Przemyśl: nie żyje abp Ignacy Tokarczuk

Dziś rano o godz. 8. 30 w Przemyślu zmarł abp senior Ignacy Tokarczuk - niezłomny biskup, świadek wiary, budowniczy Kościoła w czasach PRL i twardy przeciwnik władzy komunistycznej, pierwszy metropolita przemyski. Miał 94 lata. Pogrzeb odbędzie się 2 stycznia o godz. 11.

Archiwalny wywiad Życia Duchowego
z abp. Ignacym Tokarczukiem tutaj

Śp. abp Ignacy Tokarczuk urodził się 1 lutego 1918 r. w Łubiankach Wyższych k. Zbaraża.

Święcenia kapłańskie otrzymał 21 czerwca 1942 r. w kościele seminaryjnym Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Lwowie. Jednocześnie ukrywał się w obawie przed wcieleniem do Armii Czerwonej, a głodu i terroru doznał zarówno podczas okupacji sowieckiej, jak i niemieckiej. Podczas jednej z masakr, która nastąpiła w wyniku podsycania nienawiści polsko-ukraińskiej, zginęło dwóch kuzynów ks. Tokarczuka, on sam cudem uniknął śmierci.

Bez nadziei, że Lwów pozostanie w polskich rękach ks. Tokarczuk opuścił miasto w listopadzie 1945 r. W grudniu otrzymał nominację na wikariusza parafii pw. Chrystusa Króla w Katowicach, gdzie zajął się katechizacją Ślązaków i polskich repatriantów z Kresów Wschodnich. Szybko jednak popadł w konflikt z lokalną komórką PPR i tylko dzięki przeniesieniu na Katolicki Uniwersytet Lubelski uniknął represji. Tam zwrócił uwagę bezpieki, gdy w proteście przeciwko wprowadzeniu na KUL komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej porzucił pracę na tej uczelni i wyjechał do Olsztyna. Okres agresywnej inwigilacji Kościoła w latach 50. przetrwał, poświęcając się działalności naukowej.

W 1952 r. został przeniesiony na parafię w Gutkowie na Warmii. Objął także stanowisko wykładowcy na "Hosianum" - Wyższym Seminarium Duchownym w Olsztynie oraz duszpasterza młodzieży wiejskiej studiującej w olsztyńskiej Wyższej Szkole Rolniczej.

3 grudnia 1965 r. papież Paweł VI mianował ks. Tokarczuka ordynariuszem diecezji przemyskiej. Sakrę biskupią otrzymał on 6 lutego 1966 r. w przemyskiej bazylice katedralnej.

Jak pisze Mateusz Wyrwich w II tomie książki "Kapelani Solidarności, 1980-1989", podczas pierwszego spotkania z miejscowym dygnitarzem PZPR, bp Tokarczuk stwierdził, że polski naród żyje w nienormalnych czasach, a ustrój "zaproponowany" przez komunistów to bezprawie ubrane w szaty prawa.

SB rozpoczęła nagonkę na biskupa. Rozpowiadano wśród katolików, że jest Ukraińcem. W zamyśle prowokatorów miało to wywołać nieufność tych, którzy doznali krzywd od Ukraińców. Ukraińcom z kolei mówiono, że ordynariusz został tu mianowany, by przywracać katolickie świątynie. We wsiach i miasteczkach zawrzało. Ale nowy biskup nie poddał się, rozpoczął systematyczne wizytacje parafii w swej rozległej diecezji. Odprawiał Msze św. w kościółkach i kaplicach. Wchodził do ubogich, jak i do zamożniejszych domów.

Wkrótce okazało się, że opór wobec władzy komunistycznej bp Tokarczuk pojmuje bardzo praktycznie. Przez ćwierć wieku prowadzenia diecezji przemyskiej przez bp. Tokarczuka, w latach 1966-1990 na jej terenie zostało erygowanych ponad 220 nowych parafii. Wzniesiono ponad 400 kościołów i kaplic.

Podczas uroczystości milenijnych hierarcha wygłosił 61 kazań, które - według SB - zawierały "wrogie akcenty". W latach 70. bp Tokarczuk zaangażował się jako duszpasterz opozycji demokratycznej z KOR-u, ROPCiO, Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej i NSZZ "Solidarność".

Jak przyznawał po latach, powstanie "Solidarności" nie było dla niego zaskoczeniem. Fakt ten traktował jako oczywistość, jednak nie spodziewał się, że ruch przybierze tak wielkie rozmiary. Traktował "Solidarność" jako ruch w pełni niepodległościowy i uczył takiego stosunku do związku swoich kapłanów.

Obrana przez ks. bp. Ignacego Tokarczuka droga, polegająca na budowaniu niezależności społeczeństwa w oparciu o struktury Kościoła diecezjalnego, wbrew woli komunistycznego państwa, przyczyniła się do uzyskania przez Polskę niepodległości oraz pełnej suwerenności Kościoła przemyskiego.

