Życie konsekrowane na świecie: Prawie 180 tys. zakonników i ponad 600 tys. zakonnic

Życie konsekrowane na świecie: Prawie 180 tys. zakonników i ponad 600 tys. zakonnic
Zdjęcie ilustracyjne (Fot. depositphotos.com/pl)
KAI/dm

Obchodzony od 1997 w święto ofiarowania Pańskiego 2 lutego z inicjatywy św. Jana Pawła II - w tym roku już po raz 28. - Światowy Dzień Życia Konsekrowanego jest okazją do bliższego przyjrzenia się tej formie posługi duchowej w wymiarach powszechnych. Według najnowszych danych na koniec 2021 roku w Kościele katolickim było 178 tys. 036 zakonników, w tym 128 tys. 262 kapłanów i 49 tys. 774 braci oraz 608 tys. 958 sióstr zakonnych.

Papież Wojtyła w specjalnym orędziu z tej okazji (z 6 stycznia 1997), wprowadzającym ten Dzień do praktyki Kościoła, wymienił trzy powody tej decyzji: po pierwsze, odpowiada ona „wewnętrznej potrzebie bardziej uroczystego wielbienia Pana i dziękczynienia Mu za wielki dar życia konsekrowanego”, które m.in. „ubogaca i raduje wspólnotę chrześcijańską dzięki swoim różnorodnym charyzmatom oraz dobremu przykładowi osób całkowicie oddanych sprawie Królestwa Bożego”. Po drugie, dzień ten „ma za zadanie przyczynić się do poznania tej formy życia i pogłębiania szacunku dla niego ze strony całego Ludu Bożego” i po trzecie, zaprasza on osoby konsekrowane „do wspólnego i uroczystego świętowania niezwykłych dzieł, które Pan w nich dokonał, aby w świetle wiary mogły jeszcze pełniej odkryć blask Bożego piękna (...) oraz aby mogły jeszcze żywiej uświadomić sobie swą niezastąpioną misję w Kościele i w świecie”.

Początki monastycyzmu

Życie konsekrowane, tzn. zakonne, ma wielowiekowe tradycje w Kościele, sięgając swymi korzeniami niemal pierwszych wieków istnienia chrześcijaństwa. Nie wdając się w szczegóły można powiedzieć najogólniej, iż monastycyzm (czyli życie mnisze) narodził się pod koniec okresu prześladowań chrześcijan, a więc u schyłku III wieku. Gdy na mocy edyktu mediolańskiego z 313 r. ustały one w całym Cesarstwie Rzymskim, wielu wyznawców Chrystusa zaczęło odczuwać potrzebę jakiegoś większego poświęcenia się dla swego Mistrza. Najprostszą i najoczywistszą formą wydawało im się porzucenie stron rodzinnych, domu, rodziny i ucieczka gdzieś na bezludzie, często na pustynię, aby tam, poszcząc i umartwiając się, modlić się i żyć wyłącznie dla Jezusa, który sam również wiele cierpiał dla naszego zbawienia.

Tak zrodziły się - najpierw spontanicznie, a później w sposób zorganizowany -początkowo grupy, a z czasem wspólnoty zakonników-pustelników, którzy - głównie na pustyniach Egiptu - spędzali całe lata, zwykle do końca życia, na modlitwach, surowych postach i wyrzeczeniach. Był to przełom III i IV wieku, a za głównych twórców monastycyzmu uważa się świętych: Pachomiusza (292-346) i Antoniego Pustelnika (ok. 250-358) na Wschodzie oraz św. Benedykta z Nursji (ok.480-548) na Zachodzie, choć trzeba pamiętać, że już św. Atanazy Wielki (ok. 296-373) podczas swego wygnania i przymusowego pobytu w Trewirze i w Rzymie (ok. 335-37) zapoznał chrześcijan zachodnich z podstawami życia mniszego.

DEON.PL POLECA

Rozwój życia zakonnego w ciągu wieków

W następnych wiekach życie zakonne ogromnie się rozwinęło, a coraz liczniejsze zakony i zgromadzenia - męskie i żeńskie zaczęły się specjalizować w najróżniejszych dziedzinach życia kościelnego: kontemplacja, działalność kaznodziejska, liturgiczna, charytatywna, misje, szpitalnictwo i opieka nad chorymi, duszpasterstwo rodzinne, oświata, wychowanie, apostolstwo świeckich itp.

Wielcy święci i błogosławieni założycielami zakonów i rodzin zakonnych

Założycielami największych i najbardziej znanych zakonów i zgromadzeń zakonnych byli wielcy święci i święte Kościoła katolickiego, m.in.: Benedykt z Nursji - benedyktyni, Romuald († 1027) - kameduli, Dominik (1170-1221) - dominikanie, Franciszek z Asyżu (1192-1226) - franciszkanie (najrozleglejsza obecnie rodzina zakonna, obejmująca 3 wielkie wspólnoty męskie i trudną do dokładnego określenia liczbę wspólnot żeńskich oraz gałąź świecką, tzw. trzeci zakon), Ignacy Loyola (1491-1556) – jezuici, Jan Boży (1495-1550) – bonifratrzy, Filip Nereusz (1515-95) – oratorianie (filipini), Józef Kalasancjusz (1557-1648) – pijarzy, Wincenty a Paulo (1581-1660) – misjonarze, Alfons Maria de Liguori (1696- 1787) – redemptoryści, Eugeniusz de Mazenod (1782-1861) – oblaci, Wincenty Pallotti (1785-1850) – pallotyni, Jan Bosko (1815-88) – salezjanie, bł. Arnold Janssen (1837-1909) – werbiści; Klara (1194-1253) – klaryski, Aniela Merici (1470/5-1540) – urszulanki Unii Rzymskiej, Joanna Franciszka Frémyot de Chantal (1572-1641) – wizytki, Ludwika de Marillac (1591-1660) – szarytki (siostry miłosierdzia).

