Tablica UNESCO w paryskiej "Kulturze"

W siedzibie Instytutu Literackiego Kultura pod Paryżem uroczyście odsłonięto we wtorek tablicę pamiątkową z okazji niedawnego wpisania Archiwum Instytutu Literackiego Kultura na Listę Pamięci Świata UNESCO.

Archiwum podparyskiego Maisons-Lafitte - jednego z najważniejszych ośrodków polskiej emigracji - znajduje się od 2009 roku na prestiżowej liście Pamięci Świata UNESCO. Zbiory "Kultury" są dotychczas jednym z dziewięciu polskich obiektów w tym zestawieniu, obok m.in. autografu dzieła Mikołaja Kopernika "De revolutionibus", rękopisów Fryderyka Chopina i Tablicy 21 Postulatów Gdańskich z Sierpnia 1980 roku.

W obecności około stu zaproszonych gości tablicę w podparyskiej miejscowości odsłoniła we wtorek dyrektor generalna UNESCO, Irina Bokowa.

Na płycie umieszczonej na ogrodzeniu rezydencji Instytutu Literackiego można przeczytać w dwóch wersjach językowych - po polsku i francusku: "W tym domu mieści się Archiwum Instytutu Literackiego, wydawcy "Kultury" - pisma Wolnej Polski (1947-2000), wpisane na listę Pamięci Świata UNESCO ze względu na jego uniwersalną wartość".

Podczas ceremonii Bokowa podkreśliła, że polska "Kultura" z Maisons-Lafitte zmieniła Europę i świat, a na łamach tego pisma drukowano po raz pierwszy oryginalne wersje lub polskie tłumaczenia dzieł tak wybitnych pisarzy, jak Witold Gombrowicz, Albert Camus i Emil Cioran.

Prezes Instytutu Literackiego Kultura, Wojciech Sikora, powiedział PAP, że wpisanie na listę UNESCO jest dla tej instytucji "wyróżnieniem", ale także "zobowiązaniem" do dbania o te zbiory i do ich upowszechniania.

Władze polskie reprezentowali podczas wtorkowej ceremonii dyrektor departamentu Dziedzictwa Kulturowego w Ministerstwie Kultury Jacek Miler, ambasador Polski w Paryżu Tomasz Orłowski i ambasador Polski przy UNESCO Krzysztof Kocel. Ze strony francuskiej obecni byli m.in. przedstawiciele władz lokalnych oraz przewodniczący grupy Przyjaźni Francusko-Polskiej we francuskim parlamencie, senator Yann Gaillard.

Zbiory Instytutu Literackiego, które - zgodnie z wolą Jerzego Giedroycia - pozostaną w całości w Maisons-Laffitte, liczą około 180 metrów bieżących dokumentów, w tym także zdjęć, nagrań audio i wideo. Jest też olbrzymia biblioteka czasopism i książek, których jest około 100 tys., dzieła sztuki i muzealia.

W ramach wydawanej w Polsce serii "Archiwum Kultury" opublikowano do tej pory m.in. korespondencję Jerzego Giedroycia z Witoldem Gombrowiczem, Jerzym Stempowskim i Melchiorem Wańkowiczem.

Miesięcznik nie ukazuje się od śmierci Jerzego Giedroycia w 2000 roku, ale Instytut Literacki działa nadal. Jego priorytetem jest dziś zinwentaryzowanie, skatalogowanie w komputerowej bazie danych oraz udostępnienie odbiorcom ogromnej spuścizny po "Kulturze". Zadaniem tym, zaplanowanym na kilka kolejnych lat, zajmują się - na podstawie umowy z Instytutem Literackim - dwie polskie instytucje: Biblioteka Narodowa i Archiwa Państwowe.

Założony przez Jerzego Giedroycia w 1946 roku Instytut Literacki stanowił jeden z najważniejszych ośrodków wolnej myśli politycznej i literackiej polskiego uchodźstwa niepodległościowego w okresie powojennym. Współpracowali z nim m.in. Józef Czapski, Gustaw Herling-Grudziński, Andrzej Bobkowski, Witold Gombrowicz, Marek Hłasko, Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz.