Papież: Jeśli wersety Psalmów przemawiają do naszego serca, powtarzajmy je i módlmy się nimi

Psalmy to pieśni, które sam Duch Święty wkłada w usta Kościoła. Modlił się nimi Jezus. Również i my uczyńmy je naszą modlitwą – mówił Papież w kolejnej katechezie o Duchu Świętym. Dziś ukazywał, jak Bóg w Duchu Świętym uczy wspólnotę Kościoła modlitwy właśnie poprzez Księgę Psalmów.

Franciszek zauważył, że do modlenia się Psalmami najbardziej zachęca fakt, że były one modlitwa Jezusa, Maryi, Apostołów i poprzedzających nas pokoleń. Sam Jezus przychodzi na świat z wersetem Psalmu w sercu: „Oto przychodzę, abym spełniał wolę Twoją, Boże”; i odchodzi ze świata z innym wersetem na ustach: „Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego”. Dlatego Kościół uczynił je stałym elementem Mszy Świętej i Liturgii Godzin.

Również i my – jak podkreślił Papież – musimy uczynić Psalmy naszą modlitwą. Do tego stopnia mamy je sobie przyswoić, że w pewnym sensie, jak zalecał Jan Kasjan, sami musimy stać się ich autorami. „Jeśli pewne Psalmy czy niektóre tylko wersety przemawiają do naszego serca, dobrze jest je powtarzać i modlić się nimi w ciągu dnia. Psalmy są modlitwami ‘na każdą porę’: nie ma stanu duszy ani potrzeby, która nie znalazłaby w nich najlepszych słów, które można przemienić w modlitwę”.

Franciszek zauważył, że ciągłe powtarzanie tych samych słów Psalmów nie pozbawia ich skuteczności, wręcz przeciwnie, jeszcze bardziej ją wzmacnia. Są to bowiem słowa natchnione przez Boga i tchną Bogiem za każdym razem, kiedy wypowiadamy je z wiarą. Dodał też, że choć wszystkie księgi Biblii zostały natchnione przez Ducha Świętego, to Księga Psalmów jest nią również w tym sensie, że pełna jest natchnienia poetyckiego.

Psalmy chronią też naszą modlitwę przed zubożeniem, sprawiają, że nie sprowadza się tylko do próśb, lecz obejmuje też uwielbienie czy dziękczynienie. Dzięki Psalmom otwieramy się na modlitwę, która jest mniej skoncentrowana na nas samych – dodał Papież. Podkreślił, że Psalmy to wielka symfonia modlitwy. Kiedy modlimy się tymi słowami, Bóg słyszy je w wielkiej „orkiestracji” wszystkich pokoleń, które modliły się nimi przed nami, w obcowaniu świętych.

*************

Franciszek zachęca do modlitwy Psalmami. Wyznał, że na jego biurku znajduje się wydanie w języku ukraińskim, łączące Psalmy i Ewangelię, które były własnością ukraińskiego żołnierza poległego w czasie wojny. Oto pełny tekst katechezy:

Drodzy bracia i siostry, dzień dobry!
Przygotowując się do nadchodzącego Jubileuszu, zachęciłem do poświęcenia roku 2024 „wielkiej «symfonii» modlitwy”[1]. W dzisiejszej katechezie pragnę przypomnieć, że Kościół ma już symfonię modlitwy, której kompozytorem jest Duch Święty, a jest nią Księga Psalmów.

Podobnie jak w każdej symfonii, są w niej różne „części”, czyli różne rodzaje modlitwy: uwielbienie, dziękczynienie, błaganie, lamentacja, narracja, refleksja mądrościowa i inne, zarówno w formie osobistej, jak i chóralnej całego ludu. Są to pieśni, które sam Duch włożył w usta Oblubienicy – Kościoła. Wszystkie Księgi Biblii, jak wspomniałem poprzednio, są natchnione przez Ducha Świętego, ale Księga Psalmów jest nią również w tym sensie, że jest pełna natchnienia poetyckiego.

Psalmy zajmują uprzywilejowane miejsce w Nowym Testamencie. Istotnie były i nadal są wydania, które zawierają Nowy Testament i Psalmy łącznie. Na moim biurku mam takie wydanie Nowego Testamentu i Psalmów w języku ukraińskim, które było własnością żołnierza poległego w czasie wojny, które mi przysłano. On będąc na froncie modlił się z tą księgą.

Nie wszystkie psalmy – i nie wszystko z każdego psalmu – może być powtarzane i czynione przez chrześcijan, a tym bardziej przez współczesnego człowieka. Niekiedy odzwierciedlają one sytuację historyczną i mentalność religijną, które nie są już nasze. Nie oznacza to, że nie są natchnione, ale że pod pewnymi względami są powiązane z jakimś okresem i pewnym tymczasowym etapem Objawienia, podobnie jak to jest w przypadku znacznej części ustawodawstwa starożytnego.

Do przyjęcia psalmów najbardziej zachęca nas fakt, że były one modlitwą Jezusa, Maryi, Apostołów i wszystkich pokoleń chrześcijan, które nas poprzedziły. Kiedy je recytujemy, Bóg słyszy je w tej wielkiej „orkiestracji”, jaką jest świętych obcowanie. Jezus, według Listu do Hebrajczyków, przychodzi na świat z wersetem psalmu w sercu: „Oto przychodzę, abym spełniał wolę Twoją, Boże” (por. Hbr 10, 7; Ps 40, 9); i odchodzi ze świata, według Ewangelii Łukasza, z innym wersetem na ustach: „Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego” (Łk 23, 46; por. Ps 31, 6).

Za posługiwaniem się psalmami w Nowym Testamencie podążają Ojcowie i cały Kościół, który czyni je stałym elementem celebracji Mszy Świętej i Liturgii Godzin. „Chociaż całe Pismo promieniuje łaską Boga – mówi św. Ambroży – to jednak w stopniu najwyższym urzekająca Księga Psalmów”[2].

Zadam wam pytanie: czy niekiedy modlicie się Psalmami? Czy bierzecie do ręki Biblię lub Nowy Testament i modlicie się którymś z Psalmów? Na przykład, gdy jesteście smutni, ponieważ zgrzeszyliście, czy modlicie się Psalmem 50? Jest wiele psalmów, które pomagają nam iść naprzód. Nabierzcie nawyku modlenia się Psalmami. Zapewniam, że na końcu będziecie szczęśliwi.

Nie możemy jednak żyć jedynie dziedzictwem przeszłości: musimy uczynić psalmy naszą modlitwą. Napisano, że w pewnym sensie sami musimy stać się „autorami” psalmów, przyswajając je sobie i modląc się nimi[3]. Jeśli są pewne psalmy lub choćby wersety, które przemawiają do naszego serca, dobrze je powtarzać i modlić się nimi w ciągu dnia. Psalmy są modlitwami „na każdą porę roku”: nie ma stanu duszy ani potrzeby, która nie znalazłaby w nich najlepszych słów, by zamienić je w modlitwę. W przeciwieństwie do wszystkich innych modlitw, psalmy nie tracą swojej efektywności przez powtarzanie; wręcz przeciwnie, zwiększają ją. Dlaczego? Ponieważ są natchnione przez Boga i „tchną” Bogiem za każdym razem, gdy czyta się je z wiarą.

Jeśli czujemy się obciążeni wyrzutami sumienia i poczuciem winy, bo i jesteśmy grzesznikami, możemy powtarzać za Dawidem: „Zmiłuj się nade mną, Boże, w łaskawości swojej, / w ogromie swej litości zgładź nieprawość moją” (Ps 51, 3). Jeśli chcemy wyrazić silną osobistą więź z Bogiem, mówimy: „Boże, mój Boże, szukam Ciebie / i pragnie Ciebie moja dusza. / Ciało moje tęskni za Tobą, / jak zeschła ziemia łaknąca wody” (Ps 63, 2). Nie bez powodu liturgia włączyła ten psalm do jutrzni niedzielnych i uroczystości. A jeśli ogrania nas strach i udręka, przychodzą nam na ratunek te wspaniałe słowa Psalmu 23: „Pan jest moim pasterzem [...] Chociażbym przechodził przez ciemną dolinę, zła się nie ulęknę” (Ps 23, 1.4).

Psalmy pozwalają nam nie zubażać naszej modlitwy, sprowadzając ją jedynie do próśb, do ciągłego „daj mi, daj nam...”. Uczmy się z modlitwy Ojcze nasz, która przed prośbą o „chleb powszedni” mówi: „święć się imię Twoje, przyjdź królestwo Twoje, bądź wola Twoja”. Psalmy pomagają nam otworzyć się na modlitwę mniej skoncentrowaną na nas samych: modlitwę uwielbienia, błogosławieństwa, dziękczynienia; pomagają nam również stać się głosem całego stworzenia, włączając je w nasze uwielbienie.

Bracia i siostry, niech Duch Święty, który Kościołowi – Oblubienicy dał słowa, by modlić się do swego Boskiego Oblubieńca, pomoże nam sprawić, aby rozbrzmiewały one dzisiaj w Kościele i aby ten rok przygotowawczy do Jubileuszu stał się prawdziwą symfonią modlitwy.

[1] List do Arcybiskupa Rino Fisichelli z okazji Jubileuszu 2025 r. (11 lutego 2022)
[2] Komentarz św. Ambrożego, biskupa, do Psalmów (Ps 1, 4. 7-8), CESL, 64, 47.
[3] Jan Kasjan, Rozmowy o modlitwie, przekł. ks. Arkadiusz Nocoń, Tyniec, 2004, X, 11, s. 87-91.