2 czerwca 1991 r. Jan Paweł II mianował biskupa Tokarczuka arcybiskupem a 25 marca 1992 r. ustanowił metropolitą przemyskim. 14 kwietnia 1993 r. abp Tokarczuk przeszedł na emeryturę.

3 maja 2006 roku abp Tokarczuk został odznaczony przez prezydenta Kaczyńskiego Orderem Orła Białego. Najwyższe odznaczenie państwowe zostało mu przyznane jako wyraz uznania za posługę, odwagę i poświęcenie dla Kościoła i narodu polskiego. - Jest to uznanie dla mojego kochanego Polskiego Narodu, który nigdy nie lękał się komunistów, lecz zawsze był wierny Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie, i służył wiernie z miłością i odwagą - powiedział arcybiskup po otrzymaniu orderu.

21 maja 2007 roku abp Tokarczuk został powołany przez prezydenta Kaczyńskiego w skład Kapituły Orderu Orła Białego.

W 2006 roku w Sandomierzu powstało Centrum Badań nad Myślą i Dziełem abp. Tokarczuka. Centrum gromadzi ponad 700 różnych pozycji katalogowych ofiarowanych przez abp. Tokarczuka diecezji sandomierskiej. Są wśród nich książki, wykazy prac naukowych, roczników i multimediów, obrazy, medale i odznaczenia, a także ponad 30 teczek ze zdjęciami oraz 91 tomów rękopisów. Centrum, które będzie udostępniać materiały piszącym prace naukowe, mieści się w sandomierskim Instytucie Teologicznym im. bł. Wincentego Kadłubka.

Abp Ignacy Tokarczuk - jeden z niezłomnych polskich biskupów (sylwetka)

Dziś rano o godz. 8. 30 w Przemyślu zmarł abp senior Ignacy Tokarczuk - niezłomny biskup, świadek wiary, budowniczy Kościoła w czasach PRL i twardy przeciwnik władzy komunistycznej, pierwszy metropolita przemyski. Miał 94 lata. Pogrzeb rozpocznie się w archikatedrze przemyskiej 2 stycznia o godz. 11.

Śp. abp Ignacy Tokarczuk urodził się 1 lutego 1918 r. w Łubiankach Wyższych k. Zbaraża.

Święcenia kapłańskie otrzymał 21 czerwca 1942 r. w kościele seminaryjnym Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Lwowie. Jednocześnie ukrywał się w obawie przed wcieleniem do Armii Czerwonej, a głodu i terroru doznał zarówno podczas okupacji sowieckiej, jak i niemieckiej. Podczas jednej z masakr, która nastąpiła w wyniku podsycania nienawiści polsko-ukraińskiej, zginęło dwóch kuzynów ks. Tokarczuka, on sam cudem uniknął śmierci.

W 1944 r. UPA wydała na niego wyrok śmierci. Dzięki ostrzeżeniu udało mu się jednak zbiec do Lwowa, gdzie pozostał do 1945 r. jako wikariusz parafii św. Marii Magdaleny.

Bez nadziei, że Lwów pozostanie w polskich rękach ks. Tokarczuk opuścił miasto w listopadzie 1945 r. W grudniu otrzymał nominację na wikariusza parafii pw. Chrystusa Króla w Katowicach, gdzie zajął się katechizacją Ślązaków i polskich repatriantów z Kresów Wschodnich. Szybko jednak popadł w konflikt z lokalną komórką PPR i tylko dzięki przeniesieniu na Katolicki Uniwersytet Lubelski uniknął represji. Tam zwrócił uwagę bezpieki, gdy w proteście przeciwko wprowadzeniu na KUL komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej porzucił pracę na tej uczelni i wyjechał do Olsztyna.

W 1952 r. został przeniesiony na parafię w Gutkowie na Warmii. Objął także stanowisko wykładowcy na "Hosianum" - Wyższym Seminarium Duchownym w Olsztynie oraz duszpasterza młodzieży wiejskiej studiującej w olsztyńskiej Wyższej Szkole Rolniczej.

3 grudnia 1965 r. papież Paweł VI mianował ks. Tokarczuka ordynariuszem diecezji przemyskiej. Święceń biskupich udzielił mu 6 lutego 1966 r. w przemyskiej katedrze kard. Stefan Wyszyński.

Jak pisze Mateusz Wyrwich w II tomie książki "Kapelani Solidarności, 1980-1989", podczas pierwszego spotkania z miejscowym dygnitarzem PZPR, bp Tokarczuk stwierdził, że polski naród żyje w nienormalnych czasach, a ustrój "zaproponowany" przez komunistów to bezprawie ubrane w szaty prawa.

