Watykan: turystyka sprzyja zbliżeniu kultur

Do podejmowania konkretnych inicjatyw duszpasterskich, sprzyjających dialogowi między kulturami podczas podróży turystycznych oraz do wykorzystywania dziedzictwa kulturalnego w służbie ewangelizacji wezwała Papieska Rada Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących. Apel ten zawarła w orędziu z okazji dorocznego Światowego Dnia Turystyki, obchodzonego 27 września w tym roku pod hasłem "Turystyka a zbliżenie kultur".

Dokument zwraca uwagę, że temat tegorocznego Dnia pragnie podkreślić doniosłość podróżowania w kontekście spotkania różnych kultur świata. Dotyczy to zwłaszcza naszych czasów, gdy ponad 900 mln osób przemieszcza się po świecie, korzystając z nowoczesnych środków komunikacji i z obniżki kosztów. Turystyka działa więc na rzecz obalania barier rozdzielających kultury oraz wspierania tolerancji, wzajemnego szacunku i zrozumienia. "W naszym świecie, często podzielonym, wartości te stanowią podstawę bardziej pokojowej przyszłości" - głosi dokument papieski, podpisany przez przewodniczącego Rady abp. Antonio Marię Veglio i sekretarza prał. Josepha Kalathiparambila.

Przypomina, iż kultura w szerokim znaczeniu tego słowa obejmuje zarówno historię oraz spuściznę artystyczną i etnograficzną, jak i sposoby życia, stosunki między ludźmi, wierzenia i wartości. "Wychodząc od takiego rozumienia tego pojęcia nie tylko potwierdzamy istnienia różnorodności kulturowej, ale także, zgodnie z nauczaniem Kościoła, oceniamy ją jako coś pozytywnego" - stwierdza orędzie. Dlatego należy działać tak, aby ludzie nie tylko akceptowali istnienie innej kultury, ale również pragnęli przyjąć ją jako wzbogacenie.

Orędzie przywołuje Światowy Kodeks Etycznego dla Turystyki z 1999, wedle którego turystyka, "uprawiana z niezbędną otwartością duchową, stanowi niezastąpiony czynnik osobistej samoedukacji, wzajemnej tolerancji i zbliżenia do uprawnionych różnic między narodami i kulturami oraz ich różnorodności". To z kolei może sprzyjać zarówno spotkaniu, jak i dialogowi, styka bowiem ludzi z odmiennymi miejscami, tradycjami, sposobami życia, z innymi sposobami widzenia świata i jego dziejów - podkreśla orędzie.

Pierwszym warunkiem prawidłowego korzystania z możliwości, stwarzanych przez turystykę, jest umiejętność słuchania, chęć odkrycia przesłania, kryjącego się w każdym zabytku i przejawie kultury, na gruncie szacunku, bez uprzedzeń oraz unikając ocen powierzchownych bądź częściowych. Równie ważna jest więc "umiejętność przyjęcia" jak i "umiejętność podróżowania". Działania turystyczne winny uwzględnić właściwości, prawa i zwyczaje krajów przyjmujących, a turyści przed wyjazdem winni dowiedzieć się, jaka jest specyfika kraju, który zamierzają odwiedzić. Jednocześnie wspólnoty przyjmujące i firmy turystyczne winny poznawać formy życia i oczekiwania swych gości.

Jeśli każda kultura zawiera w sobie pewne ograniczenia, to spotkanie z innymi kulturami pozwala wzbogacić własną rzeczywistość. Celem duszpasterstwa turystyki będzie więc wychowanie i przygotowanie chrześcijan, aby spotkanie kultur w wyniku podróży nie było straconą okazją, lecz aby służyło osobistemu wzbogaceniu, które z kolei może pomóc poznać innych i samych siebie.

W dialogu tym, będącym owocem zbliżenia kultur, Kościół ma do zaproponowania wszystkim najpotężniejszą broń odnowy i wzrostu, jaką jest "Miłość Boga, która staje się miłością ludzką", jak o tym mówił Benedykt XVI w 2007 r. Ważne miejsce zajmuje tu wielkie dziedzictwo kulturalne, zrodzone z przeżywania wiary, ze spotkania kultury z Ewangelią, będące owocem głębokiego doświadczenia religijnego wspólnoty chrześcijańskiej. Te dzieła sztuki i pamięci historycznej mają ogromny potencjał ewangelizacyjny, wpisując się w "via pulchritudinis" (drogę piękna), która jest uprzywilejowanym i atrakcyjnym szlakiem wiodącym do zbliżenia do Tajemnicy Boga" - czytamy w orędziu Papieskiej Rady.

Pierwszoplanowym celem duszpasterstwa turystyki winno być ukazywanie prawdziwego znaczenia tej spuścizny kulturalnej, zrodzonej z ciepła wiary i ku chwale Bożej. Dlatego ważne jest przedstawianie jej w jej autentyzmie, ukazując ją w jej prawdziwej naturze religijnej i umieszczając ją w kontekście liturgicznym, w którym i dla którego się narodziła. Aby wspierać dialog międzykulturowy i aby kościelne dziedzictwo kulturalne służyło ewangelizacji, należy podjąć szereg konkretnych inicjatyw duszpasterskich.

Stolica Apostolska proponuje opracowanie tras turystycznych, które zaoferują odwiedziny najważniejszych miejsc dziedzictwa religijno-kulturalnego danej diecezji. Należy też zaproponować szeroki czas otwarcia, aby zapewnić właściwe przyjęcie turystów. Bardzo ważna jest też formacja duchowa i kulturowa przewodników i w perspektywie rozważenie możliwości tworzenia organizacji przewodników katolickich - proponuje orędzie Papieskiej Rady. Istotne jest również opracowanie na miejscu publikacji w formie prospektów, stron internetowych lub wyspecjalizowanych przeglądów, poświęconych dziedzictwu religijnemu i mających cele pedagogiczne, aby ukazać duszę, inspirację i przesłanie tych dzieł oraz analizę naukową ułatwiające głębokie ich zrozumienie.

Na zakończenie dokument watykański zapowiada przeprowadzenie VII Światowego Kongresu Duszpasterstwa Turystyki w meksykańskim mieście Cancún w dniach 23-27 kwietnia 2012. Jego organizatorem jest Papieska Rada Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących we współpracy z episkopatem meksykańskimi prałaturą terytorialną Cancún-Chetumal.

Światowy Dzień Turystyki, przypadający co roku 27 września, ustanowiła Światowa Organizacja Turystyki na swym zgromadzeniu ogólnym w Madrycie w 1979. Po raz pierwszy obchodzono go w 1980 r. Stolica Apostolska uczestnicy od początku w tych obchodach i co roku z tej okazji ogłasza stosowne orędzie. Początkowo miało ono formę listu sekretarza stanu kard. Agostino Casarolego do przewodniczącego Papieskiej Komisji ds. Duszpasterstwa Migrantów i Turystyki (poprzedniczki obecnej Rady), a od 1982 były to przesłania Jana Pawła II. Po raz ostatni wystosował je w 2004. Od 2005 orędzie popisuje przewodniczący Papieskiej Rady Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących.