedawno odkrytej tzw, "boskiej cząstki" i zaznacza, że w obliczu nieporozumień pomocą w dogłębnym spojrzeniu na trudne kwestie może być niedawno wydana we Włoszech książka "La scienza e Dio" [Nauka i Bóg], będąca zapisem rozmowy Giulio Brottiego z ks. prof. Michałem Hellerem.

Ostatnio wiele się mówiło o "boskiej cząsteczce", mieszając, często z odrobiną ironii, kosmologię i religię. Definicja ta zdaje się sugerować pojednanie nauki z Bogiem za pomocą formuły, która chciałaby rozwiązać kwestię bezproblemowo.

Z tymi łatwymi, lecz powierzchownymi rozwiązaniami kontrastuje propozycja poważna: polega ona na tym, by rozwikłać węzeł za pomocą " osób-mostów", czyli uczonych katolików, którzy dają świadectwo, w swoich badaniach i w wierze, możliwości współistnienia tych dwóch dziedzin, tak często opisywanych jako przeciwstawne, jeśli nie wręcz wrogie.

Ks. Heller przypomina następnie długą historię relacji między nauką a teologią, zauważając, że w przeszłości refleksja teologiczna i głoszenie orędzia chrześcijańskiego wzajemnie się przenikały z nauką swoich czasów, i stwierdza, że nowoczesna nauka jest głęboko zakorzeniona w teologii i filozofii średniowiecznej. Uczony powraca również do kontrowersyjnej sprawy Galileusza, o której często mówi się, że zapoczątkowała niezrozumienie między nauką i wiarą. Kościół miał długą tradycję alegorycznej interpretacji Pisma Świętego, toteż hipoteza Galileusza sama w sobie nie miałaby aż tak wielkiej siły wywrotowej, gdyby nie pojawiła się w okresie wielkich napięć po Reformacji, kiedy wszystkie nowości wydawały się podejrzane.

Z wielkim żarem ks. Heller mówi, że przyszli kapłani powinni być dobrze wykształceni w zakresie nauk ścisłych, czego dzisiaj się nie spotyka, zarówno dlatego, że dominuje humanistyczne podejście do filozofii, jak i dlatego, że po Soborze Watykańskim II rozpowszechniło się przekonanie, że kapłani powinni zajmować się wyłącznie duszpasterstwem w ścisłym sensie tego słowa. A tymczasem również uczeni-kapłani prowadzą pracę duszpasterską, ponieważ są w stanie rozmawiać z badaczami ich językiem, a zatem nawiązywać prawdziwy dialog, twierdzi ks. prof. Heller.

Zasadniczym celem wysiłków naukowych jest "dekodyfikowanie tego, co chrześcijanie pojmują jako immanentny Logos stworzenia". Skoro "akceptuje się fakt, że rzeczywistość stanowi depozyt 'sensu' - jak sugeruje nauka - to trudno jest uniknąć konfrontacji z perspektywą o charakterze teologicznym". Opowiedzenie się "po stronie Logosu", które "stanowi początek zachodniej filozofii i nauki, byłoby wówczas odzwierciedleniem racjonalnego planu, na którym opiera się cały wszechświat" - powiada ks. prof. Heller.