W powstawaniu i rozwoju zakonów i zgromadzeń zakonnych znaczny udział ma też Kościół polski, nasi rodacy założyli szereg wspólnot, istniejących do dzisiaj głównie na terenie naszego kraju, ale mających też często placówki i prowincje za granicą. Można tu wymienić przede wszystkim bł. Honorata Koźmińskiego (1829-1916) – założyciela w okresie rozbiorów, gdy rząd carski rozwiązał większość zakonów, szeregu bezhabitowych zgromadzeń zakonnych, w większości żeńskich, a także św. o. Stanisława Papczyńskiego (1631-1701) – marianie, św. Alberta (Adama) Chmielowskiego (1845-1916) – albertyni i albertynki, bł. Bronisława Markiewicza (1842-1912) – michalici, bł. Zofię Angelę Truszkowską (1825-99) – felicjanki, bł. Marię Franciszkę Siedliską (1842-1902) – nazaretanki, bł. Urszulę Ledóchowską (1865-1939) – urszulanki Serca Jezusa Konającego („szare”) i wiele innych.

Nauczanie i dokumenty papieskie na temat życia konsekrowanego

Wiele uwagi życiu zakonnemu poświęcali i poświęcają kolejni papieże. Na przykład św. Jan Paweł II i różne dykasterie watykańskie ogłosiły szereg dokumentów na ten temat, a w dniach 2-29 październiku 1994 r. odbyło się w Watykanie IX Zgromadzenie Zwyczajne Synodu Biskupów nt. życia konsekrowanego i jego misji w Kościele i świecie współczesnym. Jego owocem jest posynodalna adhortacja apostolska Jana Pawła II „Vita consecrata” o życiu konsekrowanym i jego misji w Kościele i w świecie z 25 III 1996.

Wspomnijmy też o innych dokumentach papieskich i watykańskich na temat życia zakonnego:  dekret Kongregacji ds. Zakonów i Instytutów Świeckich „Istotne elementy nauczania Kościoła nt. życia konsekrowanego w zastosowaniu do instytutów oddających się pracy apostolskiej” z 31 V 1983, wskazania Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego dotyczące formacji w instytutach zakonnych z 2 II 1990, i inna instrukcja tejże Kongregacji – „Życie braterskie we wspólnocie” [„Congregavit nos in unum Christi amor”] z 2 II 1994. Jak widzimy, większość tych dokumentów nosi datę 2 lutego, zanim jeszcze papież Polak ustanowił oficjalnie Dzień Życiu Konsekrowanego.

Zakony w strukturach Kościoła

Obecnie sprawami życia zakonnego w Kościele katolickim zajmuje się Dykasteria Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, której prefektem od 4 stycznia 2011 jest brazylijski kardynał João Braz de Aviz (ur. 24 IV 1947),. Jej początki sięgają schyłku XVI wieku. W 1586 Sykstus V utworzył Kongregację Konsultacji Regularnych, którą w 1601 r. połączono z Kongregacją ds. Konsultacji Biskupów i Innych Prałatów. Obie dykasterie rozdzielił w 1908 św. Pius X, który utworzył Kongregację dla Osób Zakonnych. W 1967 r. Paweł VI zmienił jej nazwę na Kongregacja dla Osób Zakonnych i Instytutów Świeckich, a w 1988 r. Jan Paweł II nadał jej nazwę Kongregacja Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, którą Franciszek na mocy konstytucji apostolskiej „Praedicate Evangelium” z 19 III 2022 zmienił na obecną.

Według najnowszych danych na koniec 2021 roku w Kościele katolickim było 178 tys. 36 zakonników, w tym 128 tys. 262 kapłanów i 49 tys. 774 braci oraz 608 tys. 958 sióstr zakonnych.

Liczby te, jakkolwiek ciągle jeszcze wysokie, wskazują jednak na utrzymujące się od wielu lat tendencje spadkowe zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet, a nawet szczególnie w zakonach i zgromadzeniach żeńskich. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba zakonnic zmniejszyła się o 10588, podczas gdy we wspólnotach męskich spadek wyniósł 1436 osób wśród księży i 795 wśród braci.

Wskaźniki te różnie się rozkładają zależnie od części świata. Tradycyjnie już w tym smutnym rankingu „przodują” Europa i Ameryka Północna, a więc kontynenty uznawane za regiony tzw. pierwszej ewangelizacji, podczas gdy wzrost odnotowują obszary zwyczajowo uchodzące za misyjne, a więc takie, które stosunkowo niedawno weszły do wielkiej rodziny chrześcijańskiej i nadal są uważane za ziemie misyjne. Chodzi przede wszystkim o Afrykę i w mniejszym stopniu o Azję. To właśnie tam stale wzrasta liczba powołań kapłańskich i zakonnych, zarówno męskich, jak i żeńskich, które jednak nie są w stanie wyrównać ogólnych ubytków.

KAI/dm

Tworzymy DEON.pl dla Ciebie
Tu możesz nas wesprzeć.
Raniero Cantalamessa OFMCap

Droga wiary jest zapisana w Credo

Dla chrześcijan Credo to znacznie więcej niż recytowanie dogmatu. To publiczne wyznanie, że prawdy wiary stały się treścią ich życia. Czy jesteśmy świadomi, co tak naprawdę deklarujemy, ilekroć powtarzamy...

Tematy w artykule

Skomentuj artykuł

Życie konsekrowane na świecie: Prawie 180 tys. zakonników i ponad 600 tys. zakonnic
Wystąpił problem podczas pobierania komentarzy.
Nikt jeszcze nie skomentował tego wpisu.