SB rozpoczęła nagonkę na biskupa. Rozpowiadano wśród katolików, że jest Ukraińcem. W zamyśle prowokatorów miało to wywołać nieufność tych, którzy doznali krzywd od Ukraińców. Ukraińcom z kolei mówiono, że ordynariusz został tu mianowany, by przywracać katolickie świątynie. We wsiach i miasteczkach zawrzało. Ale nowy biskup nie poddał się, rozpoczął systematyczne wizytacje parafii w swej rozległej diecezji. Odprawiał Msze św. w kościółkach i kaplicach. Wchodził do ubogich, jak i do zamożniejszych domów. Nie udawało się antagonizowanie społeczności lokalnej z biskupem.

Wkrótce okazało się, że opór wobec władzy komunistycznej bp Tokarczuk pojmuje bardzo praktycznie. W czasie jego posługi w diecezji przemyskiej zostało utworzonych 220 nowych parafii i 430 kościołów. Wszystkie bez zgody władz.

Podczas uroczystości milenijnych hierarcha wygłosił 61 kazań, które - według SB - zawierały "wrogie akcenty". W latach 70. bp Tokarczuk zaangażował się jako duszpasterz opozycji demokratycznej z KOR-u, ROPCiO, Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej i NSZZ "Solidarność".

Jak przyznawał po latach, powstanie "Solidarności" nie było dla niego zaskoczeniem. Fakt ten traktował jako oczywistość, jednak nie spodziewał się, że ruch przybierze tak wielkie rozmiary. Traktował "Solidarność" jako ruch w pełni niepodległościowy i uczył takiego stosunku do związku swoich kapłanów.

Obrana przez ks. bp. Ignacego Tokarczuka droga, polegająca na budowaniu niezależności społeczeństwa w oparciu o struktury Kościoła diecezjalnego, wbrew woli komunistycznego państwa, przyczyniła się do uzyskania przez Polskę niepodległości oraz pełnej suwerenności Kościoła przemyskiego.

Abp Tokarczuk zajmował się też pracą naukową. Na KUL podjął studia nauk społecznych i filozofii chrześcijańskiej, które zakończył doktoratem z filozofii. Wykładał w Warmińskim Seminarium Duchownym "Hosianum" w Olsztynie, równolegle pracował m.in. jako duszpasterz akademicki. W ostatnich latach przed przyjęciem sakry biskupiej był adiunktem na Wydziale Teologii KUL.

W czasie historycznej wizyty w Przemyślu 2 czerwca 1991 r. Ojciec Święty Jan Paweł II wyniósł ks. Ignacego Tokarczuka do godności arcybiskupiej, a 25 marca 1992 r. ustanowił go pierwszym metropolitą nowopowstałej metropolii przemyskiej.

Abp Tokarczuk był m.in. członkiem Rady Głównej Episkopatu Polski, członkiem Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego, ds. Budowy Kościołów, a w latach 1967 - 1989 r. - członkiem Komisji Wspólnej Episkopatu i Rządu PRL.

14 kwietnia 1993 r. abp Tokarczuk przeszedł na emeryturę.

3 maja 2006 roku abp Tokarczuk został odznaczony przez prezydenta Kaczyńskiego Orderem Orła Białego. Najwyższe odznaczenie państwowe zostało mu przyznane jako wyraz uznania za posługę, odwagę i poświęcenie dla Kościoła i narodu polskiego. - Jest to uznanie dla mojego kochanego Polskiego Narodu, który nigdy nie lękał się komunistów, lecz zawsze był wierny Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie, i służył wiernie z miłością i odwagą - powiedział arcybiskup po otrzymaniu orderu.

21 maja 2007 roku abp Tokarczuk został powołany przez prezydenta Kaczyńskiego w skład Kapituły Orderu Orła Białego. W 2006 jako pierwszy absolwent KUL-u miał na macierzystej uczelni uroczyste odnowienie doktoratu, równoznaczne z przyznaniem tytułu doctora honoris causa. Posiada także tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Rzeszowskiego, przyznany 16 czerwca 2009 r. Abp Tokarczuk wielokrotnie zdobywał w różnych plebiscytach tytuł Człowieka Podkarpacia oraz honorowe obywatelstwa wielu miast.

Od 16 lipca 2011 abp Ignacy Tokarczuk pozostawał najstarszym polskim biskupem.

Ciało śp. abp. Ignacego Tokarczuka zostanie przeniesione z Domu Biskupiego w Przemyślu do archikatedry w dniu 1 stycznia o godz. 15.00. Pogrzeb metropolity przemyskiego seniora odbędzie się 2 stycznia o godz. 11.00.

Archidiecezja Przemyska: KOMUNIKAT o śmierci śp. Arcybiskupa Ignacego TOKARCZUKA (dokumenatacja)

Oto komunikat biskupów przemyskich o śmierci śp. abp. Ignacego Tokarczuka, metropolity seniora, który odszedł do Pana w sobotę rano 29 grudnia br.

Czcigodni Księża,

Drodzy Diecezjanie,

W dniu 29 grudnia 2012 roku zmarł Abp Ignacy Marcin Tokarczuk.

Urodził się 1 lutego 1918 r. w Łubiankach Wyższych k. Zbaraża. Po maturze złożonej w maju 1937 r. w Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Zbarażu wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Lwowie. Studia odbywał na wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza.

Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu miasta przez Sowietów kontynuował studia tajnie w konspiracyjnym seminarium. Święcenia otrzymał 21 czerwca 1942 r. we Lwowie z rąk biskupa sufragana Eugeniusza Baziaka. Pracował jako wikariusz w parafii Złotniki, gdzie 22 lutego 1944 r. cudem uniknął śmierci z rąk OUN-UPA. Po wjeździe do Lwowa pracował w parafii św. Marii Magdaleny.

Po ponownym zagarnięciu Lwowa przez Sowietów w listopadzie 1945 ekspatriował się do Katowic, gdzie był wikariuszem w parafii Chrystusa Króla. W latach 1946-1951 odbył studia na KUL uwieńczone doktoratem z filozofii. Był przez rok asystentem na Wydziale Filozofii KUL. W związku ze wzmagającymi się represjami komunistycznymi wobec KUL w 1952 wyjechał do Olsztyna gdzie był wykładowcą w tamtejszym Seminarium Duchownym i równocześnie pomagał w duszpasterstwie w Orzechowie i w Pluskach.

W latach 1954-1957 był proboszczem w Gutkowie a następnie do 1960 r. duszpasterzem akademickim. W 1962 r. powrócił do Lublina, gdzie został adiunktem Katedry Teologii Pastoralnej KUL. Tu 3 grudnia 1965 r. zastała go nominacja papieska na biskupa przemyskiego.

Konsekracji udzielił mu 6 II 1966 r. w katedrze przemyskiej ks. Prymas kardynał Stefan Wyszyński. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa "Deus Caritas" (Bóg Miłością).

16 lutego 1967 r. wszedł w skład Komisji Głównej Episkopatu Polski. Od 1975 należał do Komisji Episkopatu ds. Duszpasterstwa Ogólnego i Komisji Budowy Kościołów. Przewodniczył Komisji "Justitia et Pax". Pap. Jan Paweł II obdarzył go 3 czerwca 1991 r. godnością arcybiskupa ad personam, natomiast 25 marca 1992 r. podniósł go do godności arcybiskupa metropolity przemyskiego.

Władze komunistyczne uważały go za jednego z głównych swoich przeciwników, obok kardynała Stefana Wyszyńskiego i kardynała Karola Wojtyły. Podczas trwających około 28 lat rządów w diecezji przemyskiej rozwinął szeroką działalność duszpasterską i organizacyjną. Została wówczas poważnie rozbudowana sieć parafialna (powstało ponad 220 nowych parafii), wybudowano bez zezwolenia władz około 200 kościołów parafialnych i około 170 filialnych.

Z jego inicjatywy wzniesiony został w Przemyślu nowy gmach seminarium przeznaczony na cele dydaktyczne. Zreformował studia teologiczne. W styczniu 1978 r. dokonał podziału diecezji na 10 archiprezbiteratów. Pomnożył znacznie liczbę dekanatów.

Na jego prośbę prymas kardynał Stefan Wyszyński reaktywował 3 IV 1975 kapitułę kolegiacką w Jarosławiu, oraz kapitułę kolegiacką w Brzozowie.

Do ważniejszych wydarzeń duszpasterskich okresu jego rządów w diecezji należały: Wielka Nowenna i obchody Millenium Chrztu Polski, oraz Peregrynacja kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.

W czerwcu 1991 roku miała miejsce historyczna wizyta Ojca św. Jana Pawła II w diecezji (w Rzeszowie i Przemyślu), podczas której papież beatyfikował dawnego biskupa przemyskiego Józefa Sebastiana Pelczara (1900-1924).

Po ukończeniu 75 lat, papież Jan Paweł II przyjął 17 kwietnia 1993 r. jego rezygnację z urzędu Od 16 lipca 2011 pozostawał najstarszym polskim biskupem.

Eksporta z Domu Biskupiego w Przemyślu w dniu 1 stycznia 2013 roku o godz. 15.00.

O godz. 15.30 w Archikatedrze Przemyskiej zostanie odprawiona Msza Święta.

Pogrzeb, 2 stycznia 2013 roku o godz. 11.00.

Abp Józef Michalik, Metropolita Przemyski
Bp Adam Szal, Biskup Pomocniczy

Wieczne odpoczywanie racz Mu dać Panie, a światłość wiekuista niechaj Mu świeci.